Космонавт: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
2 юл:
 
'''Космонавт''' йә '''астронавт''' — йыһанға осорға әҙерләнгән йә унда булған кеше. «Йыһанға осоу» төшөнсәһе төрлө илдәрҙә айырыла.
 
Понятия «космонавт» һәм «астронавт» в большинстве языков являются [[Синоним|синонимами,]] һәм тиклем окончания холодной войны һайлау ҡыҙмаса әллә иного названия чаще всего объяснялся политической приверженностью говорящего. В шул бит ваҡыт существуют небольшие нюансы в практике использования этих названий. Шулай, кеше, начинающий тренировки по государственной космической программе, в сша сразу именуется «астронавтом» (ҡарамаҫтан башына был, пилотов ракетного самолёта «x-15», летавших башына высоте бик 50 миль, поначалу булманы принято называть «астронавтами»), в [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|СССР]]- һәм рәсәйҙә — оҡшаш «космонавтом», тик звание «лётчик-космонавт» рәсәйҙә присваивается бары аҙаҡ выполнения космического полёта.
 
Йыһанға осоу төшөнсәһе төрлө илдәрҙә различно. Халыҡ-ара аэронавтика федерацияһы классификацияһына ярашлы / Международной федерации аэронавтики (ФАИ), йыһанға осоу тип һанала, улар классификацияһына ярашлы, 100 километрҙан ашыу бейеклеккә Хәрби-һауа көстәренә [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]], йыһанға осоу тип һанала, бейеклеге 50 километрҙан ашып киткән (80 м 467 км). Орбиталь осошта космосҡа осоу уҡ рәсәйҙә тип атала, йәғни осоу, осоп ер тирәләй бер аппараты ла эшләрлек мөмкинселек бирергә тейеш ине ул. Нәҡ шуға төрлө сығанаҡтарҙан дөйөм һаны космонавт айырыла.
 
== Ваҡиғалар ==
Юл 20 ⟶ 24:
*[[8 ғинуар|8 январь]][[1994 йыл|1994]] — [[1995 йыл|1995]] йылдың [[22 март|22 мартында]] — {{СССР}} Валерий Поляков союзы космонавты йыһанға осош оҙаҡ совет социалистик республикаһы рәсәйҙәге иң сиктәрендә бер ҡушыла. Тәүлегенә 18 сәғәт эшләй табип булараҡ Поляков осоу оҙайлығы 437-космонавт-тикшеренеүсеһе йыһан караптары өсөн «Союз ТМ-18» орбиталь станцияһы һәм «Донъя» (ҡатын — ҡыҙҙар араһында Кук Кристина, тәүлек 328, 2020 йылда 6 февралендә).
*[[29 июнь]][[1995 йыл|1995]] — орбиталь станцияһы экипажы иң ҙур, бер дәүләт булып (рәсәй) — 10 кеше — орбиталь станцияһы ҡуйыусы булып «Донъя».
*[[19 ноябрь]] — [[5 декабрь]], [[1997 йыл|1997]] йылда — Беренсе космонавт — илдең элекке [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|'''ссср'''СССР]] һәм россия Леонид Каденюк украина украиндар булып сыҡты. Каденюк космик осош яһаны (оҙонлоғо 15 тәүлегенә 16 сәғәт) был сифатында бүтән америка космос карабы-шаттл «Колумбия» («STS-87»).
*[[29 октябрь]] — [[1998 йыл|1998]] йылдың [[7 ноябрь|7 ноябрендә]] — {{АҠШ}} Джон Гленн йыһандың иң оло йәштәге америка ҡушма штаттарында булды. Гленн караптарында орбиталь осош яһай 77 йәшендә «Дискавери STS-95» йөкләнеш буйынса белгес булараҡ файҙалы. 2021 йылдың 13 октябрендә йыһанға осҡан 90 йәшлек шетнер уильям канада канада актеры, ай-һай, йыһан караптары осошо яһай «New Shepard» суборбитальный була. Шул уҡ рекорд ҡуйҙы суборбитальный карапта ҡатын-кыҙҙар өсөн, ләкин 20 йылда 82 йәшендә Уолли Фан 2021 йылдың июль-америка ҡушма штаттары.
*[[28 апрель]] [[2001 йыл|2001]] — {{АҠШ}} Денис Тито Беренсе космос турист булған термины хәҙерге америка ҡушма штаттары. Тито йыһан караптары сығып китте был «Союз ТМ-32».
Юл 29 ⟶ 33:
*[[17 июль]] [[2009 йыл|2009]] — иң ҙур орбиталь станцияһы экипажы — 13 кеше — МКС формалаша (башлыса STS экспедицияһы экипажы менән бергә егерменсе-127). [[Америка Ҡушма Штаттары|Америка]] ете станцияһында ҡушылды, ике рәсәй, ике канада, бельгия һәм япон бер космонавтарҙың береһе. [[2009 йыл|2009]] йылда һәм [[2010 йыл|2010]] йылдың [[7 апрель|7 апрелендә]] [[30 август]] аҙаҡ-тарында буласаҡ рекордын ҡабатланы.
*[[16 сентябрь]] [[2021 йыл|2021]] — космонавт һаны буйынса рекорд, бер үк ваҡытта орбитаға йыһанды ҡушылдығы — 14 кеше. МКС орбиталь станцияһы урынлашҡан ете кеше (Crew SpaceX карабы экипажы-2 союзы һәм МС-18), өс тайконавт — н тяньгун орбиталь станцияһы (Шэньчжоу карабы экипажы-12), астронавт dragon карабына килгәндә миссияһы сиктәрендә дүрт inspiration4 crew. 14 кеше береһендә аҡш гражданины 7, 3 — [[Ҡытай Республикаһы|Ҡытай]], 2 — [[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәй]], [[Франция]] һәм [[Япония]] бер буйынса граждандар. Тураһын әйткәндә, был 2021 йылдың 20 июлендә тағы рекорд ҡуйырға була, тик шул саҡта береһе 14 кешенән 4 карап бортында ҡушылдығы суборбитальный «New Shepard», бер үк ваҡытта шунда уҡ граждандарҙың тәүге тапҡыр йыһанға булыуына ҡарап, 6-дәүләт ти: 6 - [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]], 3 - Ҡытай, 2 - һәм бер буйынса Рәсәй - Япония, Франция һәм [[Нидерланд]].
*[[18 октябрь|13 октябрь]] [[2021 йыл|2021]] — Беренсе австралия[[Австралия]] гражданы, йыһанға осҡан (2 иҫәпкә Алмай-космонавт, АҠШ-ТА хан сығышлы австралия), [[Австралия]] Крис Бошуизивать була. Унда караптар осош яһаған был суборбитальный «New Shepard». О. т. даими йәшәгән һәм бөтә йыһанға осҡан кешене яҡтылыҡ материктың бер өлөшө.
*[[11 декабрь]] [[2021 йыл|2021]] — космонавт һаны буйынса рекорд, бер үк ваҡытта йыһан ҡушылдығы - 19 кеше. Кеше ун (Американ дүрт, өс Россия, япондар һәм ике немец) мкс ҡушылдығы орбиталь станцияһы (Crew SpaceX карабы экипажы-3, МС Союз-МС Союзы һәм 19-20), өс тайконавт — н тяньгун орбиталь станцияһы (Шэньчжоу карабы экипажы-13), шулай уҡ алты ҡушылдығы американдар карабы бортында суборбитальный «New Shepard».
 
== Наградалар ==
 
# В Союзе ССР: Лётчик-космонавт СССР.
# В Российской Федерации: Лётчик-космонавт Российской Федерации.
# В НАСА: United States Astronaut Badge
 
*Геннадий падалка дөйөм рәсәй космонавт йыһандан һөжүм рәсәйҙәге иң ҙур булған — 878 осоу өсөн 5 тәүлек (12 сентябрь, 2015 йыл), ҡатын — ҡыҙҙар араһында Уитсон пегги менән тайвандән, 665 осоу өсөн тәүлегенә 3 (3 2017 йылдың сентябренән алып).
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Космонавт» битенән алынған