Миҙал: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Вәхит (фекер алышыу | өлөш) |
Вәхит (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
[[Файл:Portrait_medal_of_Cecilia_Gonzaga_(obverse);_Innocence_and_a_Unicorn_in_a_Moonlit_Landscape_(reverse)_MET_DP-1241-015_(cropped).jpg|ссылка=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Portrait_medal_of_Cecilia_Gonzaga_%28obverse%29%3B_Innocence_and_a_Unicorn_in_a_Moonlit_Landscape_%28reverse%29_MET_DP-1241-015_%28cropped%29.jpg/220px-Portrait_medal_of_Cecilia_Gonzaga_%28obverse%29%3B_Innocence_and_a_Unicorn_in_a_Moonlit_Landscape_%28reverse%29_MET_DP-1241-015_%28cropped%29.jpg|мини|Миҙалдың йөҙьяғы (аверсы). Уны Гонзага ғаиләһе сәйәси союздаштарына тарата
[[Файл:Pisanello,_medaglia_di_cecilia_gonzaga.JPG|ссылка=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Pisanello%2C_medaglia_di_cecilia_gonzaga.JPG/220px-Pisanello%2C_medaglia_di_cecilia_gonzaga.JPG|мини|Шул уҡ миҙалдың артъяғы (реверсы), был күсермәлә аҫып ҡуйыу өсөн тишек һуңыраҡ өҫтәлгән.]]
[[Файл:Dupont_KBS-FRB(2).jpg|ссылка=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Dupont_KBS-FRB%282%29.jpg/220px-Dupont_KBS-FRB%282%29.jpg|мини|[[Герберт Гувер|К. Герберт Гувер]] (Годфруа Девриз) һүрәтләнгән миҙал]]
[[Файл:Paasikivi-medal-by-Haivaoja.jpg|ссылка=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Paasikivi-medal-by-Haivaoja.jpg/220px-Paasikivi-medal-by-Haivaoja.jpg|мини|[[Финляндия]] президенты Я.
[[Файл:Medals.jpg|ссылка=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Medals.jpg/220px-Medals.jpg|мини|Алғы яғы һүрәтләнгән төрлө приз миҙалдары. Элә торған ҡулсалар һәм миҙалдарға хас таҫмалары бар, баштан кейелеп, муйынға аҫып ҡуйыла.]]
[[Файл:Pisanello,_medaglia_di_giovanni_paleologo,_I_esemplare_del_bargello.JPG|ссылка=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Pisanello%2C_medaglia_di_giovanni_paleologo%2C_I_esemplare_del_bargello.JPG/220px-Pisanello%2C_medaglia_di_giovanni_paleologo%2C_I_esemplare_del_bargello.JPG|мини|Император Иоанн VIII Палеологтың [[Флоренция]]<nowiki/>ға сәфәре ваҡытындағы миҙалы, Пизанелло (1438). Грек телендә былай тип яҙылған: «Иоанн Палеолог, басилей (монарх) һәм римлеләрҙең автократоры».]]
'''Миҙал''' ([[Француз теле|фр]]. medaille, от лат. metallum
Ғәҙәттә металл билдә рәүешендә эшләнә, йышыраҡ ҡабарынҡы һүрәттәр менән түңәрәк формала була. Уның алғы (аверс), артъяғы (реверс) һәм сите (гурт) бар. Күп миҙалдар ҡалыпҡа йәки планкаға беркетелә. Миҙал өсөн бындай ҡалып эмаль менән ҡапланған йәки билдәле бер төҫтәге муар таҫма менән уратылған булырға мөмкин.
== Миҙал төрҙәре ==
* Дәүләт миҙалдары
* Юбилей миҙалдары
* Ведомствоға ҡараған миҙалдар
* Йәмғиәт миҙалдары
** Дини ойошмалар миҙалдары
** [[Сәйәсәт|Сәйәси]] партиялар миҙалдары
** [[Мәктәп]] миҙалдары
Юл 21 ⟶ 20:
== Аҡса әйләнешендә ҡулланыу ==
Алтын тәңкәләр (дукат, флорин, цехин) һәм талерҙар һәм талерға оҡшаш тәңкәләрҙе һуғыу менән айырым [[дәүләт]]
Тап шуға күрә ул ваҡытта юбилей, матәм, иҫтәлекле миҙалдар сығарыу биләмә кенәздәре, айырым ҡалалар тарафынан киң ҡулланыла. Уларҙың үҙ аҡсаһын әйләнешкә индрергә хоҡуғы булмай. Ваҡ кенәзлектәр, ҡалалар ниндәй ҙә булһа (күңелле йәки фажиғәле) ваҡиғаға көмөш миҙалдар сығара.
Бындай миҙалдарҙың тематикаһы булып ваҡ кенәздәрҙең вафаты, [[тыуған көн]]
Шулай уҡ [[Европа]]
* Суҡындырыу талеры
* Гус талеры
* Лютер талеры
* 3 дукатҡа тиң алтын миҙал 1719 йылда [[Саксония]]
== Рәсәйҙә ==
XV быуатта миҙалдар ролен уйнаған, бүләкләү өсөн генә тәғәйенләнгән
Төрлө сығанаҡтарға ярашлы, XVI—XVII быуаттарҙа, таҫмаға эленгән көмөш алтын, яуҙа ҡатнашҡан һалдаттар өсөн түбән дәрәжәләге бүләк була.
Офицерҙарға һәм хәрби начальниктарға дукат өлөшөнән алып бер нисә дукатҡа тиклем ауырлыҡ менән һуғылған алтын бүләк итәләр, был биләгән вазифанан һәм чиндан, ә шәхси ҡаҙаныштарынан түгел, ә дәрәжәнән сығып эшләнә. Шулай уҡ хәрби походтарҙа һәм алыштарҙа ҡатнашыусылар алтын тәңкә-миҙалдар менән бүләкләнә. Бындай тәңкә рәүешендәге наградалар [[кейем]]
1654 йылда [[Украина]]
Бүләкләң өсөн ҡулланылған, Рәсәй тәңкә-червонецтары булараҡ биҙәлгән
Хәрби хәрәкәттәрҙә батырлыҡ күрһәткән яугирҙарҙы бүләкләү һуңғараҡ та дауам итә. Айырыуса миҙалдар (тәңкәләр) менән дәртләндереү эше
1699 йылда
1702—1703 йылдарҙа Петра I указы буйынса алтын һәм көмөш миҙалдар серияһын (Ливонияның Эрестфер ауылы эргәһендә шведтарҙы еңеү) сығаралар, стиль, күләме һәм үтәлеше буйынса был миҙалдар 1704—1705 йылдарҙа Мәскәүҙәге Адмиралтей тәңкә һарайында һуғылған беренсе Петр I һумының алдағыһы булып тора. 1704—1705 йылдарҙың ҡайһы бер һумдары һәм артабанғы тәңкә һумдары Европа талерҙары түңәрәгендә һуғылған.
Шведтарҙы [[Гангут диңгеҙ һуғышы]]
[[1709 йыл]]
1721 йылда Швеция менән Ништадт солохы хөрмәтенә юғары һәм урта команда составын бүләкләү өсөн алтын миҙал һуғыла; һалдаттар өсөн һүрәте буйынса оҡшаш һумлыҡ көмөш миҙал һуғыла. «Ништад» миҙалының тексы түбәндәгесә: «В. И. Б. Щ. (Великому и благоверному щастливому (расшифровка Е.
1759 йылда генерал Петр Семёнович Салтыков етәкселегендәге Рәсәй-Австрия армияһы (1700—1772 йылдар) Кунерсдорф һәм Пальциг янындағы алыштарҙа Бөйөк Фридрих етәкселегендәге Пруссия армияһын тар-мар итә. [[Елизавета Петровна]] рус яугирҙарына награда (һәм бүләк) сифатында һумлыҡ дәрәжәләге көмөш миҙалдар һуғырға ҡуша. Миҙалдың алғы яғы
Был ваҡиға хөрмәтенә үрҙә телгә алынған миҙал-һумдан тыш, Елизавета Петровна ҡушыуы буйынса Салтыков һүрәте һәм «1 август 1759 йыл. Виктория янында Пальциг» яҙыуы менән «Салтыков һумы» һуғыла. Бындай һумдар Салтыков ғәскәрҙәре араһында күпләп таратыу өсөн тәғәйенләнгән.
1762 йылда, һарай түңкәрелеше ойоштороп, Рәсәй тәхетенә [[Екатерина II]] ултыра. Екатерина II бойороғо буйынса 1762 йылда алтындан һумлыҡ тәңкәләр һуғыла (шулай уҡ ҙурлыҡ, масса һәм һүрәт буйынса көмөш һумдар), улар һарай түңкәрелешендә ҡатнашыусыларға таратыла. Был һумлыҡ алтын тәңкәләр, асылда, императрицанан гвардия офицерҙарына тәхеткә ултырыуҙа уға әүҙем булышлыҡ итеү хөрмәтенә бүләк була.
[[Николай I]] бойороғо буйынса
1842 йылда Николай I-нең Пруссия Алтынсы Киирасир полкы менән почетлы командалыҡ итеүенең 25 йыллығы билдәләнә. Полктың рядовой составына таратыу өсөн тәғәйенләнгән бер нисә миҙал (ҙурлығы һумдан аҙ ғына кәмерәк) булдырыла.
Үрҙә күрһәтелгән миҙал-тәңкәләр йыш ҡына тейешле номиналдағы түләү сараһы булараҡ файҙаланыла.
Туранан-тура көмөш һум хәрби һәм һуғыш ҡаҙаныштары өсөн дәртләндереү, бүләк булып сығыш яһай. Мәҫәлән, [[Владивосток]]<nowiki/>та һәләк булған аэростатты ҡотҡарған өсөн 1905 йылдың 10 майында Владивосток порты командующийы бойороғо буйынса дәртләндерелә, ә һауала осоу паркы буйынса бойороҡ менән улар аҡсалата бүләкләнә.
Юл 74 ⟶ 71:
1837 йылдың аҙағында хөкүмәт 1839 йылда Бородино янындағы алыш яланында колоннаны асыу тантанаһын билдәләү өсөн һум һәм һум ярымлыҡ тәңкәләр сығарыуға әҙерлек буйынса аҙымдар яһай. Шулай уҡ 1839 йылдағы тантаналарҙа ҡатнашасаҡ һалдаттарға «ҙур һәм бәләкәй Бородино һумы» (160 000 һум һәм 6000 һум ярым һум) таратылыуы ла күҙ уңында тотола.
[[1812 йылғы Ватан һуғышы]]
1914 йылда Гангут һумы Рәсәй империяһында һуғылған һуңғы иҫтәлекле тәңкә була. Был һум Гангут эргәһендә, фин яры янында Швеция флотын еңеүҙең 200 йыллығын билдәләй. Келәймә өҫтөндә П. Г.
Был теманы анализлағанда түбәндәге фактты билдәләргә кәрәк: миҙалдар штемпеле тәңкәләр йәки тәңкәләрҙе яңы эшләгәндә ҡулланыла алған һәм киреһенсә (тәңкәләр штемпелы миҙалдар һуғыу өсөн ҡулланылған).
XIX быуат аҙағына
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
Юл 90 ⟶ 87:
== Әҙәбиәт ==
* Доманк А.
* Зварич В.
▲* Доманк А. С. Знаки воинской доблести. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Патриот. 1990. — 134 с. 20 л. ил.
* Зандер Рандольф. Серебряные рубли и ефимки Романовской России 1654—1915. Исторический обзор и заметки о характерных разновидностях рублевых монет. Перевод на русский язык ОДИГИТРИЯ. Киев; полиграфкомбинат «Украіна», 1998.
▲* Зварич В. В. Нумизматический словарь. Издательское объединение «Вища школа». Львов, 1975 — 156с+ 55вкл.
* Косарева А. В. Искусство медали: Книга для учителя. — 2-е изд., доп и перераб. — М.: [[:ru:Просвещение (издательство)|Просвещение]]. 1982. — 127 с., ил.
▲* Зандер Рандольф. Серебряные рубли и ефимки Романовской России 1654—1915. Исторический обзор и заметки о характерных разновидностях рублевых монет. Перевод на русский язык ОДИГИТРИЯ. Киев; полиграфкомбинат «Украіна», 1998. — 207 с.
*
* Максимов М.
* Максимов М.
* Северин Г.
▲* Никитич. О чем поведал алтын.//Коллекция.- 2006- № 1.- С.25-29.
* Справочное пособие. Монеты допетровской Руси. С.-Петербург; Издательство ЗАО «Конрос», 2001.
▲* Северин Г. М. Серебряные монеты Российской Империи. 1682—1801. Собрание всех известных типов и разновидностей с иллюстрациями на 48 вклейках. Пер. с англ. — М.: Профиздат, 2001. — 160 с., ил.
* Фенглер Х., Гироу Г., Унгер В. Словарь нумизмата: Пер. с нем.
▲* Справочное пособие. Монеты допетровской Руси. С.-Петербург; Издательство ЗАО «Конрос», 2001. — 40 с.
* Шугалей И. Первое применение воздушных сил российского флота в боевых действиях (Русско-японская война 1904—1905 гг.). .//Коллекция.- 2006- №
▲* Фенглер Х., Гироу Г., Унгер В. Словарь нумизмата: Пер. с нем. — М.: Радио и связь, 1982. — 328 с., ил.
* Щепотьев А.
▲* Шугалей И. Первое применение воздушных сил российского флота в боевых действиях (Русско-японская война 1904—1905 гг.). .//Коллекция.- 2006- № 1.— С.78—92.
* Щепотьев А.
▲* Щепотьев А. В. Российские боевые награды за воинские заслуги -платежное средство.//Соломоново решение: финансово-правовой вестник. 2006. — № 4. — с. 60—62.
▲* Щепотьев А. В. Использование памятных и юбилейных медалей в денежном обращении европейских стран и России.// Смоленский региональный журнал для коллекционеров, краеведов, музейных работников «Коллекция». 2008. — № 3—4. — с. 42—47.
▲* 100 великих наград/Авт.- сост. Н. А. Ионина. — М.: Вече, 2003. 432 с. («100 великих»).
== Һылтанмалар ==
** [http://www.medals.org.uk/ Medals of the world]
** [http://www.rusorden.ru/ Каталог орденов и медалей России и СССР | Ордена и медали РОССИИ]
|