Йәмғиәт: өлгөләр араһындағы айырма

'''Йәмғиәт'''  — тәбиғәттән айырылып сыҡҡан, әммә уның менән тығыҙ бәйле матди донъяның бер өлөшө, социаль мөнәсәбәттәр ысулдарын һәм хеҙмәт ҡоралдары булдырып, улар менән файҙалана белгән кеше берләшмәләре төрҙәрен үҙ эсенә ала. Киң мәғәнәлә алғанда - был кешеләрҙең тарихи рәүештә барлыҡҡа килгән бөтә төр социаль мөнәсәбәттәре, берлектәге эшмәкәрлек төрҙәрен ойоштороу формалары.

Кеше йәмғиәте со́циум тип атала.

Йәмғиәт — кешеләр берлеге, уға социаль дифференциация һәм хеҙмәт бүленеше хас. Йәмғиәтте төрлө билдәләр буйынса ҡылыҡһырларға мөмкин, мәҫәлән, милли сығышы буйынса: француз, урыҫ, немец, башҡорт;дәүләт һәм мәҙәниәт; ерҙәре һәм осоро; етештереү ысулдары буйынса һ.б..

Феноменологик мәғәнәлә, йәмғиәт - ул mens intensas (үҙенә хас аҡыл, фекер) — менталитеттарҙың һанһыҙ социаль төркөмдәре, аңыбыҙға һеңгән донъя сағылыштары.

Натуралистик  мәғәнәлә, йәмғиәт — ул res extensas (оҙайлы күренештәр) — бер-береһенә реаль объектив мөнәсәбәттә булған физик һәм биологик есемдәр берлеге.

К. Маркс буйынса, йәмғиәт ижтимағи мөнәсәбәттәр берлеге.

Ф. Тённис К. Маркстың хеҙмәттәренә таянып, башта төркөмдәр (общиналар) барлыҡҡа килеп, шунан йәмғиәткә ойошҡандар тип яҙа.

Тарихи рәүештә башта ырыуҙар барлыҡҡа килгән.

Шунан инде төрлө берлектәр ойоша башлаған — ырыу, ҡәбилә, тәржемәи ҡатлам, социаль- синфи һәм бөгөнгө социомәҙәни берлектәр.

Һәр цивилизациялы йәмғиәттә төп мәсьәлә&nbsp;— уның ойошҡанлығы мәсьәләһе<ref name="halt">Коротаев А. В., Малков А. С., Халтурина Д. А.'' [http://edurss.ru/cgi-bin/db.pl?cp=&amp;page=Book&amp;id=49742&amp;lang=Ru&amp;blang=ru&amp;list=Found Законы истории. ]'' ''[http://edurss.ru/cgi-bin/db.pl?cp=&amp;page=Book&amp;id=49742&amp;lang=Ru&amp;blang=ru&amp;list=Found Математическое моделирование развития Мир-Системы. ]'' ''[http://edurss.ru/cgi-bin/db.pl?cp=&amp;page=Book&amp;id=49742&amp;lang=Ru&amp;blang=ru&amp;list=Found Демография, экономика, культура.] 2-е изд. '' ''М.: УРСС, 2007.'' </ref><ref name="korot">Коротаев А. В., Комарова Н. Л., Халтурина Д. А. [http://edurss.ru/cgi-bin/db.pl?cp=&amp;page=Book&amp;id=50565&amp;lang=Ru&amp;blang=ru&amp;list=Found Законы истории. ][http://edurss.ru/cgi-bin/db.pl?cp=&amp;page=Book&amp;id=50565&amp;lang=Ru&amp;blang=ru&amp;list=Found Вековые циклы и тысячелетние тренды. ][http://edurss.ru/cgi-bin/db.pl?cp=&amp;page=Book&amp;id=50565&amp;lang=Ru&amp;blang=ru&amp;list=Found Демография, экономика, войны.] 2-е изд. М.: УРСС, 2007.</ref>. Хәҙерге заман йәмғиәте иҡтисади, сәйәси, идеологик, социомәҙәни детерминанталар тупланышы нигеҙендә ойошҡан. Уны ауыҙ тултырып индустриаль йәмғиәттән постиндустриаль (информацион) йәмғиәткә "күсеш " (транзитив)" йәмғиәте тип әйтергә була .

== Йәмғиәт әҙәбиәттә һәм кинола ==

Р. Бредбериның « Фаренгейт буйынса 451 градус/1}» тигән китабында [[]]тоталитар йәмғиәт һынландырыла. Был йәмғиәттә тик ҡулланыу инстинкттары, түбән мәҙәниәт өҫтөнлөк итә, ә уйланырға мәжбүр иткән китаптар яндырыла.

[[CategoryКатегория:Социальные системы]]