Википедия

Верхнеурал: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
ә Робот: косметик үҙгәртеүҙәр
42 юл:
[[Файл:Coat of Arms of Verkhneuralsk (Chelyabinsk oblast) (1782).png|thumb|100px|Герб (1782)]]
[[Файл:Obelisk Europe-Asia.jpg|thumb| «Европа-Азия»]]
[[Файл:St. Nicholas Cathedral in Verhneuralsk.jpg|thumb|Николай соборы, Верхнеурал]]
 
'''Верхнеурал''' Cиләбе өлкәһендә ҡала, [[Верхнеурал районы]] үҙәге.
== Тарих ==
1781-1919 йылдарҙа [[Верхнеурал өйәҙе]] үҙәге.
1735 й. нигеҙ һалына (ҡара: <em>''Вехнеурал </em><em>''''ҡә</em><em>''''л</em><em>''''ғәһ</em><em>''''е</em>''). 19 б. 60‑сы йй. алып <em>''Ырымбур казак </em><em>''''ғә</em><em>''''ск</em><em>''''ә</em><em>''''рене</em><em>''''ң</em>''2‑се хәрби бүлеге үҙәге була. 1786 й. 300 хужалыҡ, ш. иҫ. хәрби хеҙм‑рҙәргә һәм отставкалағы чиндарға ҡараған — 280, мещан һәм сауҙагәрҙәргә ҡараған 4 хужалыҡ иҫәпләнгән. 1811 й. 700 кеше йәшәгән, 1897 й. — 11103 кеше (<em>''баш</em><em>''''ҡ</em><em>''''орттар</em>'' — 212, <em>''мордвалар</em>'' — 296, <em>''татар</em><em>''''ҙ</em><em>''''ар</em>'' — 948, <em>''уры</em><em>''''ҫ</em><em>''''тар</em>'' — 9471 һ.б.). Халҡы малсылыҡ, игенселек, сауҙа, һөнәрселек м‑н шөғөлләнгән. 19 б. аҙ. 18 һөнәрселек пр‑тиеһы булған. Йыл һайын йәрминкәләр үткәрелгән. 1866 й. мәхәллә училищеһы, дауахана, мәсет, 3 сиркәү эшләгән. 1891 й. ҡалала <em>''Николай II</em>'' булып китә. 1918 й. февр.—март. <em>''Граждандар </em><em>''''һ</em><em>''''у</em><em>''''ғ</em><em>''''ышы</em>'' барышында унда А.И.<em>''Дутов </em>''штабы, авг.—нояб. авт. <em>''Баш</em><em>''''ҡ</em><em>''''ортостанды</em><em>''''ң</em>'' [[Тамъян‑Ҡатай кантоны]] башҡармаһы урынлашҡан. 1918 й. яҙында — 1919 й. йәйендә ҡала бер нисә тапҡыр казактар, партизандар, РККА частары ҡулына күсә. 1919 й. алып [[Силәбе губернаһы]] составында. Ҡала 1734 йылда Верхнеурал ҡәлғәһе тип һалына.
 
== Верхнеурал ҡәлғәһе тарихы ==
Верхнеурла ҡәлғәһе 1735 йылда Таймаҫ Шәимов булышлығында И.К.Кирилов тарафынан Яйыҡ йылғаһы үрге ағымында Себер даруғаһы Ҡара-Табын олоҫы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә Ырымбур сик һыҙығының хәрби-нығытмалы торамаһы булараҡ нигеҙ һалына. Яйыҡ йылғаһының исеме менән аталған. 18 б. 40‑сы йй. башына тиклем — Үрге Яйыҡ пристане, 1775 й. тиклем Үрге Яйыҡ ҡәлғәһе исеме менән билдәле була. Халҡы башлыса малсылыҡ, игенселек, ваҡ һөнәрселек менән шөғөлләнгән. 50‑се йй. Верхнеурал ҡәлғәһе аша Екатеринбург—Ырымбур оло юлы үтә. Гарнизон пехота һәм 2 драгун ротаһынан торған. 200‑гә яҡын хужалыҡ, 2 сиркәү булған. Крәҫтиәндәр һуғышы (1773—75) барышында 1773 й. декаберендә ҡәлғәгә баш күтәреүселәр һөжүм итә, 1774 й. хөкүмәт ғәскәрҙәре тупланыу үҙәктәренең береһе була. Өфө наместниклығын ойоштороу тураһындағы 1781 й. указ буйынса, өйәҙ ҡалаһы статусын ала һәм Верхнеурал өйәҙенең үҙәгенә әүерелә.
 
55 юл:
{{примечания}}
 
== Һылтанмалар ==
* [http://www.verhneuralsk.ru/ Официальный сайт администрации Верхнеуральского муниципального района.]
* [http://www.vurizvoz.ru/ «Верхнеуральский Извозчик» — независимое электронное СМИ Верхнеуральского района.]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Верхнеурал» битенән алынған