Сәғитов Мөхтәр Мофазал улы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Регион102 ҡулланыусыһының (фекер алышыу) 428968 үҙгәртеүенән баш тартыу |
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
'''Мөхтәр Мофазал улы Сәғитов''' (1932 йыл, 27 август, Башҡорт АССР-ы Бөрйән районы Иҫке Собханғол ауылы (икенсе мәғлүмәттәр буйынса Яңы Монасип ауылы) - 1986 йыл,
== Тормошо ==
Мөхтәр Мофазал улы Сәғитов 1932
Иҫке Собханғол ауылында урта мәктәпте тамамлағас, Совет Армияһы сафтарында хеҙмәт итеп ҡайта.
1960 йылда Башҡорт дәүләт университетының филология факультетын тамамлай.
1960-1964 йылдарҙа Мәскәүҙә Донъя әҙәбиәте институтында аспирантурала уҡый.
1964 йылдан алып 1986 йылда Төркиәлә Измир ҡалаһында фажиғәле һәләк булғансы СССР Фәндәр академияһы Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтында ғилми хеҙмәткәр, өлкән ғилми хеҙмәткәр булып эшләй. 1972, 1984 йылдарҙа Башҡортостан буйынса фольклор-этнографик экспедицияларға етәкселек итә.
== Ғилми эшмәкәрлеге ==
М.М. Сәғитов 70 тирәһе ғилми хеҙмәт авторы. Ул - башҡорт халыҡ ижадын йыйыу, баҫтырып сығарыу өлкәһендә ҙур хеҙмәт күрһәткән ғалимдарҙың береһе. Ул халҡыбыҙҙың эпик ҡомартҡыларын - ҡобайырҙарҙы өйрәнеүҙә, нәшер итеүҙә айырыуса емешле эшләне. М.М. Сәғитов күп томлы "Башҡорт халыҡ ижады" баҫмаһының эпосҡа арналған ике томын (Ә. И. Харисов менән берлектә), шулай уҡ бәйет (Н.Д. Шоңҡаров менән берлектә), совет фольклоры (М.Ә. Мәмбәтов менән берлектә) томдарын баҫырға әҙерләне. Эпик ҡомартҡыларҙы өйрәнеүҙең ҙур баһаға лайыҡ һөҙөмтәһе итеп уның "Боронғо башҡорт ҡобайырҙары" (1987) исемле монографик хеҙмәтен күрһәтергә кәрәк.
М.М. Сәғитов башҡорт ҡобайырҙарын рус телендә баҫтырып сығарыу өлкәһендә лә уңышлы эшләне: "Урал батыр" (1977), "Аҡбуҙат" (1976), "Былых времен сказанья" (1979), "Алдар и Зухра" (1986). М.М. Сәғитов - шулай уҡ А.С. Мирбадалева һәм Ә.И. Харисов менән берлектә 1977 йылда Мәскәүҙә донъя күргән "Башкирский народный эпос" исемле китапты баҫырға әҙерләүсе ғалимдарҙың береһе. Халыҡ ижады мәсьәләләре, Яҡутстандағы башҡорттарҙың фольклорын йыйыу буйынса уның күп һанлы мәҡәләләре баҫылған.
== Әҙәби ижады ==
М.М. Сәғитов, ғилми эшмәкәрлек менән бер рәттән, йәштән үк әҙәби ижад менн дә шөғөлләнде. Үҙе вафат булғандан һуң филология фәндәре кандидаты Берйән Байымов М. Сәғитовтың хикәйәләрен, юлъяҙмаларын "Ғүмерлеккә ҡалған яра" (1993) исемле йыйынтығында туплап, баҫтырып сығарҙы.
== Маҡтаулы исемдәре ==
1. Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты.
== Исемен мәңгеләштереү ==
1. Бөрйән районының Иҫке Собханғол, Яңы Монасип ауылдарындағы урамдарға уның исеме ҡушылған.
2. Иҫке Собханғол ауылында Мөхтәр Сәғитовҡа музей асылған.
3. Иҫке Собханғол ауылында ғалим Мөхтәр Сәғитовҡа бюст ҡуйылған.
== Хеҙмәттәре ==
1. Ғүмерлеккә ҡалған яра. Өфө, 1993.
2. Башҡорт халыҡ эпосының мифологик һәм тарихи нигеҙҙәре. Өфө, 2009.
== Сығанаҡтар ==
1. С. Галин. Тел асҡысы халыҡта. Өфө, "Китап", 1999 й, 222-223-сө биттәр.[[|]]
| |||