Йәшелсә: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
9 юл:
Йәшелсә кешенең рационында бик мөһим урын тота. Йәшелсә етештерә торған ауыл хужалығы тармағы [[йәшелсәселек]] тип атала
== Аш-һыуҙа ==
Дөрөҫ туҡланыу - [[организм]]ды ваҡытында һәм тейешенсә әҙерләнгән, туҡлыҡлы матдәләре етерлек булған тәмле [[Пища|ризыҡ ]]менән тәьмин итеп тороу. Аҙыҡты төрлө йәшелсәләр менән байытып биреү сәләмәтлек өсөн файҙалы, айырым алғанда һәр [[витамин]]дың үҙләштерлеүенә булышлыҡ итә. Дөрөҫ туҡланыуҙың мөһим өлөшө - витаминдарға һәм минераль матдәләргә бай йәшелсәләрҙе көн дә һәм мотлаҡ ҡулланыу<ref name="Овощи к столу">{{книга
|автор = Л. В. Шабыкина.
|часть =
|заглавие = Овощи к столу (Табынға йәшелсәләр)
|оригинал =
|ссылка =
|ответственный =
|издание = 1-е изд
|место = Алма-Ата
|издательство = Кайнар
|год = 1979
|том =
|страницы = 3-4
|страниц = 200
|серия =
|isbn =
|тираж = 200000
}}</ref>.
Йәшелсәләр углеводҡа бай. [[Белки|Аҡһымы]] [[Мясо|ит]]тәгенән ҡайтыш, [[Жиры|майы]] юҡ тиерлек. Йәшелсә [[биологик әүҙем матдәләрҙең]] менән юғары баһалана: уларҙа [[витаминдар]] ([[Аскорбиновая кислота|C витамины ]], [[каротин]], [[фолий кислотаһы]]), минераль матдәләр, [[органик кислоталар]], [[Целлюлоза|күҙәнәклек]] һәм [[пектинлы матдәләр]] күп булыуы алыштырғыһыҙ итә<ref name="БСЭ"/>.
Йәшелсә [[Диета|диета]] буйынса туҡланыуға ярҙам итә. Кеше көнөнә йәшелсәне 600 г -дан да кәм ашамаҫҡа тейеш<ref name="БСЭ"/>.
Түбәндәге таблицала ҡайһы бер йәшелсәнең химик составы һәм [[Энергетическая ценность|аҙыҡ ҡиммәте]] күрһәтелгән<ref name="БСЭ"/>:
{|class="standard" border="1" cellpadding="3" cellspacing="0"
|-----
!width="28%"|Аҙыҡ-түлек
!width="18%"|Аҡһымдар, ''г''
!width="18%"|Углеводтар, ''г''
!width="18%"|Калорияһы,<br />''ккал''/100''г''
!width="18%"|С витамины ,<br />''мг'' %
|-
|[[Капуста огородная|Аҡ күсәнле кәбеҫтә]] эшкәртелмәгән
|1,5
|5,2
|27,0
|24,0
|-
|[[Квашеная капуста|Тоҙло кәбеҫтә]]
|1,0
|4,5
|23,0
|14,0
|-
|[[Цветная капуста|Төҫлө кәбеҫтә]]
|2,1
|4,7
|28,0
|42,0
|-
|[[Башлы һуған]]
|2,5
|9,2
|48,0
|8,4
|-
|Йәшел һуған
|1,1
|4,1
|21,0
|48,0
|-
|[[Кишер]]
|1,3
|7,6
|36,0
|4,0
|-
|[[Огурец обыкновенный|Ҡыяр]] эшкәртелмәгән
|0,7
|2,9
|15,0
|4,7
|-
|[[Солёные огурцы|Тоҙло ҡыяр]]
|0,7
|1,3
|8,0
|
|-
|Аш [[Свёкла обыкновенная|сөгөлдөрө]]
|1,1
|10,3
|47,0
|8,0
|-
|Ҡыҙыл [[Томат]]
|0,5
|4,0
|18,0
|34,0
|}
Йәшелсә [[аппетит]]ты көсәйтә, аш биҙҙәренең эшен көсәйтә<ref name="БСЭ"/>.Ҡайһы бер йәшелсә эшкәртелмәй ҡулланыла. Ләкин йышыраҡ уларҙы бешерәләр, быҡтыралар, ҡуралар йә мейескә тәгәрәтеп бешерәләр. <ref>{{книга|автор=Л. М. Богатова.|заглавие=Книга о вкусной и здоровой пище. 8-е издание, исправленное и дополненное|место=М.|издательство=Агропромиздат|год=1987}}</ref>. Стоит отметить, что при термической обработке (а также при неправильном хранении) значительно снижается биологическая ценность овощей. Для хранения овощей используют [[консервирование]], соление, [[маринование]], квашение, замораживание и сушку<ref name="ПМЭ">{{книга|часть=Овощи|заглавие=Популярная медицинская энциклопедия|ответственный=гл. ред. Б. В. Петровский|место=М.|год=1979}}</ref>. При квашении, быстром замораживании и сублимационной сушке значительная часть полезных веществ сохраняется<ref name="БСЭ"/>.
== Иҫкәрмәләр ==
| |||