Нахичеван Автономиялы Республикаһы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) текст |
||
19 юл:
|подпись к карте =
|На карте2 =
|Язык
|Основано/Основана = [[Нахичеван АССР-ы]]
[[9 ноябрь]], [[1924]]
69 юл:
}}
'''Нахичеван Автономиялы респу́бликаһы''' ({{lang-az|Naxçıvan Muxtar Respublikası}}) — Әзербайжан конституцияһы һәм үҙ конституцияһына ярашлы [[Әзербайжан|Әзербайжан Республикаһы]] составында автоном дәүләт, [[Әзербайжан|Әзербайжан Республикаһы]] [[эксклав]]ы.
Территорияһы — 5,6 мең км². Халҡы — 400 000 кеше (2009), 99,1 % [[әзербайжандар]]<ref>[http://www.nakhchivan.az/portal-ru/index-ru.htm Naxçivan Muxtar Respublİkasi | rəsmi portal ].</ref><ref>[http://www.azstat.org/region/az/001.shtml The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan<!-- Заголовок добавлен ботом -->].</ref>. Башҡалаһы — [[Нахичевань]] ҡалаһы.
== Атамаһы ==
Нахичевань [[топоним]] упоминается в [[Клавдий Птолемей]] [[География (Птолемей)|Географияһында]] "Наксуана" ({{lang-el|Ναξουὰνα}}, {{lang-en|Naxuana}}) исеме менән телгә алына<ref>{{книга |автор = Flavius Josephus, William Whiston, Paul L. Maier. |заглавие = The new complete works of Josephus |издание = Revised and expanded edition |издательство = Kregel Academic |год = 1999 |pages = 56 |allpages = 1143 |isbn = 0825429242, ISBN 978-0-8254-2924-8 }}<blockquote>It is called in Ptolemy Naxuana,..</blockquote></ref>.
[[Фасмер, Макс|М. Фасмер]] аңлатыуынса '''Нахичева́нь''' топонимы [[әрмән теле]]ндәге «Νaχič» шәхси исеменән һәм "avan" — "тораҡ, ауыл" һүҙенән килеп сыҡҡан. <ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/vasmer/35622/нахичевань ''Фасмер Макс''. Этимологический словарь русского языка. — С-П. «Терра», 1996. — Т.3, Стр. 50]</ref> (һуңыраҡ төрки трансформация — '''Нахичеван''' йәки '''Нахчыван''' (дж → ч).
1990 йылдарҙа рус телле әзербайжан сығанаҡтары һәм Геодези һәм картография буйынса федераль агентлыҡ (Роскартография) '''Нахчыва́н''' типонимын ҡуллана башлай. Башҡа сығанаҡтарҙа совет осорондағы '''Нахичева́нь''' топонимы ҡулланыла.
== География ==
Кавказ тауының көньяҡ-көнсығыш өлөшөндә урынлашҡан<ref name="БСЭ"/>. 75% тирәһе биләмәләр 1000 метр бейеклектә урынлашҡан. Төньяғында Даралагезский һырта, көнсығышында [[Зангезур һырты]] урынлашҡан. Республиканың иң бейек нөктәһе − [[Капыджик]] түбәһе, 3904 м<ref name="БСЭ"/>.
Көньяҡ-көнбайыш өлөшө [[Аракс]] йылғаһы буйлап 600—1000 м бейеклектә ята.
Ғинуарҙың уртаса температураһы тигеҙлектә −3 °С һәм тауҙарҙа −14 °С-ҡа тиклем. Июльдә +28 һәм +25 °С (тау түбәләрендә +5 °С). Уртаса яуым-төшөм тигеҙлектә 200 мм һәм тауҙарҙа 600 мм.
== Иҫкәрмәләр ==
| |||