|
}}
'''Карл Линне́й''' ({{lang-sv|Carl Linnaeus, Carl Linné}}, {{lang-la|Carolus Linnaeus}}, [[1761 йыл]]да дворян титулын алғас — ''Carl von Linné''; [[23 май]] [[1707]], Росхульт — [[10 ғинуар]] [[1778]], Уппсала) — [[Швеция|швед]] тәбиғәтте өйрәнеүсеһе һәм табибы; [[хайуандар]] һәм [[үҫемлектәр]] доньяһының дөйөм квалификацияһын төҙөүсөтөҙөүсе; был системала бөтә [[биология]] фәнендәге тикшереүҙәр дөйөмләштерелә һәм тәртипкә һалына. Линнейҙың төп хеҙиәтехеҙмәте — биологик төр төшөнсәһен билдәләү, биноминаль (бинар) номенклатура төшөнсәһен индереү һәм актив ҡулланыу, систематик (таксонометрик) категориялар араһындағы аныҡ бәйленеште билдәләү.<ref>"БСЭ"</ref>
Линней — иң билдәле тәбиғәтте орәнеүсеөйрәнеүсе швед ғалимы. [[Швеция]]ла уны шведтар өсөншведтарға үҙ илдеренилдәрен асҡан өсөн, сәйәхәтсе булараҡ хөрмәт итәләр, швед провинцияларынпровинцияларында өйрәнептикшеренеп, бер провинция икенсе провинцияға нисек ярҙам итә алғанын өйрәнә.{{sfn|Андерссон|1951}} Шведтар өсөн уның флора һәм фауна тураһындағы хәҙмәттәре генә түгел, ә сәйәхәткөндәлек тураһында көнделекбулараҡ итепяҙып яҙылғанбарылған яҙмаларысәйәхәтнамәләре кәҙерле. Был яҙмалар бай һәм аңлайышлы тел менән яҙылған, әлеге көнгә тиклем нәшер ителә һәм уҡыла.<ref name="Бруберг">Бруберг Г. Карл фон Линней = Gunnar Broberg. Carl Linnaeus / Пер. с швед. Н. Хассо. — Стокгольм: Шведский институт, 2006. — 44 с. — ISBN 91-520-0914-9 — ISBN 978-91-520-0914-7</ref> Хәҙерге әҙәби [[швед теле]]нең барлыҡҡа килеүен Линней менән бәйләйҙәр, Линней фән һәм мәҙәниәт әһеле.{{sfn|Андерссон|1951}}
Швеция короллеге фәндәр академияһы ағзаһы (1739, академияға нигеҙ һалыусыларҙың береһе), [[Париж]] фәндәр академияһы ағзаһы (1762) һәм башҡа фәндәрфәнни ойошиаһыойошмалар һәм академиялар ағзаһы.
== Биографияһы ==
=== Бала сағы ===
Карл Линней [[1707 йыл]]дың [[23 май]]ында көньяҡ Швецияла тыуа, Смоланд провинцияһы Росхульт ауылында тыуа. Уның атаһы — Нильс Ингемарссон Линнеус ({{lang-sv|Nicolaus (Nils) Ingemarsson Linnæus}}, 1674—1748), дини кеше, ығышысығышы буйынса крәҫтиән<ref name="Бруберг"/>; әсәһе — Кристина Линней (Линнея), Бродерсонияла тыуған ({{lang-sv|Christina Linnæa (Brodersonia)}}, 1688—1733), ауыл руханиһыруханийы ҡыҙы.
Карл ғаиләлә беренсе бала булып доньяға килә (һуңыраҡ Ингемарссон һәм Кристинаның тағы дүрт балаһы — өс ҡыҙы һәм бер улы тыуа)<ref name="Бруберг"/>.
1709 йылда ғаилә Росхульт янындағы Стенбрухульт ауылына күсеп килә. ТамУнда Нильс Линнеус йорт янында ҙур булмаған баҡса ултыртып, уны ҙур ихтирамтырышлыҡ менән тәрбиәләп ҡарай; баҡсала йәшелсә-емештәр, сәскәләр үҫтерә, уларҙың бараһынаңбарыһынаң да исемен белә.
Карл бала саҡтан уҡ үҫемлектәр менән ҡыҙыҡһына, һигеҙ йәшендә ул тире тиреә-яҡтағы бөтә үҫемлектәрҙең исемдереисемдәрен белә, баксала уның үҙенең түтәлдере лелә була.{{sfn|Скворцов|2007}}
1716—1727 йылдарҙа Линней Векшё: ҡалаһында башланғыс мәктәптә һәм гимназияла (1724—1727).уҡый.
| 