Олонхо: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Comp1089 (фекер алышыу | өлөш) әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
'''Олонхо''' — [[яҡут (саха) халҡы]]ның героик [[эпос]]ы.
10 000 — 20 000 (һәм унан да күберәк) шиғыр юлынан торған олонхо риүәйәтсе һәм сәсәндәр тарафынан һөйләнә. [[2005]] йылда [[ЮНЕСКО]] олонхоны «кешелектең материаль булмаған мираҫы һәм телдән һөйләнгән матур әҫәре» тип иғлан итте.
Иң оҙон олонхо ете төн буйы һөйләнә. Киң билдәле олонхо [[яҡут теле|яҡут]] «Дьурулуйар Ньургун Боотур»
([[инглиз теле|инглиз]] "Nyurgun Bootur the Swift") 36 000 шиғыр юлынан тора.
Олонхо – [[төрки халаҡтар]]ҙың иң боронғо эпостарының береһе, саха халҡының эпик традицияларын берләштергән эпосраҙың төп эпосы. Бөгөн, [[Рәсәй Федерацияһы]]ның [[Алыҫ Көнсығыш]]тағы [[Саха Республикаһы]]нда был сәнғәт тергеҙелә.
Йырсы һәм хикәйәсе тарафынан һөйләнгән поэтик хикәйә ике өлөштән тора: эпостың йырланған өлөшө, цитаталарҙан торған проза менен алышына.
Һөйләүсе йомарт телле һәм импровизация оҫтаһы булырға тейеш. Эпопея боронғо һүғышсылар, ''deities'', рух һәм хайуандар тураһында легендалар һөйләй, әммә хәҙерге заманға күсмә тормош тарҡалыуы тураһында мөрәжәғәт итә.
Һәр замандың бай репертуарлы сәсәндәре булғанға күрә, Олонхоның күп төрлө варианттары осрай.
[[Йолалар|йола]] [[ғаилә]]лә [[күңел асыу]] һәм [[мәғәриф|белем биреү]] сараһы буларак таралған.
Сәйәси тотораҡһоҙлоҡ ваҡытында, ауыр [[климат|климатик]] һәм [[география|географик]] шарттарҙа йәшәү өсөн көрәшкән бәләкәй халыҡтың йәшәү рәүешенең танытмаһы булып [[яҡут (саха) халҡы]]нын [[дин]]и ҡарашын сығылдара.
XX быуаттағы үҙгәртеп ҡороуҙар [[Саха Республикаһы]]ндағы эпик [[йолалар]]ҙы ҡурҡыныс аҫтына ҡуйҙы. Шулай ҙа, өйрәнеуселәр аҙ былыуға ҡарамастан, [[үҙгәртеп ҡороу йылдары]]нда Олонхоға ҡыҙыҡһыныу артты.
== Олонхо өйрәнеүселәр==
* [[Ойунский, Платон Алексеевич]] — яҡут совет яҙыусыһы, йәмеғет эшмекәте.
* [[Илларионов, Василий Васильевич]] — яҡут фольклорсыһыт, профессор, филология фәндәре докторы, Саха Республикаһының аткаҙанған фән эшмәкәре.
==Рәсем сәнғәтендә Олонхо ==
Рәссамдар ижадында олонхо халыҡ фольлоры һәм әкиәт образдары менен берлешә.
<gallery perrow=5>
[Рәсем:Olonho6.jpg]
Рәсем:Olonho8.jpg
Рәсем:Olonho4.jpg
Рәсем:Olonho3.jpg
Рәсем:Olonho7.jpg
</gallery>
==Олонха тураһында уҡығыҙ==
* [http://www.sitc.ru/nasled/oloncho/oloncho.html «Мираҫ» порталында олонхо]
* [http://www.olonkho.info Olonkho.info — «Олонхо»нын күп телле порталы]
[[Категория:Саха Республикаһы]]
[[Категория:Мифология]]
[[Категория:Йолалар]]
[[cs:Oloncho]]
|