Википедия

Сүл: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
ә Робот: избранная статья sl:Puščava
ә робот косметические изменения
2 юл:
'''Сүллек''' — һирәк, йәки бөтөнләй булмаған [[флора]] һәм үҙенсәлекле [[фауна]], тигеҙлек менән билдәленгән ер өҫтөндәге ландшафт.
Сүллекте ҡомло, ташлы, балсыҡлы, тоҙло тупраҡлыларға бүләләр. Ҡарлы сүллекта ([[Арктика]] һәм [[Антарктида]]ла) айырым ҡарайҙар. Иң билдәле сүллек — [[Африка]] континентының төньяғын биләп торған [[Сахара]] сүллеге. Ярымсүллектәр, шулай уҡ экстрималь ландшафтлы иҫәпләнә.
Сүллектәр ҡоро ерҙең барлығы 16,5 млн км² өлөшөн, йәки 11% биләй (Антарктиданан башҡа). Антарктида менән бергә 20%.
== Географик үҙенсәлеге ==
[[Рәсем:Libyen-sandwueste1.jpg|thumb|300px|Ливия сүллеге]]
Күпселек сүллектәр геологик платформаларҙа барлыҡҡа килгән. [[Азия]], [[Африка]] һәм [[Австралия]]лағы сүллектәр диңгеҙ өҫтөнән 200-600 м бейеклектә урынлашҡан, ә Үҙәк Африкалағы һәм Төньяҡ Америкалағы сүллектәр диңгеҙ өҫтөнән 1000 м бейеклектә. Күбеһе тауҙар менән уратып алынған, йәки тауҙарға сиктәш. Ер өҫтө ҡатламы төрлө һәм территорияның геологик төҙөлөшөнән, тәбиғи процестарҙың тәьҫиренән тора.
== Климат ==
Температура режимы географик урынына бәйләнгән. Сүллектәге һауа дымлылығы бик түбән булғанға, ул ҡояш радияцияһынан һаҡламай. + 50° С ғәҙәти температура, ә иң максималь температура — + 58° С Сахарала теркәлгән. Төндә ер өҫтө йылыһын бик тиҙ юғалта. [[Тропик пояс]]та температура амплитудаһы 40° С-ҡа етергә мөмкин. [[Уртаса пояс]]та температура миҙгел алмашыныуына бәйле. [[Йәй]] сүллектә йылы, хатта еҫе, ә [[ҡыш]] бик ҡырыҫ, һыуыҡлыҡ -50 °С-ҡа етә, ҡар ҡатламы бөтөнләй булмай.
Даими икән, ҡайһы саҡ тиҙлеге 80—100 км/сәғ еткән, елдәр сүллектең үҙенсәлеге. Сүллектәге елдәр туҙан һәм ҡом бураны сығара.
 
[[Категория:География]] [[Категория:Ер йөҙө]] [[Категория:Климат]]
[[Категория:География]]
[[Категория:Ер йөҙө]]
[[Категория:Климат]]
 
{{Link FA|hr}}
{{Link FA|sl}}
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Сүл» битенән алынған