Ҡый үләндәре: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
категория
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
[[Файл:Kweek Elytrigia repens.jpg|thumb|[[Аҡтамыр]] — иң ныҡ таралған сүп үләне]]
 
'''Ҡый үләндәре''' - билдәле бер участкаларҙа үҫеүе кәрәкмәгән ҡырағай һәм культуралы үҫемлектәр.
 
== Таралышы ==
30 меңдән ашыу төрө билдәле, яҡынса 2 меңе киң таралған. Башҡортостанда 400‑ҙән ашыу төрө теркәлгән, яҡынса 50‑һе бөтә ерҙә осрай. Орлоғо күп була (бер үҫемлеккә бер нисә мең орлоҡ), орлоҡтары тупраҡта оҙаҡ (20 йылға тиклем) һаҡлана, орлоҡ запасы (“банк”«банк») ҙур (1 га һөрөнтө баҫыуҙа бер нисә йөҙ млн тиклем); вегетативюл менән үрсегән күп йыллыҡ ҡый үләндәре ([[баҫыу сырмалсығы]], [[аҡтамыр]], [[баҫыу ҡырҡбыуыны]] һ.б.) шулай уҡ вегетатив бөрөләре иҫәбенә бирешмәй.
[[Файл:Sonchus-oleraceus-flowers.JPG|thumb|[[Осот огородный]]]]
 
Ҡый үләндәре яҙ дымлы, һыуыҡ һәм оҙайлы булғанда арта (сәсеүлек ҡыйлана); культиваторҙар менән эшкәртелгән рәт аралары киң булған аралыҡлы культуралар сәсеүлектәрендә ([[картуф]], [[кукуруз]] һ.б.) бер йыллыҡ ҡый үләндәре күбәйә; пар баҫыуҙарында һәм күп йыллыҡ үләндәр сәсеүлектәрендә кәмей. Тотош сәселгән культуралар аҫтында (иген культуралары, ҡуҙаҡлы иген культуралары) аҙ йыллыҡ ҡый үләндәренең үҫеше тотҡарлана, күп йыллыҡтар үҫешә.
 
 
== Биотөркөмдәр буйынса бүленеше ==
Юл 16 ⟶ 17:
== Зыяны ==
Ағыулы ҡый үҫемлектәре ҡатышҡан ярма (консолида, баҡра һ.б.) кешеләрҙең һәм ауыл хужалығы малдарының ағыуланыуына сәбәп булыуы мөмкин. Ҡый үләндәре, мал аҙығы үҫемлектәрен ҡыҫырыҡлап, сабынлыҡтарҙың һәм көтөүлектәрҙең уңышын һәм туҡлыҡлылыҡ ҡиммәтен кәметә, уларҙың ағыулы төрҙәре хайуандарҙың ағыуланыуына килтерә. Күп ҡоротҡостарҙың, ауыл хужалығы һәм урман культуралары ауырыуҙарын тыуҙырыусыларҙың сығанаҡтары йыш ҡына ҡый үләндәрендә барлыҡҡа килә. Ҡый үләндәре каналдарҙың ләмләнеү процестарында ҡатнаша, газ һәм нефть үткәргестәр янындағы һыҙаттарҙа янғын ҡурҡынысын арттыра һ.б.
 
 
Ҡый үләндәре араһында витаминлы үҫемлектәр ([[ике өйлө кесерткән]], [[көтөүсе муҡсаһы]] һ.б.), декоратив үҫемлектәр ([[баҡра]], [[тилсә уты]] һ.б.), [[дарыу үҫемлектәре]] ([[тилебәрән]], [[ҡандала үләне]], [[үгәй инә үләне]] һ.б.), [[баллы үҫемлектәр]] ([[лимон бөтнөгө]], [[бәпембә]], [[арыҫлан ҡойроғо]] һ.б.), ашарға яраҡлы үҫемлектәр ([[бәпкә үләне]], ҡыҫҡа [[мальва]] һ.б.) һ.б. билдәле.
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
{{примечания}}
 
== Әҙәбиәт ==
32 юл:
* {{статья|автор=Лунева Н. Н.|заглавие=О ботанических наименованиях сорных растений|ссылка=http://lunevan.narod.ru/downloads/Luneva_2003b.pdf|издание=Защита и карантин растений|год=2003|номер=11|страницы=17—20}}
{{БЭ}}
 
== Һылтанмалар ==
* {{Из БСЭ|http://slovari.yandex.ru//БСЭ/Сорные%20растения/|title=Сорные растения}}{{V|17|5|2012}}
Юл 40 ⟶ 41:
[[Категория:Экология растений]]
[[Категория:Агрономия]]
[[Категория:Защита растений]]
[[Категория:Ҡый үләндәре]]