Абаға: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
42 юл:
==Таралышы==
Һирәкләнгән ылыҫлы, япраҡлы урмандарҙа һәм уларҙың ситтәрендә, ҡырҡылған урмандарҙа, ҡоро битләүҙәрҙә, ҡыуаҡлыҡтар араһында үҫә. Кальцефил. Декоратив, ағыулы үҫемлек. Тамырһабаҡтарында алкалоидтар, сапониндар бар; халыҡ медицинаһында ҡулланыла. Инсектицид үҙенсәлектәргә эйә.
 
== Файҙаланылыуы ==
[[Файл:Pteridium aquilinum 2005 spring 001.jpg|thumb|left|Ҡаҙаяҡ «ҡусҡарҙары»]]
 
[[Ҡитай|Ҡытайҙа]], [[Корея|Кореяла]], [[Япония|Японияла]] һәм [Рәсәй|Рәсәйҙә]] асылып бөтмәгән япраҡтары һәм йомшаҡ һабаҡтары ашау өсөн ҡулланыла. Уларҙы "ҡусҡарҙар" тип йөрөтәләр.Уларҙы ҡышҡылыҡҡа маринадлайҙар, Европа илдәрендә лә файҙаланалар. Сахалинда һәм Камчаткала Япония һәм ҡытайға эксполрт өсөн әҙерләйҙәр.
 
[[Файл:Салат из папоротника-орляка.JPG|thumb|Маринадланған ҡаҙаяҡтан [[Салат (блюдо)|салат]]]]
[[Вагаси|Японские сладости]] «вараби-моти» (пирожки с начинкой) готовятся из папоротникового крахмала.
 
Ҡаҙаяҡ менән кореялылар оладьи [[Чон|чон]]әҙерләйҙә.
 
Тамырынан яһалған төнәтмә халыҡ медицинаһында уңышлы файҙаланыла.Балаларҙа рахит булғанда , ҡаҙаяҡ төнәтмәһе менән дауалайҙар. Шулай уҡ бабасыр булғанда файҙаланыла.
Тамыры 46 % тирәһе [[крахмал]]дан тора. Шулай уҡ елем эшләгәндә, һыра ҡайнатҡанда ҡулланыла. Сусҡалар һәм ҡабандар тарафынан яратып ашала. Башҡа мал өсөн ағыулы.
 
[[Маори (народ)|Маори]] [[Новая Зеландия|Новой Зеландии]], [[абориген]]ы [[Канарские острова|Канарских островов]], [[индейцы]] Северной Америки приготовляли из высушенных и измельчённых корневищ орляка [[Эрзац|суррогат]] [[хлеб]]а или употребляли их в пищу в сыром виде (на Канарах такой хлеб называется {{lang-es|helecho}}). В голодные годы хлеб из орляка пекли и в некоторых европейских странах.
 
Листья используются [[крестьяне|крестьянами]] против [[гниение|гниения]]: в них завёртывают [[снедь]], [[плод]]ы и [[овощи]]; их подстилают скоту в [[хлев]]ах (считается, что это улучшает [[навоз]]).
 
В [[Англия|Англии]] в [[Средние века]] листьями орляка крыли [[крыша|крыши]] домов. Орляк использовался и на топливо, на удобрение.
 
В [[зола|золе]] листьев содержится [[поташ]] ([[карбонат калия]]), он применяется в производстве тугоплавкого [[стекло|стекла]] и зелёного [[мыло|мыла]]. Моющие и отбеливающие свойства поташа были известны даже до появления мыла. Шарики золы летом заготавливали впрок и использовали для получения [[щёлок]]а для стирки в течение всего года. Эта практика в некоторых районах [[Британские острова|Британских островов]] продолжалась вплоть до XIX века.
 
== Сығанаҡтар ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Абаға» битенән алынған