Андорра: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
70 юл:
}}
'''Андорра Кенәзлеге''' ({{lang-ca|Principat d’Andorra}}, {{lang-es|Principado de Andorra}}, {{lang-fr|Principauté d'Andorre}}), '''Андо́рра''' — [[Европа]]ның диңгеҙгә сығыу юлы булмаған кәрлә дәүләте, кенәзлек.
Көнсығыш [[Пиренеи]] тау системаһында [[Франция]] һәм [[Испания]] араһында урынлашҡан. Атамаһы {{lang-eu|andurrial}} һүзенән килеп сыҡҡан, «буш ятҡан ер» тигәндә аңлата.
Элек ябыҡ кенәзлек бөгөн туризмға күрә үҫешкәнгә күрә сәскә ата<ref>http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/exportar_banc_dades_csv.asp?formules=anual%7Cinici&any1=01/01/2008&any2=01/01/2008&codi_divisio=380&lang=1&codi_subtemes=59&codi_tema=10</ref>.
Милли составы буйынса халҡы (1995):
* [[андоррандар]] ([[каталандар]]) — 31 %
* [[испандар]] — 45 %
* [[португалдар]] — 11 %
* [[француздар]] — 8 %.
Рәсми тел — каталан теле.
== Тарихы ==
* 778 — беренсе мәртәбә телгә алына.
* 790 —Франк короле Карл Великий Андорраның бойондороҡһоҙлоғон гарантиялай.
* 805 — Андорра кенәзлеге нигеҙләнгән йыл. Андорра общинаһы кешеләре франк ғәскәрен ғәрәптәрҙең тылына үткәрә, шуның өсөн [[Карл Великий]] общинаға Бөйөк азатлыҡ Хартияһын (Magna Carta) бүләк итә.
* IX век — ил биләмәһенә ғәрәптәр һөжүме.
* 1278 — Графом де [[Дом Фуа|Фуа]] и испан епископы Урхельский Андорраның ике ҡатлы суверинитеты тураһында килешеү төҙөй.
* 1479 — граф [[Франциск Феб|Франциск Феб де Фуа]] [[Королевство Наварра кореллеге]]нең короле була, шулай итеп Андорраға хоҡуҡтар навар короллегенә күсә.
* 1589 — Наварра кореле [[Генрих IV (Франция кореле)|Генриха IV]] исеме менән Франция тәхетенә күтәрелә. Суверинитет хоҡуҡтары Францияға күсә.
* 1866 — Андорра конституцияһы төҙөлә.
* 1934 — хәҙергә Андорра консититуцияһы нигеҙҙәре төҙөлә.
* 1934 — [[Скосырев Борис Михайлович|Борис Скосырев]] 8 июлдә үҙен Андорра кореллеге короле итеп тәҡдим итә.
* 1976 — беренсе сәйәси фиркә — Андорра демокритик фирҡәһе төҙөлә.
* 1981 — власть закон сығарыу һәм башҡарма власҡа бүленәю
* 1993 йылға тиклем — Франция һәм епископ Урхельскийҙың ике ҡатлы протектораты аҫтында була.
* 1993 — яңы конституция ҡабул ителә; [[Берләшкән милләттә ойошмаһы|БМО]] ағзаһы.
* 1994 год — Андорра Евросоюз ағзаһы; Марк Форне Мольне — премьер.
* 13 июнь 1995 йыл — Рәсәй Федерацияһы менән дипломатик мөнәсәбәт булдырыла.
* 2004 — Футбол буйынса Андорра йыйылма командаһы Македония менән матчта беренсе еңеү ''Стадионда 114 кеше була.''
* С 2004 — [[Евровидение йыр конкурсы]]нда Андорра ҡатнаша башлай.
== Әҙәбиәт ==
* {{книга
|автор = [[Матвеев, Геннадий Петрович|Матвеев Г. П.]]
|заглавие = Андорра, [[Лихтенштейн]], [[Монако]], [[Сан-Марино]]
|ссылка =
|ответственный =
|издание =
|место = М.
|издательство = Географгиз
|год = 1959
|страницы =
|страниц = 88
|серия = [[У карты мира]]
|isbn =
|тираж =
}} (обл.)
== Иҫкәрмәләр ==
Юл 76 ⟶ 126:
== Һылтанмалар ==
{{Навигация
|Портал =
|Викисловарь =
|Викиучебник =
|Викицитатник =
|Викитека =
|Викивиды =
|Викиновости = Андорра
|Викисклад = Andorra
|Метавики =
|Тема = Андорра
}}
* {{dmoz|World/Russian/Страны_и_регионы/Европа/Андорра/}}
* [http://www.portalostranah.ru/list.php?id=4 Андорра - Происхождение, история, география, достопримечательности, рус.]
* [http://ilpp.ru/page_pid_466_lang_1.aspx Информация об органах конституционного контроля Андорры]
* [http://www.portal-slovo.ru/history/41718.php История независимости Андорры с 1933 по 1940 года]
{{countries-stub}}
{{Андорра в темах}}
{{Европа}}
{{Латинский Союз}}
{{Франкофония}}
[[Категория:Андорра| ]]
[[Категория:Парламентар монархиялар]]
[[Категория:Унитар дәүләттәр]]
[[Категория:Диғеҙгә сығыу юлы булмаған илдәр]]
[[ace:Andorra]]
| |||