Магнит ҡыры: өлгөләр араһындағы айырма

'''Магнит ҡыры''' (магнитное поле) — физикала хәрәкәт итеүсе электр зарядтары һәм магнит моменты булған есемдәргә, уларҙың хәленә ҡарамай, тәҫьир итеүсе көс ҡыры<ref>БСЭ. 1973, «Советская энциклопедия»</ref>; Электромагнит ҡырының магнитмагнитлы өлөшөн тәшкил итеүсе<ref>, Айырымайырым осраҡтарҙа магнит ҡыры электр ҡыры булмаған саҡта ла була, магнит ҡыры электр ҡыры менән динамик яҡтан бик ныҡ бәйләнгән (бер-береһенең береһеналмаш переменный электрикэлектр һәм магнит ҡыр менәнҡырҙарын булдыралар) (взаимное порождение переменными электрическим и магнитным полем друг друга). Шулай уҡ яңы башланғыс системаға күскәндә магнит һәм электр ҡыры бер -береһе аша билдәләнә (выражаются)сағыла, тимәк, тулыһынса айырыла алмайҙар .</ref>.

Магнит ҡырын [[Электр тогы|зарядланған киҫәксәләр тогы]], йәки ваҡытта үҙгәреүсе [[Электр ҡыры|электр ҡыры]], йәки киҫәксәләрҙең үҙ [[Магнит моменты|магнит моменты]] булдыра (тыуҙыра) (һуңғыһы, күренештең бер төрлөлөгө өсөн, формаль рәүештә электр токтарына ҡайтарылып ҡалдырылырға мөмкин).

Ябай осраҡтарҙа токлы үткәргестең магнит ҡыры (шул иҫәптән күләм буйынса ирекле рәүештә таралған ток осрағы өсөн) Био  — Савар  — Лаплас законынан йәки Стокс теоремаһынан (циркуляция тураһында теорема) табылырға мөмкин. Был ысул [[магнитостатика]] осрағы (яҡынлашыуы) менән генә сикләнгән  — йәғни даими (ҡәтғи ҡулланыу тураһында һүҙ барһа) йәки магнит һәм электр ҡырҙарының әкрен генә үҙгәреүе (яҡынса ҡулланыу тураһында һүҙ барһа) осрағы.

Ҡатмарлыраҡ ситуацияларҙа Максвелл тигеҙләмәләренең сығарылышы булараҡ эҙләнә.

Әммә магниттарҙың үҙ-ара тәьҫир итешеүен Ампер көсөнә ҡайтарып ҡалдырырға мөмкин, ә юғарыла килтерелгән магнит диполена тәьҫир итеүсе көс өсөн формула үҙе Ампер көсөнән сығып алынырға мөмкин.

Әгәр магнит-индукцияһы векторының ябыҡ контур аша ағымы ваҡыт үтеү менән үҙгәрһә (хәрәкәтһеҙ контур осрағында), ваҡыт үтеү менән магнит ҡырының үҙгәреүе һөҙөмтәһендә өйөрмәле электр ҡыры ярҙамында был контурҙа электромагнит индукцияһы [[лектр йөрөтөү көсө|ЭДС]]-ы барлыҡҡа килә, (ваҡыт үтеү менән магнит ҡыры үҙгәрешһеҙ һәм үткәргес контурҙың хәрәкәте арҡаһында ағымдың үҙгәреү осрағында бындай ЭДС Лоренц көсө арҡаһында барлыҡҡа килә).