Комета: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
9 юл:
Фараз ителеүенсә, эске Ҡояш системаһына Оорт болотонан күптәнге кометалар оса, унда бик күп комета йәҙрәһе бар. Ҡояш системаһы ситендә урынлашҡан есемдәр, ҡағиҙә булараҡ, Ҡояшҡа яҡынлашҡанда тиҙ осоусан матдәләрҙән (һыу, метан һәм башҡа газдарҙан) тора.
 
Әлегә 400-ҙән ашыу ҡыҫҡа ваҡытлы комета табылған<ref>[https://ssd.jpl.nasa.gov/dat/ELEMENTS.COMET HORIZONS System<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Из них около 200 наблюдалось в более чем одном прохождении перигелия. Уларҙың 200-гә яҡыны берҙән ашыу перигелий үткәүелендә күҙәтелгән. Уларҙың күбеһе ғаиләләр составына инә. Мәҫәлән, иң ҡыҫҡа ваҡытлы кометаларҙың күпселеге (Ҡояш тирәләй уларҙың тулы әйләнеше 3-10 йыл дауам итә) [[Юпитер]] ғаиләһен тәшкил итә. Сатурн, [[Уран]] һәм [[Нептун ]]ғаиләләре бер аҙ бәләкәйерәк (һуңғыһына, атап әйткәндә, данлыҡлы [[Галлей кометаһы]] инә).
[[Файл:Cometorbit-ru.svg|thumb|Кометалар оҙонса эллиптик орбиталарҙа хәрәкәт итә. Ике төрлө ҡойроҡҡа иғтибар итегеҙ.]]
Йыһан тәрәнлегенән килгән кометалар томанлы объекттарға оҡшаған, уның артынан ҡойроғо һуҙылған, ҡайһы берҙә оҙонлоғо бер нисә миллион километрға етә. Комета йәҙрәһе — кома тип аталған томанлы ҡабыҡ менән ҡапланған ҡаты киҫәксәләр есеменән ғибәрәт. Диаметры бер нисә километр булған йәҙрәнең үҙ тирәләй 80 мең киометрлыҡ кома булыуы мөмкин. Ҡояш нурҙары ағымы газ киҫәксәләрен команан ҡыуып сығара һәм артҡа ташлай, йыһанда уның артынан хәрәкәт иткән оҙон ҡойроҡ һуҙыла.
15 юл:
Кометаларҙың яҡтылығы уларҙың Ҡояштан алыҫлығына ныҡ бәйле. Бөтә кометаларҙан Ҡояш менән Ергә ҡоралһыҙ күҙ менән күренерлек бик бәләкәй генә өлөшө яҡынлаша. Уларҙың иң билдәлеләре ҡайһы берҙә «бөйөк кометалар» тип йөрөтөлә.
 
Беҙ күҙәткән метеорҙарҙың күбеһе («ҡолаған йондоҙҙар») кометакометалар сығышлы.
Был планеталар атмосфераһына ингәндә яна торған комета киҫәксәләре.
 
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Комета» битенән алынған