Ғәрәп яҙмаһы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
"{{Письменность |имя = Ғәрәп яҙмаһы |тип = консонантное |языки = …" исемле яңы бит булдырылған |
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
25 юл:
|подпись = Пример
}}
== Ғәрәп яҙмаһы ==
Ғәрәп яҙмаһының төп үҙенсәлеге шул: бында текст уң яҡтан башланып, һулға табан китә. Тыныш билдәләренән өтөр аҫтан өҫкә ҡарай күтәрелеп, осо уңға бөгөлә (،), ә һорау билдәһе уң яҡҡа ҡаратып ҡуйыла (؟). Цифрҙар иһә уңдан һулға түгел, ә һулдан уңға уҡыла.
Ғәрәп яҙыуында баш хәрефтәр юҡ. Унда һөйләм башында ла, яңғыҙлыҡ исемдәрҙә лә шул уҡ юл хәрефтәре яҙыла.
Ғәрәп яҙмаһының йәнә бер үҙенсәлеге — бында һүҙҙәге бөтә хәрефтәр бергә ҡушып яҙылмай, бер үк һүҙ икегә, өскә, хата унан да күберәк өлөшкә бүлеп яҙыла. Сөнки ғәрәп телендә үҙенән һуң килгән хәрефкә ялғап, тоташтырып яҙып булмай торған ''өҙөк'' хәрефтәр бар. Ошо сәбәптән һәр хәрефтең дүрт төрлө яҙылышы бар:
* яңғыҙ — хәрефтең яңғыҙ яҙылышы;
* башта — һүҙ башында йәки һүҙ эсендәге өлөш башында яҙылышы;
* уртала — һүҙ йәки өлөш уртаһында яҙылышы;
* аҙаҡта — һүҙ йәки өлөш аҙағында яҙылышы.
{|class="wikitable"
|+ Ғәрәп әлифбаһы
|-
!rowspan="2"|Исеме
!rowspan="2"|Транскрипцияһы
!colspan="3"|Яҙылышы
!rowspan="2"|Яңғыҙ
|-
!Аҙаҡта
!Уртала
!Башта
|- style="text-align:center;"
|әлиф
|—
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـا</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـا</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ا</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ا</font>
|- style="text-align:center;"
|бә
|[b]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـب</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـبـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">بـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ب</font>
|- style="text-align:center;"
|тә
|[t]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـت</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـتـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">تـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ت</font>
|- style="text-align:center;"
|ҫә
|[θ]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـث</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـثـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ثـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ث</font>
|- style="text-align:center;"
|джим
|[dʒ], [ɡ]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـج</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـجـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">جـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ج</font>
|- style="text-align:center;"
|хә
|[ħ]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـح</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـحـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">حـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ح</font>
|- style="text-align:center;"
|ха
|[x]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـخ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـخـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">خـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">خ</font>
|- style="text-align:center;"
|дәл
|[d]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـد</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـد</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">د</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">د</font>
|- style="text-align:center;"
|ҙәл
|[ð]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـذ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـذ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ذ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ذ</font>
|- style="text-align:center;"
|рә
|[r]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـر</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـر</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ر</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ر</font>
|- style="text-align:center;"
|зәйн
|[z]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـز</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـز</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ز</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ز</font>
|- style="text-align:center;"
|син
|[s]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـس</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـسـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">سـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">س</font>
|- style="text-align:center;"
|шин
|[ʃ]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـش</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـشـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">شـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ش</font>
|- style="text-align:center;"
|сад
|[sˤ]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـص</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـصـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">صـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ص</font>
|- style="text-align:center;"
|дад
|[dˤ]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـض</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـضـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ضـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ض</font>
|- style="text-align:center;"
|та
|[tˤ]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـط</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـطـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">طـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ط</font>
|- style="text-align:center;"
|ҙа
|[ðˤ], [zˤ]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـظ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـظـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ظـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ظ</font>
|- style="text-align:center;"
|ъәйн
|[ʕ]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـع</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـعـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">عـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ع</font>
|- style="text-align:center;"
|ғайн
| [ɣ]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـغ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـغـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">غـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">غ</font>
|- style="text-align:center;"
|фә
|[f]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـف</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـفـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">فـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ف</font>
|- style="text-align:center;"
|ҡаф
|[q]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـق</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـقـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">قـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ق</font>
|- style="text-align:center;"
|кәф
|[k]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـك</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـكـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">كـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ك</font>
|- style="text-align:center;"
|ләм
|[l]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـل</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـلـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">لـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ل</font>
|- style="text-align:center;"
|мим
|[m]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـم</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـمـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">مـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">م</font>
|- style="text-align:center;"
|нүн
|[n]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـن</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـنـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">نـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ن</font>
|- style="text-align:center;"
|һә
|[h]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـه</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـهـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">هـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ه</font>
|- style="text-align:center;"
|үәү
|[w]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـو</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـو</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">و</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">و</font>
|- style="text-align:center;"
|йә
|[j]
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـي</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ـيـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">يـ</font>
|style="line-height:180%;padding:10px;"|<font size="5">ي</font>
|}
| |||