Антарктида: өлгөләр араһындағы айырма

Антарктиданы [[Һинд|Һинд океаны]], [[Тымыҡ|Тымыҡ океан]] һәм [[Атлантик океан]] һыуҙары иенән йыуыла (ҡайһы бер илдәрҙә был океандарҙың көньяҡ өлөшөн Көньяҡ океаны тип иҫәпләйҙәр).

Антарктида – ғәжәп тәбиғетлетәбиғәтле берҙән-бер материк. Поляр тикшереүселәр уны йәyһезйәнһез, аҡ боҙло материк тип исем биргендер.. Ҡышын поляр төндәр, ә йәйен поляр көндәр була. Ҡояш сығыу һәм батыу күренешен йыллына бер генә тапкыр күҙәтеп була. Антарктидала Ерҙәге сөсө һыуҙың 80%ы тупланған.

Көнсығыш Антарктинаның геологик платформаһы боронғо кембрийға тиклемге геологик осорҙа барлыҡҡа килгән. Төҙөлөшө [[Һиндостан]], [[Бразилия]], [[Африка]] һәм [[Австралия]] платформаһы менән оҡшаш. Был платформалар [[Гондвана]] суперконтиненты тарҡалыу нәтижәһендә барлыҡҡа килгән. Тау тоҡомдарының йәшен 2,5 — 2,8 млрд. йыл, тип билдәләйҙәр.

Ҡаҙылма ҡатламдар 350—190 млн. йыл элек барлыҡҡа килгән. Ҡатламдар араһында үҫемлек һәм хайуандар ҡалдыҡтары, шул иҫәптән [[ихтиозавр]] ҡалдыҡтары, табыла. Йылылыҡ яратыусы үҫемлектәр һәм хайуандар йәшәгән ваҡытта был ҡитғаның климаты хәҙергенән айырылып торған. Был иһә тектоник күренеште, плаьформаларҙыңплатформаларҙың күсеп йөрөүен иҫбат итә.

Материк ситендә [[Росс диңгеҙе]] утрауҙарында хәрәкәт итеүсе [[Эребус вулканы]] бар. Антарктида климаты бик кырыҫ – температура [[йәй]]ен – 30 с тан юғары күтәрелмәй, ә [[ҡыш]]ын – 70 С тан да түбәнрәк була. ЕрҙеЕрҙәе иң түбән температура (- 89,2 С) Антарктидалағы "Восток" станцияһында теркәлә. [[Йәй]] ваҡытында Антарктида [[Ҡояш]] йылыһын экваториаль зонаға ҡарағанда ла күберәк ала, ләкин был йылылыҡтың 90% ҡар һәм боҙ өҫтөнән кире саңылдырыла.