Нил: өлгөләр араһындағы айырма

 

== Дөйөм мәғлүмәт ==

Нилдың оҙонлоғон Виктория күленән алып һанайҙар. Виктория күленән Урта диңгеҙгә тиклем 5600 км тирәһе.

Бассейн майҙаны — 2,8—3,4 млн км² (тулыһынса йәки өлөшләтә Руанда, Кения, Танзания, Уганда, Эфиопия, Эритрея, Судан, [[Мысыр|Египет]]) аша аға.

== Нил башы тураһында ==

=== Антик ҡараш ===

Нил башы тураһында Европа ғалимдары күп баш ватҡан. Геродот исемлеһе «Тарихтар» китабында Нил йылғаһының ҡар иреүҙән барлыҡҡа килеү фекерен инҡар иткән. Геродоттың картаһы буйынса Нил Нигер йылғаһы менән ҡушыла. Унан башҡа саис әһеленең Нил һыуҙары ер аҫтынан Сиена (бөгөн Асуан) һәм Элефантина араһынан һуға, яртыһы — көньяҡҡа, яртыһы — төньяҡҡа аға тигән хәбәрен килтерә.

Беҙгә билдәле боронғо сәйәхәтселәрҙең берәүһе лә Нил буйлап өҫкә Сэддтан алыҫ менмәгән. Агатархид һүҙҙәренсә, көньяҡҡа ҡарай иң алыҫ Птолемей II диңгеҙселәре үткән. Улар Эфиоп ҡалҡыулығындағы ямғырҙар мәлендә Нилдың ташыуын белгән. Классик сәнғәттә Нилды башы ҡапланған алла итеп күрһәткәндәр. Йәнәһе, йылға башының билдәһеҙ булғаны.

 

=== Виктория-Нил ===

Виктория күленең төньяҡ яғынан алып Альберт күленә ҡойған еренә тиклем (Уганда, Көнбайыш Африка) '''Виктория-Нил''' (''Victoria Nile'' ) тип исемләнә. Уның оҙонлоғо 420 км. Уганданың таулы ерҙәренән аҡҡанға күрә, йылға тупһалар, шарлауыҡтарға бай. Иң ҙур шарлауыҡ — Мерчисон — 40 м бейеклектә.

 

 

=== Египеттың изге йылғаһы ===

Нил — боронғо египеттарҙа Итеру (Ҙур йылға), йәһүдтәрҙә — Еор. Ғәрәптәр Бар (Ҙур һыу), Эль-Нил, нубийҙар — Тосси (Ташҡан йылға) тип атайҙар. Мысыр, гректар, римлеләр Нилға табынғандар, уның хөрмәтенә Нилополиста һарай төҙөлгән, уның байрамы  — Нилоа.