Иҙелбаев Ғабдулла Сәфәрғәле улы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
19 юл:
}}
'''Ғабдулла Сәфәрғәли улы Иҙелбаев''' – Башҡорт милли-азатлыҡ хәрәкәте эшмәкәре, [[Башҡортостан]] автономияһының тәүге ғәскәренә етәкселек иткән башҡорт офицерҙарының береһе.
1893 йылда Ырымбур губернаһы Ырымбур өйәҙенең Башман-Һыуын-Ҡараҡыпсаҡ улысы (хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Күгәрсен районы) [[Туйөмбәт]] ауылында тыуған. [[Ҡаҙан]] ҡалаһында мәҙрәсәлә, артабан Ырымбур ҡалаһының 1-се ирҙәр гимназияһында белем ала. 1914 йылда Ҡаҙан университетының медицина факультетына уҡырға инә. Икенсе йылына, хоҡуҡ һөнәрен үҙ итеп, университеттың юридик факультетына күсә. ▼
Ғ. Иҙелбаев гимназия йылдарында уҡ халҡының тормошон яҡшыртыу, уның киләсәге тураһында уйҙар менән янып йөрөй.
▲1893 йылда Ырымбур губернаһы Ырымбур өйәҙенең Башман-Һыуын-Ҡараҡыпсаҡ улысы (хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Күгәрсен районы) Туйөмбәт ауылында тыуған. Ҡаҙан ҡалаһында мәҙрәсәлә, артабан Ырымбур ҡалаһының 1-се ирҙәр гимназияһында белем ала. 1914 йылда Ҡаҙан университетының медицина факультетына уҡырға инә. Икенсе йылына, хоҡуҡ һөнәрен үҙ итеп, университеттың юридик факультетына күсә.
▲Ғ. Иҙелбаев гимназия йылдарында уҡ халҡының тормошон яҡшыртыу, уның киләсәге тураһында уйҙар менән янып йөрөй.“''Еще будучи в гимназии, Идельбаев любил выступать в качестве оратора. И жилка красноречия в нем проснулась, когда он впервые услыхал лекции на юридическом факультете. Он решил посвятить себя той науки, которая, по его мнению, вырвет родной народ из жадных рук всякого рода предпринимателей”'', – тип яҙа уның һабаҡташы.
Ләкин университетты тамамларға насип булмай. Уны хәрби хеҙмәткә саҡырылар. Прапорщик званиеһы биреп, Көньяҡ-көнсығыш фронтҡа ебәрәләр. Бында Иҙелбаев поручик дәрәжәһенә тиклем үрләй. 1917 йылдың йәйенән поручик Иҙелбаев Симферополь ҡалаһында хеҙмәт итә. Был осорҙа Башҡортостанда, автономия өсөн милли хәрәкәт көсәйгәндән-көсәйә бара. Әйткәндәй, милли хәрәкәттең тәүге осоронда Ғабдулланың атаһы Сәфәрғәли Иҙелбаев та әүҙем ҡатнаша. 1917 йылдың июнь аҙағында “Башҡорт халҡының иттифаҡи бюроһы” ағзаһы итеп һайлана.
Башҡортостандан ситтә, хәрби хеҙмәттә йөрөүенә ҡарамаҫтан, Башҡорт үҙәк шураһы Ғабулла Иҙелбаевты, 1917 йылдың көҙөндә Ырымбур губернаһы башҡорттарынан Рәсәйҙең Ойоштороу йыйылышына (Учредительное собрание) депутатлыҡҡа кандидат итеп күрһәтә. Уның кандидатураһы халыҡтың хуплауын таба һәм илдең оло ҡорона депутат итеп һайлана. Ә декабрҙың айында үткән 3-сө Дөйөм Башҡорт ойоштороу ҡоролтайында Иҙелбаев Башҡортостан автономияһының Кесе ҡоролтайы составына индерелә.
|