Каталан теле: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә Робот: косметик үҙгәртеүҙәр |
|||
138 юл:
<small>'''''Сығанаҡтар:''''' '''Каталония''':
2001 йылғы Халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре, ''Institut d'Estadística de Catalunya, Generalitat catalana'' [http://www.idescat.net.222]. Валенсия''': 2001 йылғы Халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре, ''Institut Valencià d'Estadística, Generalitat Valenciana'' [http://ive.infocentre.gva.es.223].
Андорра хакимиәтенең социолингвистик мәғлүмәттәре (1999 йыл) [http://www.catala.ad.226]. '''Арагон''': Euromosaic социолингвистик мәғлүмәттәре [http://www.uoc.edu.227]. '''Альгеро''': Euromosaic социолингвистик мәғлүмәттәре [http://www.uoc.edu.228]. '''Башҡа илдәр''': 1999 йыл иҫәбе, ''Federació d'Entitats Catalanes''.</small>
150 юл:
<br /><span style="color:#6870ff;">█</span> [[Төньяҡ-көнбайыш каталан диалекты]]
<br /><span style="color:#3ac636;">█</span> [[Валенсия диалекты]]]]
[[1861]] йылғы Мануэль Милла и Фонтанальс (''Manuel Milà i Fontanals'') теорияһы буйынса, каталан телендә ике төп диалект бар: көнсығыш каталан диалекты һәм көнбайыш каталан диалекты. Каталан теленең
* '''Көнбайыш каталан диалекты тармағы''' (''Bloc o Branca del Català Occidental'') үҙенсәлектәре:
** Баҫымһыҙ һуҙынҡы өндәр: {{IPA|[a e i o u]}}.
** Һүҙ башында йәки тартынҡы өндән һуң урынлашҡан ''x'' {{IPA|/tɕ/}} аффрикатаһы булып тора (''Xàtiva, xarxa, Xavier, xenofòbia...'' һүҙҙәренән башҡа; ошо һүҙҙәрҙә ''x'' хәрефе {{IPA|/ɕ/}} тип әйтелә). Ике һуҙынҡы өн араһында йәки ''i'' хәрефенән һуң урынлашҡан һәм һүҙҙең һуңғы хәрефе булған ''x'' хәрефе {{IPA|/jɕ/}} тип әйтелә.
** 1-се заттың хәбәр һөйкәлеше ялғауы
** Латин {{IPA|/eː/}} һәм {{IPA|/i/}} өндәре ошо диалекттағы {{IPA|/e/}} өнөнән килеп сыға.
** Урта быуатарҙа танау өндәре булған: hòmens, jóvens
206 юл:
Каталан теленең ике стандарты бар. Беренсеһе, Каталан фәндәре институты (''Institut d'Estudis Catalans, IEC'') стандарты, уртаҡ стандарт булып тора. Орфография ҡағиҙәләрен кодлаштырыусы — Помпеу Фабра (''Pompeu Fabra''). Был тел стандартының нигеҙен Үҙәк диалект тәшкил итә. Икенсеһе, Валенсия телдәр академияһы (''Acadèmia Valenciana de la Llengua, AVL'') стандарты Помпеу Фабраның орфографияһын ҡуллана, әммә был стандарттың нигеҙен көнбайыш каталан теле һәм Валенсияла ҡулланылған каталан теле варианты тәшкил итә.
Ике стандарт араһында иң билдәле айырма — тоник баҫым:
Балеар утрауҙарында IEC стандартының Балеар утрауҙары институтының филология бүлеге тарафынан балеар диалектына яраҡлаштырылған варианты ҡулланыла. Мәҫәлән, IEC стандарды буйынса «cantam» һәм «cantem» тип яҙырға мөмкин була, әммә балеар стандарты буйынса «cantam» дөрөҫөрәк була. Шулай уҡ 1-се заттың хәбәр һөйкәлешендә балеар стандартында ялғау ҡулланылмай: «jo cant», «jo tem», «jo dorm».
Альгеро ҡалаһында IEC стандартының Альгеро диалектына яраҡлаштырылған варианты ҡулланыла. Мәҫәлән, билдәлелек артикле стандарт буйынса — ''el'', ә Альгеро вариантында — ''lo'', эйәлек алмашы формалары Альгеро стандарты буйынса —
== Өн системаһы ==
[[
{| class="wikitable"
|+Каталан тартынҡы өндәре<ref>Carbonell, Joan F., Llisterri, Joaquim(1999), "Catalan", ''Handbook of the International Phonetic Association: A Guide to the usage of the International Phonetic Alphabet'', Cambridge: Cambridge University Press, pp61-65, ISBN 0-521-63751-1
|