Виктория (шарлауыҡ): өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Тамғалар: Мобиль үҙгәртеү Мобиль ҡушымта аша үҙгәртеү
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Тамғалар: Мобиль үҙгәртеү Мобиль ҡушымта аша үҙгәртеү
34 юл:
 
Шарлауыҡ Замбези йылғаһы ҡапыл тар (киңлеге 120 метр самаһы) ярыҡҡа ағып төшкән ерҙә барлыҡҡа килгән. Ҡабырғалағы күп һанлы утрауҙар шарлауыҡты бүлеп, ҡылымыҡтар барлыҡҡа килтерә. Ваҡыт үтеү менән шарлауыҡ ағым буйлап өҫкә сигенә, ярыҡтар күбәйә бара. Әлеге ваҡытта был ярыҡтар кәкерсәк һымаҡ текә стеналы үҙәнде барлыҡҡа килтерәләр. Улар спутниктан төшөрөлгән һүрәттәрҙә асыҡ күренә.
 
Шарлауыҡ ифрат киң, киңлеге яҡынса 1800 метрға тиклем етә, һыуҙың өстән төшөү бейеклеге шарлауыҡтың уң яры эргәһендә 80 метрҙан алып үҙәктә 108 метрға тиклем үҙгәрә. Виктория шарлауығы Ниагара шарлауығынан яҡынса ике тапҡырға бейегерәк һәм уның төп өлөшөнән («Подковы») ике тапҡыр ашыуыраҡҡа киңерәк.
 
Әлеге һыу төшкән ярыҡтан берҙән-бер сығыу юлы - ул уның стенаһында көнбайыш осонан яҡынса 2/3 саҡрым алыҫлыҡта һыу менән бәреп килеп сыҡҡан тар канал. Был юлдың киңлеге - яҡынса 30 метр. Уның буйынса бөтә һыу күләме 120 метр самаһы ағып үтә, шунан һуң йылға кәкерсәк тарлауыҡҡа эләгә. Йылға тарлауыҡтан 80 саҡрым самаһы юл сыҡмай.
 
Беренсе кәкерсәктең аҙағында йылға «ҡайнаған ҡаҙан» тип аталған тәрән һыу ятҡылығына эләгә, уның киңлеге 150 м тирәһе. Түбән һыу ваҡытында ҡаҙан өҫтө тыныс, ләкин юғары һыулы ваҡытта ашыҡмаған гигант өйрөлтмәктәр һәм һыу өҫтө ҡабарынҡылары менән ҡапланған.
 
Тарлауыҡтың стеналарының бейеклеге - 120 м ашыу.
 
Ямғырлы миҙгелдә шарлауыҡ аша секундына 9100 кубометрға тиклем һыу үтә. Был ваҡытта һыу төп шарлауыҡ аша тотош ағым менән ағып төшә. 1958 йылда Замбезила ташҡын мәлендә һыу кимәле рекорд ҡуя - секундына 13 мең кубометрҙан ашыу. Бейектән төшкән һыу сәсрәгән тамсылар һәм томан барлыҡҡа килтерә, улар 400 метр һәм унан юғарыраҡ бейеклеккә күтәрелеүе мөмкин. Шарлауыҡ тыуҙырған томан 50 километр алыҫлыҡтан күренә.
 
== Иҫкәрмәләр ==