|
Енси диморфизм хас: ата кеҫәртке ҡойроғо оҙонораҡ. Енси яҡтан 2—3 йылда өлгөрә. Аталаныу эстә була. Инә кеҫәртке соҡорға 6—12 йомортҡа һала (сос кеҫәртке) йәки балаларын йоҡа үтә күренмәле тышсала тыуҙыра (бала тыуҙырыусы кеҫәртке). 5 йылға яҡын йәшәй. Көндөҙ, һирәгерәк эңерҙә әүҙем. Сентябрь аҙаҡтарында имеҙеүселәрҙең өңдәренә, ағас тамырҙары аҫтындағы бушлыҡтарға инеп ҡышлай, май башында сыға. Ер өҫтө умыртҡаһыҙҙары ([[балдаҡлы селәүсендәр]],[[ моллюскылар]], [[үрмәкселәр]], [[бөжәктәр]]ҙең балағорттары һәм имаголары) менән туҡлана. Сос кеҫәртке даланың ҡоро ҡояшлы урындарында, урман аҡландарында, уба битләүҙәрендә, бала тыуҙырыусы кеҫәртке республиканың бөтә биләмәһендә киң япраҡлы урмандарҙа, һыу ятҡылыҡтары янында йәшәй. [[Орсоҡ йылан]] БР‑ҙың Ҡыҙыл китабына индерелгән.
Әҙәб.: Хабибуллин В.Ф. Фауна пресмыкающихся Республики Башкортостан. Уфа, 2001. ▼
== Классификация ==
* инфраотряд [[Игуанообразные]] (''Iguania'')
** семейство [[Агамовые]] (''Agamidae'')
** семейство [[Хамелеоны]] (''Chamaeleonidae'')
** семейство ''[[Corytophanidae]]''
** семейство ''[[Crotaphytidae]]''
** семейство ''[[Hoplocercidae]]''
** семейство [[Игуановые]] (''Iguanidae'')
** семейство [[Масковые игуаны]] (''Leiocephalidae'')
** семейство [[Лейозаурусовые]] (''Leiosauridae'')
** семейство [[Лиолемидовые]] (''Liolaemidae'')
** семейство '' [[Opluridae]]''
** семейство [[Фриносоматовые]] (''Phrynosomatidae'')
** семейство [[Анолисовые]] (''Polychrotidae'')
** семейство [[Килехвостые игуаны]] (''Tropiduridae'')
* инфраотряд [[Гекконообразные]] (''Gekkota'')
** семейство [[Цепкопалые]] (''Gekkonidae'') или [[гекконовые]]
** семейство [[Чешуеноги]] (''Pygopodidae'')
** семейство [[Червеобразные ящерицы]] (''Dibamidae'')
* инфраотряд [[Сцинкообразные]] (''Scincomorpha'')
** семейство [[Сцинковые]] (''Scincidae'')
** семейство [[Настоящие ящерицы]] (''Lacertidae'')
** семейство [[Тейиды]] (''Teiidae'')
** семейство [[Поясохвосты]] (''Cordylidae'')
** семейство [[Геррозавры]] (''Gerrhosauridae'')
** семейство [[Гимнофтальмусы]] (''Gymnophthalmidae'')
** семейство [[Ночные ящерицы]] (''Xantusiidae'')
* инфраотряд [[Веретеницеобразные]] (''Anguimorpha'') или (''Diploglossa'')
** семейство [[Веретенициевые]] (''Anguidae'')
** семейство [[Безногие ящерицы]] (''Anniellidae'')
** семейство [[Ксенозавры]] (''Xenosauridae'')
** семейство ''[[Shinisauridae]]''
* инфраотряд [[Варанообразные]] (''Varanoidea'')
** семейство [[Вараны]] (''Varanidae'')
** семейство [[Безухие вараны]] (''Lanthanotidae'')
** семейство [[Ядозубы]] (''Helodermatidae'')
** семейство {{вымер}}[[Мозазавры]] (''[[Mosasauridae]]'')
== Әҙәбиәт ==
* Толковый словарь современного башкирского литературного языка. (под. ред З.Г.Ураксина, 2005)
▲Әҙәб.:* Хабибуллин В.Ф. Фауна пресмыкающихся Республики Башкортостан. Уфа, 2001.
== Примечания ==
{{примечания}}
| 