Космонавт: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Айсар (фекер алышыу | өлөш) орфография |
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ Тамғалар: Кире алынған Күҙләгес мөхәррир Яңы килеүсегә эш |
||
9 юл:
* [[18 март]] [[1965]] — {{СССР}} Совет космонавы [[Леонов Алексей Архипович|Алексей Леонов]] донъяла беренсе булып асыҡ йыһанға сыға.
* [[20 июль]] [[1969]] — {{АҠШ}} [[АҠШ|Америка]] [[Нил Армстронг]] һәм [[Баз Алдрин]] донъяла беренсе булып [[Ай]]ға төшә.
*[[14 апрель]] [[1970 йыл|1970]] - {{АҠШ}} Оло Ер кешеләрҙе алып ташлау түгел. Корабль экипажы «Аполлон-13» америка ҡушма штаттары 056 ер йырағайғас 401 км.
*[[2 март|2 марта]] [[1978 йыл|1978]] - [[Чехословакия|Чехословакии]] Беренсе космонавт, АҠШ һәм [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|СССР]] гражданы булып тора, чехословакияның иң Владимир Ремек чехословакияла булдым. Борт йыһан карабы осош яһаған совет Ремек «Союз-28».
*[[23 июль|23 июля]] [[1980 йыл|1980]] - Беренсе космонавт — [[Вьетнам]] дәүләтенең граждандары булып фам азия вьетнамец Туан. Йыһан карабы осош яһай Туан Фам «Союз-37».
*[[18 сентябрь]] [[1980 йыл|1980]] — Беренсе космонавт — латин америкаһы дәүләттәренең граждандары булыу Мендес кубинец Арнальдо Куба Тамай. Тамай карабы осош яһаны «Союз-38».
*[[30 август]] [[1983 йыл|1983]] — {{АҠШ}} Беренсе космонавт-америка ҡушма штаттары Блуфорд Гайон афроамерикандар була. Йыһан карабы осош яһай Блуфорд «Челленджерҙы».
*[[25 июль]][[1984 йыл|1984]]— {{СССР}} ҡатын-ҡыҙҙар Беренсе, асыҡ космосҡа сығыуы була, [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|совет социалистик республикалар союзы]] Светлана Савицкая. Береһе-караптың алып сыға «Союз Т-12» станцияһы маҡсат менән эшләй «Салют-7».
*[[30 октябрь]][[1985 йыл|1985]] — 8 космос карабы экипажы иң оло кеше экипаж һаны америка ҡушма штаттарҙа башлана. Корабль экипажы бер осошта яһай «STS Челленджерҙы-61-A». [[2002 йыл|2002]] йылдың 9 апрелендә дәүләттең гражданы булыуың мкс ә шунда бер — АҠШ.
*[[28 ғинуар|28 январь]] [[1986 йыл|1986]]— Беренсе космонавт МакОлиф Криста уҡытыусы ҡарамаған америка ҡушма штаттары мөмкин булыр ине, әгәр ҙә һәләк булған шаттл «Челленджерҙы» на 73‑осҡа секунд.
*[[2 декабрь]][[1990 йыл|1990]] — ҡарама беренсе космонавт, беренсе булып космосҡа беренсе космос турист япондар һәм түләүле де-факто булһа журналистар [[Япония]] Акиям Тоехиро телекомпания «TBS». Акияма н карабы осош яһаны «Союз ТМ-11» станцияһы «Мир», карабы ергә ҡайта «Союз ТМ-10». Токио телевизион компанияһы «TBS» осоу өсөн түләнгән 28 миллион доллар.
*[[8 ғинуар|8 январь]][[1994 йыл|1994]] — [[1995 йыл|1995]] йылдың [[22 март|22 мартында]] — {{СССР}} Валерий Поляков союзы космонавты йыһанға осош оҙаҡ совет социалистик республикаһы рәсәйҙәге иң сиктәрендә бер ҡушыла. Тәүлегенә 18 сәғәт эшләй табип булараҡ Поляков осоу оҙайлығы 437-космонавт-тикшеренеүсеһе йыһан караптары өсөн «Союз ТМ-18» орбиталь станцияһы һәм «Донъя» (ҡатын — ҡыҙҙар араһында Кук Кристина, тәүлек 328, 2020 йылда 6 февралендә).
*[[29 июнь]][[1995 йыл|1995]] — орбиталь станцияһы экипажы иң ҙур, бер дәүләт булып (рәсәй) — 10 кеше — орбиталь станцияһы ҡуйыусы булып «Донъя».
*[[19 ноябрь]] — [[5 декабрь]], [[1997 йыл|1997]] йылда — Беренсе космонавт — илдең элекке [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|'''ссср''']] һәм россия Леонид Каденюк украина украиндар булып сыҡты. Каденюк космик осош яһаны (оҙонлоғо 15 тәүлегенә 16 сәғәт) был сифатында бүтән америка космос карабы-шаттл «Колумбия» («STS-87»).
*[[29 октябрь]] — [[1998 йыл|1998]] йылдың [[7 ноябрь|7 ноябрендә]] — {{АҠШ}} Джон Гленн йыһандың иң оло йәштәге америка ҡушма штаттарында булды. Гленн караптарында орбиталь осош яһай 77 йәшендә «Дискавери STS-95» йөкләнеш буйынса белгес булараҡ файҙалы. 2021 йылдың 13 октябрендә йыһанға осҡан 90 йәшлек шетнер уильям канада канада актеры, ай-һай, йыһан караптары осошо яһай «New Shepard» суборбитальный була. Шул уҡ рекорд ҡуйҙы суборбитальный карапта ҡатын-кыҙҙар өсөн, ләкин 20 йылда 82 йәшендә Уолли Фан 2021 йылдың июль-америка ҡушма штаттары.
*[[28 апрель]] [[2001 йыл|2001]] — {{АҠШ}} Денис Тито Беренсе космос турист булған термины хәҙерге америка ҡушма штаттары. Тито йыһан караптары сығып китте был «Союз ТМ-32».
*[[25 апрель]] [[2002 йыл|2002]] — Беренсе космонавт — африка дәүләте граждандары булған Марк Шаттлворт кар-көньяҡ [[Африка|Африка республикаһы]]. Туристар йыһан карабында космосҡа оса н шаттлворт сифаты «Союз ТМ-34».
*[[15 октябрь]] [[2003 йыл|2003]] — [[Ҡытай Халыҡ Республикаһы|Ҡытай]] Беренсе космонавт Ҡытай Ливэй булып Ян. Беренсе тапҡыр үҙенең гражданлыҡ үҙ караптары ҡытайҙан етештереү башлана «Шэньчжоу-5» ракета ярҙамында һәм үҙ-һөйләшә, йыһан держава шулай итеп, иҫәп буйынса өсөнсө булды.
*[[21 июнь]] [[2004 йыл|2004]] — Ҡатнашыусының шәхси космосҡа беренсе осоу (ер тирәләй йөрөү мөмкинселеге лә булды) Мелвилл Майк Көньяҡ-Африка Республикасоединенный америка штаты. Мелвилл н карабы осош яһаны «SpaceShipOne».
*[[30 март]] [[2006 йыл|2006]] — Беренсе космонавт — бразилия дәүләте иң маркус понтис булырға америка гражданы. Понтис н карабы осош яһаны «Союз ТМА-8».
*[[17 июль]] [[2009 йыл|2009]] — иң ҙур орбиталь станцияһы экипажы — 13 кеше — МКС формалаша (башлыса STS экспедицияһы экипажы менән бергә егерменсе-127). [[Америка Ҡушма Штаттары|Америка]] ете станцияһында ҡушылды, ике рәсәй, ике канада, бельгия һәм япон бер космонавтарҙың береһе. [[2009 йыл|2009]] йылда һәм [[2010 йыл|2010]] йылдың [[7 апрель|7 апрелендә]] [[30 август]] аҙаҡ-тарында буласаҡ рекордын ҡабатланы.
*[[16 сентябрь]] [[2021 йыл|2021]] — космонавт һаны буйынса рекорд, бер үк ваҡытта орбитаға йыһанды ҡушылдығы — 14 кеше. МКС орбиталь станцияһы урынлашҡан ете кеше (Crew SpaceX карабы экипажы-2 союзы һәм МС-18), өс тайконавт — н тяньгун орбиталь станцияһы (Шэньчжоу карабы экипажы-12), астронавт dragon карабына килгәндә миссияһы сиктәрендә дүрт inspiration4 crew. 14 кеше береһендә аҡш гражданины 7, 3 — [[Ҡытай Республикаһы|Ҡытай]], 2 — [[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәй]], [[Франция]] һәм [[Япония]] бер буйынса граждандар. Тураһын әйткәндә, был 2021 йылдың 20 июлендә тағы рекорд ҡуйырға була, тик шул саҡта береһе 14 кешенән 4 карап бортында ҡушылдығы суборбитальный «New Shepard», бер үк ваҡытта шунда уҡ граждандарҙың тәүге тапҡыр йыһанға булыуына ҡарап, 6-дәүләт ти: 6 - [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]], 3 - Ҡытай, 2 - һәм бер буйынса Рәсәй - Япония, Франция һәм [[Нидерланд]].
*[[18 октябрь|13 октябрь]] [[2021 йыл|2021]] — Беренсе австралия гражданы, йыһанға осҡан (2 иҫәпкә Алмай-космонавт, АҠШ-ТА хан сығышлы австралия), [[Австралия]] Крис Бошуизивать була. Унда караптар осош яһаған был суборбитальный «New Shepard». О. т. даими йәшәгән һәм бөтә йыһанға осҡан кешене яҡтылыҡ материктың бер өлөшө.
*[[11 декабрь]] [[2021 йыл|2021]] — космонавт һаны буйынса рекорд, бер үк ваҡытта йыһан ҡушылдығы - 19 кеше. Кеше ун (Американ дүрт, өс Россия, япондар һәм ике немец) мкс ҡушылдығы орбиталь станцияһы (Crew SpaceX карабы экипажы-3, МС Союз-МС Союзы һәм 19-20), өс тайконавт — н тяньгун орбиталь станцияһы (Шэньчжоу карабы экипажы-13), шулай уҡ алты ҡушылдығы американдар карабы бортында суборбитальный «New Shepard».
*Геннадий падалка дөйөм рәсәй космонавт йыһандан һөжүм рәсәйҙәге иң ҙур булған — 878 осоу өсөн 5 тәүлек (12 сентябрь, 2015 йыл), ҡатын — ҡыҙҙар араһында Уитсон пегги менән тайвандән, 665 осоу өсөн тәүлегенә 3 (3 2017 йылдың сентябренән алып).
*Күберәк осош (2012 йылдың 7) Франклин Ч ҡылған һәм Джерри Росс-америка ҡушма штаттары Диаз.{{Әҙерләмә}}
[[Категория:Космонавтар]]
[[Категория:Һөнәрҙәр]]
| |||