Хәсәнов Ғәлиәхмәт Вәлимөхәмәт улы: өлгөләр араһындағы айырма

1894 йылда [[Ырымбур губернаһы]] Ырымбур өйәҙе Бошман–Һыуын-Ҡараҡыпсаҡ улысының [[Теләүембәт]] ауылында тыуған, хәҙерге [[Башҡортостан]] Республикаһының [[Күгәрсен районы]]. 11 йәшендә етем ҡалып, атаһының бер туған ҡустыһы ҡулында тәрбиәләнә. Аҙаҡ ауыдағы рус-башҡорт мәктәбе янындағы етемдәр пансионына барып урынлаша. Ауылда өс йыл уҡығандан һуң, Теләүембәттән йыраҡ түгел Сәйетҡол ауылындағы 2 класслы рус-башҡорт училищеһына уҡырға инә. Бында, өс йыл эсендә столяр һөнәрен үҙләштереп, бер-аҙ аҡса эшләп алып, 1911 йылда [[Пермь губернаһыныңгубернаһы]]ның Красноуфимск ҡалаһындағы сығып китә. Бында ул [[Красноуфимск]] рус-башҡорт ауыл хужалығы училищеһына керә. “Башҡорт степендияһы”на уҡый. Училищела Ғәлиәхмәт Хәсәнов столяр, тимерсе-слесарь һөнәрҙәрен үҙләштерә, һабын ҡайнатыусы һәм май етештереүсе заводтарҙа эшләй.

1915 йылда ауыл хужалығы училищеһын тамамлап, практикант сифатында помещик Шоттың имениеһында эшләй. Артабан [[Ырымбур губернаһы]] земствоһына эшкә төшөп, 1917 йылдың йәйенә тиклем Ырымбур өйҙенең Покровский агрономия участкаһында агроном ярҙамсыһы булып йөрөй.

1917 йылдың июлендә Ырымбурҙа[[Ырымбур]]ҙа үткән [[Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы | I Башҡорт ҡоролтайында]] ҡатнаша. Август айында [[Өфө]] лә үткән [[Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы| II Башҡорт ҡоролтайында]] ул [[Башҡорт үҙәк шураһышураһ]]ы башҡарма комитетына ағза итеп һайлана. Ғәлиәхмәт Хәсәнов Үҙәк шураның Статистика эштәре буйынса бүлеген етәкләй. “''Цель Областного Бюро было объединение башкирских масс раскинутых в пяти губерниях Российской империи. Участвуя в этой работе, я собрал всякого рода статистические материалы по Оренбургской, Самарской, Уфимской, Пермской и Вятской губерний, касающихся башкирского населения, землепользования, скотоводства и т.д. и конечном результате по этим данным был составлен проект карты Башкирии с разделением на 13 кантонов''”, – тип яҙа Ғ. Хәсәнов.

1917 йылдың 8–20 декабрендә, Ырымбурҙа[[Ырымбур]]ҙа үткән [[Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы | III Дөйөм Башҡорт ойоштороу ҡоролтайында]] ҡатнаша. Ҡоролтайҙан һуң, Ғәлиәхмәт Хәсәнов Башҡорт үҙәк шураһының финанс бүлеген мөдире булып эшләй. 1918 йылдың февралендә Ырымбурҙағы[[Ырымбур]]ҙағы Башҡорт хөкүмәте һәм Башҡорт үҙәк шураһы ағзалары большевиктар (дөрөҫөрәге, [[Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы |Башҡорт автономияһын]] күрә алмаған [[Ырымбур]] [[мосолман]] хәрби комитеты) тарафынан ҡулға алынып төрмәгә ябыла. Ғ. Хәсәнов большевиктар ҡулынан ысҡынып өлгөргән, булһа кәрәк. Документтарҙан күренеүенсә, төрмәгә ябылған башҡорт эшмәкәрҙәре араһында уның исеме телгә алынмай.

1918 йылда июнендә [[Силәбе]] ҡалаһында [[Башҡорт хөкүмәте]] янынан тергеҙелә. Июль айында Сәғит Мерәҫов Ырымбурға[[Ырымбур]]ға килеп, Башҡорт хөкүмәтенең урындағы хәрби бүлеген ойоштора. Оҙаҡламай Ғәлиәхмәт Хәсәнов та ошо бүлектең эшенә ҡушылып китә. Хәрби бүлек ағзаһы булараҡ ул С. Мерәҫов, Ә. Бейешев, У. Ҡыуатов, Х. Ғәбитовтар берлектә халыҡты [[Башҡорт армияһынаармияһы]]на мобилизациялау эшендә ҡатнаша.

Башҡорт хөкүмәте һәм ғәскәрҙәре Совет власы яғына сыҡҡандан һуң, Башревкомда эшләй. Ғәлиәхмәт Хәсәнов Башҡортостандың[[Башҡортостан]]дың аҙыҡ-түлек комиссары итеп тәғәйенләнә. Артабан ул, Башревком юлланмаһы буйынса, Мәскәүҙә[[Мәскәү]]ҙә Я.М.Свердлов исемендәге Коммнистик университетына уҡып ҡайта.

1920 йылдың майынан Ғ. Хәсәнов [[Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы| Башҡортостандың]] Ер эштәре буйынса халыҡ комиссариаты (Наркомзем) Коллегияһы ағзаһы булып эшләй. Һуңынан Ер эштәре буйынса халыҡ комиссары итеп тәғәйенләнә.

Сығанаҡ:# Ярмуллин А.Ш. Автономиялы Башҡортостан байрағы аҫтында. Өфө, 2009. 172–173 биттәр.