|
Һуңғы быуаттарҙа кометаларға исем биреү ҡағиҙәләре бер нисә тапҡыр үҙгәртелә һәм асыҡлана. [[ХХ быуат]] башына тиклем кометаларҙың күбеһе асылған йылы буйынса, ҡайһы берҙә, әгәр ул йылда бер нисә комета булһа, йылдың яҡтылығына йәки миҙгеленә ҡағылышлы өҫтәмә асыҡлыҡ менән аталған. Мәҫәлән, «1680 йылғы Ҙур комета», «1882 йылғы Ҙур сентябрь кометаһы», «1910 йылғы көн кометаһы» («1910 йылдың ғы Ҙур ғинуар кометаһы»).
[[Эдмунд Галлей]] 1531, 1607 һәм 1682 йылдарҙағы кометаларҙың бер үк комета булыуын иҫбатлағандан һәм 1759 йылда уның кире ҡайтыуын фаразлағандан һуң, был комета Галлей кометаһы булараҡ билдәлелек ала. Билдәле булған икенсе һәм өсөнсө периодик кометалар ғалимдар хөрмәтенә Энке һәм Биэла тип атала. Һуңыраҡ ваҡытлы кометаларға, ғәҙәттә, уларҙы асыусылар исеме бирелгән. Кометы, наблюдавшиеся лишь в одном прохождении перигелия, продолжали называть по году появления. Бер перигелийҙә генә күҙәтелгән кометаларға барлыҡҡа килгән йылы исеме ҡушыла.
XX быуат башында кометаларҙы асыу йыш ҡына ваҡиғаға әүерелгәс, кометаларға исем биреү тураһында килешеү төҙөлә, ул беҙҙең көндәргә тиклем көнүҙәк булып ҡала. Комета үҙ исемен өс бойондороҡһоҙ күҙәтеүсе асыҡлағандан һуң ғына ала. Һуңғы йылдарҙа ғалимдарҙың ҙур коллективтарын хеҙмәтләндергән инструменттар менән күп кометалар табыла; бындай осраҡтарҙа кометаларға инструменттар исеме бирелә. Мәҫәлән, Араки-Алкока кометаһын IRAS юлдашы һәм Геньити Араки һәм Джордж Алкок үҙ аллы асҡандар. Элек астрономдарҙың бер төркөмө бер нисә комета тапһа, исемдәргә номер өҫтәлә (тик ваҡытлы кометалар өсөн генә), мәҫәлән, Шумейкер-Леви кометалары 1-9. Хәҙер ҡайһы бер инструменттар йыл һайын бик күп кометалар аса, был система хәҙер уңайһыҙ күренә. Уның урынына кометаларҙы маркировкалауҙың махсус системаһы ҡулланыла.
В начале XX века, когда открытия комет стали частым событием, было выработано соглашение об именовании комет, которое остаётся актуальным до сих пор. Комета получает собственное имя только после того, как её обнаружат три независимых наблюдателя. В последние годы множество комет открывается с помощью инструментов, которые обслуживают большие команды учёных; в таких случаях кометы именуются по инструментам. Например, комета {{iw|C/1983{{nbsp}}H1 (IRAS — Араки — Алкока)|||C/1983 H1}} была независимо открыта спутником [[IRAS]] и любителями астрономии {{нихонго|Гэнъити Араки|荒貴源一}} и {{iw|Алкок, Джордж|Джорджем Алкоком||George Alcock}} ({{lang-en|George Alcock}}). В прошлом, если одна группа астрономов открывала несколько комет, к именам добавляли номер (но только для периодических комет), например, кометы Шумейкеров — Леви{{nbsp}}1—9. Сейчас рядом инструментов ежегодно открывается множество комет, что сделало такую систему непрактичной. Вместо этого используют специальную систему обозначения комет.
До 1994 года кометам сначала давали временные обозначения, состоявшие из года их открытия и латинской строчной буквы, которая указывает порядок их открытия в данном году (например1994 йылға тиклем кометаларға баштаваҡытлыса билдәләр бирелә, [[кометаунда Беннетта]]уларҙы былаасҡан девятоййыл кометойһәм латин хәрефе күрһәтелә, открытойхәреф вағымдағы 1969йылда годуасыш һанын билдәләй (мәҫәлән, иБеннет прикометаһы открытии1969 получилайылда временноеасылған обозначениетуғыҙынсы комета була, ә асыш ваҡытында уға ваҡытлыса 1969i билдәһе бирелә). После того, как комета проходила [[перигелий]], её орбита надёжно устанавливалась, и комета получала постоянное обозначение, состоявшее из года прохождения перигелия и римского числа, указывавшего на порядок прохождения перигелия в данном году. Так,Комета кометеперигелийҙы 1969iүткәндән былоһуң даноуның постоянноеорбитаһы обозначениеныҡлап 1970{{nbsp}}IIбилдәләнә (втораяһәм комета перигелийҙы үткән йылынан һәм рим һанынан торған даими билдәләмә ала. Шулай итеп, прошедшая1969i перигелийкометаһына вдаими 1970 году)II (1970 йылда перигелийҙы үткән икенсе комета һаны бирелә.
По Табылған мерекометалар увеличенияһаны числаартҡан открытыхһайын комет этабыл процедура сталабик оченьуңайһыҙға неудобнойәйләнә. В 1994 годуйылда [[МеждународныйХалыҡ-ара астрономическийастрономия союз]]союзы одобрилкометаларҙы новуюбилдәләүҙең системуяңы обозначенийсистемаһын кометраҫлай. Сейчас в название кометы входит год открытия, буква, обозначающая половину месяца, в котором произошло открытие, и номер открытия в этой половине месяца. Эта системаХәҙер кометаның похожаисеме наасылған туйылды, котораяасыш используетсябулған дляайҙың именованияяртыһын билдәләгән хәреф һәм айҙың ошо яртыһындағы асыш һанын үҙ эсенә ала. Был система [[астероид]]ов.тарҙы Такиматау образом,өсөн четвёртаяҡулланылған кометасистемаға оҡшаш. Шулай итеп, открытая2006 войылдың второйфевраль половинеайының февраляикенсе 2006яртыһында года,асылған получаетдүртенсе обозначениекомета 2006{{nbsp}} D4. Передтип обозначениембилдәләнә. кометыКометаны ставятбилдәләр префикс,алдынан указывающийкометаның натәбиғәтен природукүрһәткән кометыпрефикс ҡуйыла. ИспользуютсяТүбәндәге следующиепрефикстар префиксыҡулланыла:
* P/ — ҡыҫҡа ваҡытлы комета (йәғни осоро 200 йылдан кәм булған ккомета, йәки ике һәм унан күберәк перигелийҙарҙы үтеүҙә күҙәтелгән комета);
* P/ — короткопериодическая комета (то есть комета, чей период меньше {{num|200|лет}}, или которая наблюдалась в двух или более прохождениях перигелия);
* C/ — долгопериодическаяоҙайлы ваҡытлы комета;
* X/ — орбитаһын ышаныслы иҫәпләп булмай торған комета (ғәҙәттә тарихи кометалар өсөн);
* X/ — комета, достоверную орбиту для которой не удалось вычислить (обычно для исторических комет);
* D/ — кометалар емерелгән йәки юғалған;
* D/ — кометы разрушились или были потеряны;
* A/ — комета тип хаталанған, әммә ысынында астероид булып сыҡҡан объекттар.
* A/ — объекты, которые были ошибочно приняты за кометы, но реально оказавшиеся [[астероид]]ами.
Мәҫәлән, 1995 йылдың август айының беренсе яртыһында асылған беренсе комета Хейл-Бопп кометаһы C/1995 O1 тип билдәләнгән.
Например, [[C/1995 O1 (Хейла — Боппа)|комета Хейла — Боппа]], первая комета, открытая в первой половине августа 1995 года, получила обозначение C/1995{{nbsp}}O1.
Ғәҙәттә, икенсе тапҡыр күҙәтелгән перигелий аша үткәндән һуң ваҡытлы кометалар рәт һанын ала. Мәҫәлән, Галлей кометаһы тәүге тапҡыр 1682 йылда асыла. Хәҙерге заман системаһы буйынса уның билдәһе — 1P/1682 Q1.
Обычно после второго замеченного прохождения перигелия периодические кометы получают порядковый номер. Так, комета Галлея впервые была обнаружена в 1682 году. Её обозначение в том появлении по современной системе — 1P/1682{{nbsp}}Q1.
Ҡояш системаһында кометалар исемлегенә лә, астероидтар исемлегенә лә индерелгән ете есем бар.
В [[Солнечная система|Солнечной системе]] имеется семь тел, которые числятся и в списке комет, и в списке [[астероид]]ов. Это [[(2060){{nbsp}}Хирон|(2060) Хирон]] (95P/Хирон), [[(4015){{nbsp}}Вильсон — Харрингтон|(4015) Вильсон — Харрингтон]] (107P/Вильсона — Харрингтона), [[(7968){{nbsp}}Эльст — Писарро|(7968) Эльст — Писарро]] (133P/Эльста — Писарро), [[(60558){{nbsp}}Эхекл|(60558) Эхекл]] (174P/Эхекл), [[(118401){{nbsp}}LINEAR|(118401) LINEAR]] (176P/LINEAR), {{mpl|(323137) 2003 BM|80}} ({{mpl|282P/2003 BM|80}}) и {{mpl|(300163) 2006 VW|139}} ({{mpl|288P/2006 VW|139}}).
== Кометаларҙың төҙөлөшө ==
'''Кометаларҙың төп газ компоненттары'''<ref name="Кругосвет">[http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/astronomiya/KOMETA.html Комета] | Энциклопедия «Кругосвет»</ref><ref>{{cite web |url=http://www.astronet.ru/db/msg/1171215/gnedin.html#table2 |title=Астрономические наблюдения кометы века: новые, неожиданные результаты |author=Гнедин{{nbsp}}Ю.{{nbsp}}Н. |date= |publisher=[[Астронет]] }}</ref>
| 