34 950
үҙгәртеү
Меркурий — версиялар араһындағы айырма
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
ә (r2.7.3) (робот үҙгәртте: hi:बुध (ग्रह); косметические изменения) |
|||
|
{{Планета карточкаһы
| тип=планета
| маленькая карточка =
| фон = #cccccc
| название = Меркурий
| символ = Mercury symbol.svg
| изображение =Mercury in color - Prockter07 centered.jpg
| ширина = 215px
| подпись = Меркурий («[[MESSENGER|Мессенджера]]» фотоһы)
| изображение2 = Mercury-real color.jpg
| подпись2 = Меркурий тәбиғи төҫөндә («[[Маринер-10|Маринера-10]]» фотоһы)
| другие названия =
| обозначение астероида =
| категория астероида =
| открытие-ref =
| первооткрыватель =
| место открытия =
| дата открытия =
| способ открытия =
| орбита-ref =
| эпоха = [[J2000.0]]
| перигелий = 46 001 210 км<br />0,30749909 а. б.
| апсида =
| периапсида =
| апоапсида =
| афелий = 69 816 927 км<br />0,46669733 [[Астрономик берәмек|а. б.]]
| большая полуось = 57 909 068 км<br />0,38709821 а. е.
| средний радиус орбиты =
| эксцентриситет = 0,2056303
| сидерический период = 87,969 көн<ref name="nasa">{{cite web|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/mercuryfact.html|date=30 ноября 2007|title=Mercury Fact Sheet|lang=en|publisher=[[NASA]]|accessdate=2011-06-09]|accessdate=12 февраля 2009|author=David R. Williams.|archiveurl=http://www.webcitation.org/67qL6uorw|archivedate=2012-05-22}}</ref>
| синодический период = 115,88 көн
| орбитальная скорость = 47,87 км/с
| средняя аномалия = 174,795884°
| наклонение = 7,00° эклиптика яҫылығына ҡарата<br />3,38° Ҡояш экваторына ҡарата
| угловое перемещение =
| долгота восходящего узла = 48,330541°
| долгота периастра =
| время периастра =
| аргумент перицентра = 29,124279°
| половинная амплитуда =
| чей спутник =
| спутники = нет
| физические характеристики-ref =<ref>{{cite web|url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Mercury&Display=Facts|title=Solar System Exploration: Planets: Mercury: Facts & Figures|accessdate=2011-06-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/67qL7R71p|archivedate=2012-05-22}}</ref>
| размеры =
| приплюснутость = < 0,0006
| экваториальный радиус = 2439,7 км
| полярный радиус =
| средний радиус = 2439,7 ± 1,0 км
| окружность большого круга = 15 329,1 км
| площадь поверхности = 7,48{{e|7}} км²<br />0,147 ҡыш
| объём = 6,08272{{e|10}} км³<br />0,056 ер
| масса = 3,33022{{e|23}} кг<br />0,055274 ер<ref name="Язев" /><ref name="galspace" />
| плотность = 5,427 г/см³<br />0,984 земной
| ускорение свободного падения = 3,7 м/с²<br />0,377 [[Есемдең тотҡарлыҡһыҙ төшөүе|g]]
| первая космическая скорость =
| вторая космическая скорость = 4,25 км/с
| скорость вращения = 10,892 км/сәғ
| период вращения = 58,646 көн (1407,5 сәғ)
| наклон оси = 0,01°
| прямое восхождение = 18 ч 44 мин 2 с<br />281,01°
| склонение = 61,45°
| полярная небесная широта =
| полярная небесная долгота =
| альбедо = 0,119 (Бонд)<br />0,106 (геом. [[альбедо]])
| спектральный тип =
| видимая звёздная величина =
| абсолютная звёздная величина =
| угловой диаметр =
| температура на поверхности =
| температура 1 имя = 0°N, 0°W
| температура 1 минимум = 90 К<br />(−183 °C)
| температура 1 средняя = 340 К<br />(67 °C)
| температура 1 максимум = 700 К<ref>{{cite web|url=http://sci.esa.int/science-e/www/category/index.cfm?fcategoryid=4586|title=ESA Science & Technology: Background Science|publisher=Европейское космическое агентство|accessdate=2009-3-20|lang=en|archiveurl=http://www.webcitation.org/67qL8K25T|archivedate=2012-05-22}}</ref><br />(427 °C)
| температура 2 имя = 85°N, 0°W
| температура 2 минимум = 80 К<br />(−193 °C)
| температура 2 средняя = 200 К<br />(−73 °C)
| температура 2 максимум = 380 К<br />(107 °C)
| атмосфера-ref =
| атмосферное давление = ~10<sup>−15</sup>;bar
| шкала высоты =
| состав атмосферы = 42,0 % [[кислород]]<br />29,0 % [[натрий]]<br />22,0 % [[водород]]<br />6,0 % [[гелий]]<br />0,5 % [[калий]]<br />0,5 % остальные ([[вода]], [[азот]], [[ксенон]], [[криптон]], [[неон]], [[кальций]], [[магний]])<ref name="nasa" /><ref name="galspace">[http://galspace.spb.ru/mercury.html Проект «Исследование Солнечной системы», Меркурий]</ref>
}}
'''Меркурий''' —[[Ҡояш]]ҡа иң яҡын планета. Меркурий [[астероид]]тәр орбитаһынан эстә ята, шуға уны Ҡояш системаһының эске планетаһы тип атайҙар. 2006 йылда [[Плутон (планета)|Плутон]]ды планеталар статусынан мәхрүм иткәс Меркурий иң бәләкәй [[планета]] булып ҡалды. Меркурий өҫтөнә ҡояш нурҙары [[Ер (планета)|Ер]] йөҙөнә ҡарағанда туғыҙ тапҡыр артығыраҡ төшә. Планетаның ҡояш нурҙарынан һаҡлай торған атмосфера ҡатламы юҡ. Көндөҙ температура +429С етә. Был Ҡояш систкмаһындағы иң эҫе урындарҙың береһе. Төндә температура -180С төшә.
== Планетаның хәрәкәт итеүе ==
Оҙаҡ ваҡыт Меркурий Ҡояшҡа бер яғы менән генә ҡарай, йәғни Меркурий тәүлеге бер Меркурий йылына тигеҙ тип тип иҫәпләнә ине. Аҙағыраҡ Меркурий тәүлеге 2/3 йылға тигеҙ икәне асыҡланды. Ҡояш яҡын булғанға планетаның әйленеү тиҙлеген тотҡарлай. Бер йыл (Меркурий йылы) эсендә Меркурийҙа бер ярым тәүлек үтә.
== Әҙәбиәт ==
* Гребеников Е. А., Рябов Ю. А. Поиски и открытия планет. — М.: Наука, 1975. — 216 с. — 65 000 экз.
* Ксанфомалити Л. В. Неизвестный Меркурий // В мире науки. — 2008. — № 2.
* Маров М. Я. Планеты Солнечной системы. — 2-е изд. — М.: Наука, 1986. — 320 с.
* Солнечная система / Ред.-сост. В. Г. Сурдин. — М.: Физматлит, 2008. — 400 с. — ISBN 978-5-9221-0989-5
== Иҫкәрмәләр ==
<references/>
{{Ҡояш системаһы}}
| |||