Банан: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
9 юл:
Ҙурлығы, төҫө, формаһы буйынса сортына ҡарап, улар ныҡ айырылып тороуы мөмкин, йышыраҡ улар оҙонса цилиндр кеүек, өсмөйөш ҡырлы , турараҡ, йә кәкрәйеберәк торған була. Еләгенең оҙонлоғо 3 - 40 см, йыуанлығы — 2 - 8 см. Ҡабығы төҫө һары, йәшел, ҡыҙыл, хатта көмөш төҫтә лә була . Эсе аҡ, һарғылт, һары, ҡыҙғылт һары. Өлгөрмән саҡта ул ҡаты, һылашып тора, өлгөрһә, йомшаҡ һәм һутлыға әйләнә<ref name="Agroforestry">{{cite web|url=http://agroforestry.net/tti/Musa-banana-plantain.pdf|title=Musa species (banana and plantain)|date=2006|work=Species Profiles for Pacific Island Agroforestry.|publisher=traditionaltree.org|accessdate=2012-11-10|archiveurl=http://agroforestry.net/tti/Musa-banana-plantain.pdf|archivedate=2012-11-10}}</ref>.
Ҡайһы бер илдәрҙә банан төп ашамлыҡ булып иҫәпләнә. Эквадорҙа , мәҫәлән, йылына йән башына 73,8 кг (Рәсәйҙә 7,29 кг), Бурунди (189,4 кг), Самоа (85,0 кг), Комор утрауҙарында (77,8 кг) һәм Филиппинда (40,6 кг) тура килә<ref name=autogenerated1>данные [[FAO]], 2005 год</ref>.
== Культивациялау ==
 
=== Тарихы ===
[[Файл:Banana ancestors (Musa acuminata and Musa balbisiana) original range.png|thumb|left|Төп үҫтерелеүсе банан төрҙәренең тәбиғи ареалы. ''[[Musa acuminata]]'' ареалы йәшел төҫ менән күрһәтелгән, ''[[Musa balbisiana]]'' — ҡыҙыл һары төҫ менән.]]
Банан - иң боронғо үҫтерелеүсе үҫемлектәрҙең береһе<ref name="Pillay" />. [[Малай архипелагы]] утрауҙары уның тыуған ере тип иҫәпләнә, унда, ғалимдар уйлауынса, боронғо кешеләр уларҙы үҫтергән һәм балыҡ диетаһына өҫтәмә ризыҡ итеп ҡулланған<ref name="Hands">{{cite web|url=http://www.botgard.ucla.edu/html/botanytextbooks/economicbotany/Musa/index.html|title=Bananas and plantains (Musa spp.)|work=Hands with yellow fingers.|publisher=Mildred E. Mathias Botanical Garden|accessdate=2012-11-10|archiveurl=https://www.webcitation.org/6C3gSxUtN?url=http://www.botgard.ucla.edu/html/botanytextbooks/economicbotany/Musa/index.html|archivedate=2012-11-10}}</ref>. [[Тымыҡ океан]] утрауҙары буйлап сәйәхәт итеп, улар үҙҙәренә билдәле булған емеш - еләк запасы туплаған һәм шул рәүешле банандарҙың таралыуына булышлыҡ иткән. Банандарҙың географик сығышын билдәләгән тәүге хәҙерге ғалимдарҙың береһе - ғилми селекцияға нигеҙ һалыусыларҙың береһе академик Н.И. Вавилов, ул 1920-1930 йылдарҙа ул донъяның төрлө төбәктәрен тикшерә һәм «Культуралы үҫемлектәрҙең барлыҡҡа килеү үҙәктәре» хеҙмәтендә һөҙөмтәләрҙе тасуирлай.<ref name="Vavilov">{{книга|автор=Вавилов, Н. И.|заглавие=Ботанико-географические основы селекции|место=М. — Л.|издательство=Государственное издательство совхозной и колхозной литературы|год=1935}}</ref><ref name="Petunin">{{cite web|url=http://bio.1september.ru/2006/08/4.htm|title=Селекция и биотехнология|author=Петунин, О. В.|work=Интересные факты из жизни растений|publisher=bio.1september.ru|accessdate=2012-11-10|archiveurl=https://www.webcitation.org/6C3gxbbtp?url=http://bio.1september.ru/2006/08/4.htm|archivedate=2012-11-10}}</ref>.
 
[[Файл:Kurukshetra.jpg|thumb|right|300px|Банандарҙың тәүге яҙма атамалары Һиндостандың «Махабхарата» йылъяҙмаларында телгә алына]]
 
== Аҙыҡ ҡиммәте ==
 
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Банан» битенән алынған