Мореснет: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә robot Adding: lb:Neutral-Moresnet
ә re-categorisation using AWB (7351)
1 юл:
[[Рәсем:800px-Flag of Moresnet.svg.png|thumb|Мореснетттың рәсми булмаған байрағы (1883)]]
'''Мореснет''' ('''Морне''') йәғни '''Нейтраль Мореснет''' ('''Нейтраль Морне''') – 3,5 кв. км. ҙурлығындағы [[1816]] йылдан [[1919]] йылға тиклем йәшәгән кес кенә [[Европа]] иле. Уның ике ҙур күршеһе – [[Нидерланд]] һәм [[Пруссия]] - был ерҙәр кемгә тейеш булыуында уртаҡ фекергә килә алмай, һөҙөмтәлә, уны ике ил дә тигеҙ етәкселек иткән нейтраль өлкә яһарға ҡарар итә. Һуңынан был өлкә үҙаллылыҡ ала. Төрлө илдәрҙән ҡасҡалаҡтар Мореснетҡа ағыла, бында полиция булмай, бында йәшәүселәр гражданлығы булмаған кешеләр булып һанала, әммә уның үҙ гербы һәм флагы була. Тик 1919 йылдан һуң ғына – [[Беренсе донъя һуғышы|Беренсе донъя һуғышынан]]нан һуң – [[Версаль Килешеүе]] буйынса Нейтраль Мореснет [[Бельгия]] ҡарамағына күсә.
 
 
==Барлыҡҡа килеүе==
Юл 7 ⟶ 6:
[[1815]] йылғы [[Вена конгресы]] барышында Европа картаһы сәйәси көстәрҙең яңыса бүленеүенә яраҡлаштырыу өсөн байтаҡҡа үҙгәртелә. Яңынан һыҙылырға тейеш сиктәрҙең береһе – яңы Нидерланд Ҡушма короллеге һәм Пруссия араһында була. Сиктең күпселек өлөшөндә һәр яҡ та элекке һыҙыҡтар менән ризалаша, тик Мореснет өлкәһендә генә ҡыйынлыҡтар тыуа. Мореснет һәм Яңы Мореснет ауылдары эргәһендә ҡиммәтле [[цинк]] табыу шахтаһы урынлашҡан була. Нидерланд та, Пруссия ла был ятҡылыҡты үҙ өлөшөнә керетергә теләй. [[1816]] йылдың 26 июнендә килешеү юлы табыла: Мореснет өлкәһе өс өлөшкә бүленә. Мореснет ауылы Нидерландтыҡы, Яңы Мореснет – Пруссияныҡы, ә шахта һәм күрше урынлашҡан Келмис ауылы ике яҡ та етәкселек иткән уртаҡ өлкә тип табыла. Сиктәр [[1818]] йылдың 23 сентябрендә рәсми билдәләнә.
 
Нейтраль Мореснет формаһы менән нигеҙе [[Ахен|Ахендан]]дан [[Льеж|Льежға]]ға барған төп юлда булған [[өсмөйөш|өсмөйөшкә]]кә оҡшаш була. Ауыл һәм шахта ошо юлдың нәҡ төньяғында урынлашҡан. [[1830]] йылда, Бельгия Нидерландтан бойондороҡһоҙ дәүләткә әүерелгәс, Мореснет менән идара итеүҙә ҡатнашыу Нидерландтан Бельгияға күсә.
 
Нейтраль Мореснетта йәшәүселәрҙең төп эшмәкәрлек урыны цинк шахтаһы була, һәм ул күрше илдәрҙән күп кенә эшселәрҙе үҙенә йәлеп итә, шулай ҙа был өлкәлә йәшәүселәр һаны бер ҡасан да 3000-дән артмай. Бында йәшәүҙең ҡайһы бер өҫтөнлөктәре була, мәҫәлән, түбән һалымдар, ике күрше ил өсөн дә тауар керетеү өсөн һалымдарҙың бөтөнләй булмауы, хаҡтарҙың түбәнлеге. Почта хеҙмәте һымаҡ күпселек хеҙмәттәр Бельгия һәм Пруссия араһында бүленгән була. Урындағы халыҡтың шулай уҡ ҡайһы илдең хәрби хезмәтен үтергә һем ҡайһы илдең юрисдикцияһына ҡарарға икәнен һайлау мөмкинселеге була. Бында йәшәүҙең кире яғы – Нейтраль Мореснетта йәшәүселәр бер илдең дә гражданы булып һаналмай, һәм Мореснеттың үҙ хәрби көстәре булмай.
Юл 20 ⟶ 19:
Бөгөнгө көндә донъя эсперантистарында был өлкәнең тарихы Доктор Молли тәҡдим иткән Эсперанто иле булараҡ ҡыҙыкһыныу уята. Яңы Мореснеттағы ҙур булмаған музей Нейтраль Мореснетка арналған экспонаттарҙы ла үҙ эсенә ала.
 
[[Категория:Эсперанто теле]]
 
[[be-x-old:Морэснэт]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Мореснет» битенән алынған