Ҡан: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
'''Ҡан''' — [[күҙәнәк]]тәрҙе туҡландырып, ҡан тамырҙары буйлап йөрөгән шыйыҡ эске среда. Тоташтырғыс туҡымаларҙың[[Туҡыма (биология)|туҡыма]]<nowiki/>ларҙың бер төрө.
 
Ҡан — организмдың тоташтырғыс туҡымаһы төрҙәренең береһе булып тора. Уның төп өлөшөн шыйыҡ хәлдәге күҙәнәк-ара
матдә — '''плазма''' тәшкил итә.
 
'''Плазмала ҡан күҙәнәктәре (ҡан тәнсәләре)''' — [[эритроциттар]], [[лейкоциттар]] һәм ҡан пластинкалары — тромбоциттар була.
була.
 
Умыртҡалыларҙың[[Умыртҡалылар]]<nowiki/>ҙың ҡаны ҡыҙыл төҫтә. Төҫө эритроциттаҙағы кислородты[[кислород]]<nowiki/>ты бәйләүсе гемоглобинға бәйле. Кешенең[[Кеше]]<nowiki/>нең кислородҡа байыған ҡаны (артериаль ҡан) асыҡ ҡыҙыл төҫтә, ә кислородһыҙ ҡан (веноз) ҡарағусҡыл ҡыҙыл төҫтә була.
 
Йомшаҡ тәнлеләр [[Моллюскылар|(моллюскылар]]) һәм быуынтығаяҡлыларҙың[[быуынтығаяҡлылар]]<nowiki/>ҙың ҡаны (дөрөҫөрәге, гемолимфа) гемоцианинға бәйле зәңгәр төҫтә була.
 
Дөйөм алғанда, ирҙәрҙең ҡаны уртаса 5,2 л, ҡатын-ҡыҙҙарҙыҡы — 3,9 л, яңы тыуғандарҙыҡы — 200—350 мл тирәһе тәшкил итә.
Юл 21 ⟶ 20:
 
== Составы ==
Ҡан күҙәнәктәргә туҡлыклы матдәләр, кислород килтерә, [[метаболизм]] ҡалдыҡтарын сығара. Тән температураһын бер кимәлдә тоторға ярҙам итә, инфекциялар менән көрәшә һәм зарарланған ҡан тамырҙарын таҙарта. Ҡан [[плазма]]нан, эритроцит, [[Лейкоциттар|лейкоцит]] һәм тромбоциттарҙан тора.
 
[[Йөрәк]]тең ритмик ҡыҫҡарыуы нәтижәһендә ҡан әйләнеше булдырыла. Ҡан система буйлап ҡан тамырҙары буйынса хәрәкәт итә. Гистобиологик барьер булыу сәбәпле ҡан башҡа тән туҡымалары менән тәьҫир итешмәй.
Юл 83 ⟶ 82:
 
== Ҡан төркөмдәре ==
 
 
 
119 юл:
 
=== Донорлыҡ ===
ДонорлыҡлыҡДонорлыҡ, йәки ҡанды (лат. donare— «бүләк итеү») йәки уның компоненттарын биреү — донорҙарҙың үҙ ирке менән сирлегә ҡанын һәм уның компоненттарын биреү, шулай уҡ ҡанды һәм уның компоненттарын һаҡлауға әҙерләүҙе һәм был процестың хәүефһеҙлеген ойоштороуҙы тәьмин итеүгә йүнәлтелгән эшмәкәрлек.
 
Теркәлгәндән һәм ҙур булмаған анкета тултырғандан һуң донор медицина тикшереүе үтә: бармаҡтан ҡан анализы бирә һәм табип тикшереүе үтә.
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ҡан» битенән алынған