Стәрлетамаҡ кантоны: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
YANBEK (фекер алышыу | өлөш)
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
49 юл:
 
== Тарих ==
[[Файл:БАССР1925.png|thumb|left|250px|[[Башҡорт АССР-ы]] [[1925]] йылда]]
[[File:Атлас Союза Советских Социалистических Республик 1928 - Р.С.Ф.С.Р. - Авт. Башкирская С.С.Р..jpg|thumb|[[Башҡорт АССР-ы]] [[1928]] йылда]]
[[1921]] йылда 5 ғинуарда [[БАССР]] составында ойошторола. Кантонға [[Бәләбәй өйәҙе]]нең — 2, [[Стәрлетамаҡ өйәҙе]]ның — 17, [[Табын кантоны]]ның - 13, [[Өфө өйәҙе]]нең - 1 һәм [[Юрматы кантоны]]ның - 14 улусы инә. Административ үҙәге — [[Стәрлетамаҡ]] ҡалаһы. [[1922]] йылда Стәрлетамаҡ кантоны Өфө кантонына Кәлсер-Табын, Меркет улустарының 11 ауылы, 1924 йылда — Дыуан-Табын, Ҡырмыҫҡалы, Тирәкле улустары инә; 1922 йылда Бәләбәй кантонының Дәүләкән, Елдәр,Ҡырғыҙ-Миәкә, Әлшәй улустарына, Йылайыр кантонынаң Бөрйән, Көйөргәҙе улустарына ҡараған 47 ауыл Стәрлетамаҡ кантоны күсә. 1927 йылда Мораптал улусының бер өлөшө [[Ырымбур губернаһы]] бирелә. 1929 йылда Урта Волга өлкәһе Ырымбур округының 3 ауылы ([[Дәүләтҡол (Мәләүез районы)|Дәүләтҡол]], Мәҡсүт, Иҫке Аллабирҙе) кантон составына инә. Стәрлетамаҡ кантоны территорияһында БашҮБК Президиумының 1923 йылда 10 февралендә ҡарары менән — 16, Бөтә Рәсәй ҮБК‑ның 1924 йылда 15 декабрендә декреты менән 15 улус ойошторола. 375 1‑се баҫҡыс мәктәп (шуларҙың 96‑һында уҡытыу — башҡорт, 12‑һендә — мордва, 146‑һында — урыҫ, 89‑ында — татар, 32‑һендә сыуаш телендә алып барылған) иҫәпләнгән ([[1926]]). [[1930]] йылда [[20 август]]а кантон бөтөрөлә, территорияһы [[Бөрйән районы|Бөрйән]] (Арыҫлан, Маҡар улустарының бер өлөшө), [[Верхотор районы|Верхотор]] (Верхотор улусы, Аҙнай, Арыҫлан, Ергән, Мәләүез улустарының бер өлөшө), [[Ғафури районы|Красноусол]] (Борон, Красноусол, Кәлсер-Табын, Маҡар, Түбәнге Канаш улустарының бер өлөшө), [[Стәрлебаш районы|Ҡарағош]] (Ергән, Ҡалҡаш, Фёдоровка улустарының бер өлөшө), Ҡырғыҙ-Миәкә (Ҡалҡаш, Уҫылы улустарының бер өлөшө), [[Күгәрсен районы|Мораҡ]] (Арыҫлан, Көйөргәҙе улустарының бер өлөшө), [[Мәләүез районы|Мәләүез]] (Мораптал улусы, Ергән, Көйөргәҙе, Мәләүез, Фёдоровка улустарының бер өлөшө), [[Ишембай районы|Петровск]] (Аҙнай, Арыҫлан, Ашҡаҙар, Борон,Маҡар улустарының бер өлөшө), [[Стәрлетамаҡ районы|Стәрлетамаҡ]] (Аҙнай, Ашҡаҙар, Ергән, Ҡалҡаш, Усолка улустарының бер өлөшө), Түбәнге Ҡарамалы (Өршәк-Мең улусы, Кәлсер-Табын, Түбәнге Канаш, Уҫылы улустарының бер өлөшө) административ райондары составына инә.
[[1921]] йылда 5 ғинуарда [[БАССР]] составында ойошторола. Кантонға [[Бәләбәй өйәҙе]]нең — 2, [[Стәрлетамаҡ өйәҙе]]ның — 17, [[Табын кантоны]]ның - 13, [[Өфө өйәҙе]]нең - 1 һәм [[Юрматы кантоны]]ның - 14 улусы инә. Административ үҙәге — [[Стәрлетамаҡ]] ҡалаһы. Майҙаны — 18 854 км². [[1927]] йылда һөрөнтө ер майҙаны (мең га) — 333,1, шул иҫәптән арыш сәсеүлеге 159,6, һоло — 63, бойҙай — 117,7, ҡарабойҙай — 14, тары — 28,6, картуф — 9,6, арпа — 0,9; һыйыр малы һаны — 194 223 баш, йылҡы — 130 923, һарыҡ — 391 622, кәзә — 11 723, сусҡа – 27 674. 1‑се баҫҡыс 375 мәктәп була ([[1926]].
[[1930]] йылда [[20 август]]а кантон бөтөрөлә.
 
== Халҡы ==
Халҡы 1926 йылда — 429 490<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_26.php?reg=266 По данным Всесоюзной переписи населения 1926 года по Стерлитамакскому кантону Башкирской АССР]</ref> кеше. Халҡы 1926 йылда — 429490 кеше ([[башҡорттар]] — 73186, [[белорустар]] — 1692, [[мишәрҙәр]] — 5946, [[мордвалар]] — 20046, [[сыуаштар]] — 31463, [[татарҙар]] — 83159, [[украиндар]] — 18220, [[урыҫтар]] — 194054 һәм башҡалар).
Халҡы 1926 йылда — 429 490 кеше .
{| class="wikitable" border="1"
|-
! Халыҡ һаны (кеше)
! Ир-егеттәр
! Ҡатын-ҡыҙҙар
! Енес буйынса
|-
| Бөтәһе
| 204 222
| 225 268
| 429 490
|-
| Ҡалала
| 15 098
| 16 355
| 31 453
|-
| Ауылда
| 189 124
| 208 913
| 398 037
|}
 
== География ==
Майҙаны — 18 854 км² (1928). Төньяҡ-көнбайышта — [[Бәләбәй кантоны]], төньяҡта — [[Өфө кантоны]], төньяҡ-көнсығышта — [[Тамъян-Ҡатай]] кантоны, көньяҡ-көнсығышта — [[Йылайыр кантоны]], көньяҡ-көнбайышта [[Ырымбур губернаһы]] менән сиктәш була.
Майҙаны — 18 854 км² (1928).
 
== Иҡтисад ==
Башлыса ауыл хужалығы үҫешкән була. [[1927]] йылда һөрөнтө ер майҙаны (мең га) — 333,1 тәшкил итә, шул иҫәптән арыш сәсеүлеге 159,6, һоло — 63, бойҙай сәсеүлеге — 117,7, ҡарабойҙай — 14, тары — 28,6, картуф — 9,6, арпа — 1,1, етен — 0,1; һыйыр малы — 194 223, йылҡы — 130 923, һарыҡ — 391 622, кәзә — 11723, сусҡа —27 674 баш.
 
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
Юл 68 ⟶ 93:
* [[Өфө губернаһы]]
* [[Ырымбур губернаһы]]
 
== Әҙәбиәт ==
* {{книга
|автор =
|заглавие = История башкирского народа: в 7 т./ гл. ред. М. М. Кульшарипов; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН
|ссылка =
|ответственный =
|место = Өфө
|издательство = Гилем
|год = 2010
|том = V
|страниц = 468
|страницы =
|isbn =
}}
 
== Һылтанмалар ==
Юл 74 ⟶ 114:
== Иҫкәрмәләр ==
<references/>
 
== Әҙәбиәт ==
 
[[Категория:Башҡортостан тарихы]]