Һөйәнтүҙ: өлгөләр араһындағы айырма

'''Һөйәнтүҙ''' ( Башҡа исемдәре - ''Һөйәнтөҙ''<ref> Р. Күсмханова. Һөйәнтөҙгә ҡанлы күҙ йәштәре һеңгән. Йәшлек. 15 май, 2010 {{ref-ba}}</ref>, ''Һөйәнтүҙ'' <ref> Юлан А. "Ташҡайҙарға соҡоп ҡарғыш яҙҙым, ейәндәрем уҡыр бер саҡта ... ":... Һөйәнтүз фажиғәһенә - 270 йыл / А Юлан / / Йәшлек - 2006 - 19 ғин. {{ref-ba}}</ref> , ''Һөйәнтүҫ'' <ref> "Башҡортостан. Ҡыҫҡаса энциклопедия ". Диск выпущенный научным издательством "Башкирская энциклопедия. 2005 г.</ref> <ref> Сеянтус - трагедия народная. Материалы научно-практической конференции, состоявшейся 27 ноября 1996 года в Аскинском районе. (Издано в Башкирском государственном университете -. Уфа, 1997-48стр)</ref> ) - 1736 йылдың 24 ғинуарына тиклем Себер юлының Балыҡсы улусындаолоҫында булған ауыл ([[Башҡортостан]]дың [[Асҡын районы]] биләмәһенә тура килә). [[Башҡорт]] халҡының XVII-XVIII быуаттарҙағы тарихында ҡанлы ваҡиғалар менән уйылып ҡалған. Фажиғә 1735 – 1740 йылдарҙағы ихтилал менән бәйле.

1735-1740 йылдарҙағы ихтилалдарҙа Балыҡсы ырыуы башҡорттары ла дәррәү ҡатнашҡан. 1735 йылдың декабре аҙағында Ырымбур экспедицияһы етәкселәренең береһе А. И. Тевкелев язалаусы отрядтар менән Өфөнән Бөрө аша Әй йылғаһы буйына йүнәлгән. [[Баш күтәреүселәр]] Йосоп Арыҡов һәм Төлкөсура Алдағолов етәкселегендә Тевкелев һалдаттарын Балыҡсы һәм Мырҙалар улусыолоҫы сиктәрендәге тау юлдарында көтөп алып, тар-мар итмәксе булалар. Балыҡсы улусыолоҫы старшинаһы Чекат (Сиҡат) бында 700 кешенән торған ҡораллы отряд туплаған булған. Мәгәр властарға тоғро мишәрҙәр һәм татарҙар язалаусы отрядтар етәкселәрен уларҙы ҡайҙа көтөүҙәре тураһында иҫкәртеп ҡуя. 1736 йылдың 19 ғинуарында А.И.Тевкелев Һөйәнтүҙ ауылына килеп инә, һәм ауыл халҡының үҙ отрядына ҡаршы сығырға йыйынған булыуын белгәс, уларҙы вәхшиҙәрсә ҡырырға бойороҡ бирә. ,

Бынан һуң Тевкелевтың һәм полковник Мартыновтың язалаусы отрядтары Себер юлының Балыҡсы, Унлар, Ҡыр-Танып улустарындаолоҫтарында йәнә 51 ауылды талап, яндырып сыға, 2 меңдән ашыу кешене үлтерә (хәҙер Башҡортостандың Асҡын, Балтас, Ҡариҙел райондары биләмәһе) <ref> [http://encycl.bash-portal.ru/seayntaus.htm статья «Сеянтус» в Башкортостан: Краткая энциклопедия]</ref> . Батша хакимиәтенең Ырымбур экспедицияһына ҡаршы торорға тырышҡан башҡорттарҙы ҡырыуы ихтилалдың тағы ла нығыраҡ ҡыҙып китеүенә килтерә.