Википедия:Нейтраль ҡараш: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
З. ӘЙЛЕ (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
З. ӘЙЛЕ (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
{{shortcut|ВП:НҠ}}
{{Nutshell|Һүрәтләүҙең нейтраллеге — Википедияның [[Википедия:Биш таған|фундаменталь принцибы]]. Ул мәҡәләләрҙә абруйлы сығанаҡтарға нигеҙләнгән барлыҡ әһәмиәтле ҡараштарҙы үлсәп һәм төрлө яҡлап бирергә кәрәклекте аңлата}}
'''«Нейтраль ҡараш»''' ('''НТЗ''') — Википедия ҡағиҙәһе, уға ярашлы мәҡәләләрҙең йөкмәткеһе авторҙарҙың ниндәйҙер бер ҡарашты ғына яҡламау принцибына тура килергә тейеш.
Мәҡәләләге барлыҡ раҫлауҙар ысын тип түгел, ә өсөнсө кешеләрҙең һөйләүе аша бирелергә тейеш. Бары тик дөйөм ҡабул ителгән фәнни йәки тривиаль дәлилдәр генә(«[[Ер]] [[Ҡояш]]тирәләй әйләнә» йәки «Ҡояш [[Яҡтылыҡ|яҡтырта]]» йәки «[[Волга]] [[Каспий диңгеҙе|Каспий диңгеҙенә]] ҡоя») ташлама була ала һәм бары тик абсолют, бер мәғәнәлә булғанда ғына. Мәҫәлән, «Ҡояш — бәләкәй булмаған күләмле объект» йә «[[Адольф Гитлер|Һитлер]] бөйөк енәйәтсе тип һанала» — нейтраль раҫлауҙар түгел, сөнки:
# Күләмдең «бәләкәй булмауы» критерийҙары аныҡланмаған.
# «Һанала» (кем?), «бөйөк» (ниндәй үлсәм буйынса?) һәм «енәйәтсе» (кемдең ҡанунын боҙа?) һүҙҙәренең мәғәнәләре аныҡланмаған. Раҫлау ышаныслы итеп дөрөҫ кеүек күрһәтелә, әммә бында барыһы ла бер төрлө түгел.
Күренеш тураһында төрлө фекерҙәр һәм күҙаллауҙар булғанда Википедия мәҡәләләре улар тураһында телгә ала, ә идеаль рәүештә — улар тураһында һөйләй. Шул уҡ ваҡытта уларҙың береһен дә ғәмәлдә йәки ситләтеп булһа ла дөрөҫ тип әйтергә ярамай.
Һөйләүҙең нейтраллеге принциптары барлыҡ тел бүлектәрендә лә һапҡланырға тейеш — [[Джимми Уэйлс|Джимбо Уэйлс]] һүҙҙәре буйынса, был «абсолют һәм фекер алышыуға сығарылмаған» талап<ref group="прим">В оригинале «absolute and non-negotiable», см. {{Cite web|url=http://mail.wikipedia.org/pipermail/wikien-l/2003-November/008096.html|title=Articles about ourselves}}</ref>.
Был ҡағиҙә, шулай уҡ «[[Википедия:Оригиналь тикшеренеүҙәрҙең юл ҡуйылғыһыҙлығы|Оригиналь тикшеренеүҙәрҙең юл ҡуйылғыһыҙлығы]]» һәм «Тикшереүсәнлек» Википедия мәҡәләләренә өҫтәлгән материалдарҙан талап ителгән төп ҡағиҙәләре булып тора. Сөнки был ҡағиҙәләр бер-береһен тулыландыра, уларға айырым аңлатма биреүҙән азат итә, яңы ҡатнашыусыларға бер юлы өсөһө менән дә танышыу мөмкинлеге бирә. Был ҡағиҙәләргә һалынған төп принциптар башҡа бер ҡағиҙә, етәкселек йәки мөхәррирҙәрҙең уртаҡ фекергә килеүе менән алмаштырыла алмай.
== Нейтраллек һәм фәнни стиль ==
Википедия энциклопедия булырға ынтыла, шуға күрә унда телмәрҙә һәм мәҡәләләрҙә фәнни стиль талабы булырға тейешлеге бәхәсһеҙ. Әммә хатта ғилми статусҡа эйә булырға тырышҡан баҫмаларҙа ла был талаптарҙан ситләшеүҙәр күҙәтелә. Нейтраль ҡараш ҡағиҙәһе Википедия барлыҡ мәҡәләләрҙән талап иткән фәннилек һәм дөрөҫлөк кимәлен билдәләү өсөн кәрәк.
== Нейтраллек, дөрөҫлөк һәм сығанаҡтарға һылтанма ==
[[Википедия:Сығанаҡтарға һылтанмалар|Сығанаҡтарға һылтанма талабы]] нейтраллек сәйәсәтен тулыландыра, ләкин уны алыштыра алмай. Мәҫәлән, барлыҡ раҫлауҙар унда күрһәтелгән сығанаҡтар менән раҫланыуға ҡарамаҫтан, мәҡәлә нейтраль була алмай, сөнки улар ниндәйҙер айырым шәхестәрҙең йәки төркөмдәрҙең фекере генә.
Киреһенсә, мәҡәләлә раҫланмаған, хатта ялған мәғлүмәт булыуы мөмкин, әммә ул нейтраль була ала — бының өсөн ''сығанаҡтарҙағы'' фекерҙәрҙе йәки теорияны дөрөҫ тип күрһәтмәй һәм уларҙы яҡламай ғына ''тасуирларға'' кәрәк.
== Нейтралһеҙлек һәм мәғлүмәттәрҙең тулы булмауы ==
Нейтраллек сәйәсәтенә тура килмәгән ике төр мәҡәләләр бар: нейтраллек талаптары менән '''низағлашҡан''' һәм '''бөтә фекерҙәрҙе лә''' яҡтыртмаған йәки ентекле һүрәтләмәгән мәҡәләләр.
Беренсе осраҡта мәҡәлә бер яҡлы булараҡ билдәләнергә ({{Ҡалып|нейтраллекте тикшерергә}}) тейеш. Бындай мәҡәләләрҙең нейтраль булмаған өлөшө төҙәтелә йәки юйыла. Икенсе осраҡта мәҡәлә, унда мәғлүмәттәр бер дөрөҫ йәки ентекле булыуына ҡарамаҫтан, тамамланмаған тип иҫәпләнә.
== Нейтраль ҡараштың тәүге бирелеше ==
{{Начало цитаты}}Нейтральная точка зрения пытается представить идеи и факты в форме, с которой согласны как их сторонники, так и их противники. Конечно, 100
▲{{Начало цитаты}}Нейтральная точка зрения пытается представить идеи и факты в форме, с которой согласны как их сторонники, так и их противники. Конечно, 100 % согласие невозможно; есть люди, которые не признают точки зрения, отличающиеся от их собственной. Всё, что мы можем, — это искать такой способ изложения, который могли бы принять здравомыслящие люди, точки зрения которых по отдельным вопросам могут расходиться.
[…]
Возможно, наиболее простой способ сделать изложение более энциклопедичным
Дөрөҫ мәҡәлә яҙыу сәнғәте практика талап итә. Нейтраль ҡараш сәнғәтендә уңыштарға өлгәшеүселәр Нейтраллек дәреслеген яҙыуға саҡырыла.
== Нейтраль булмаған әйтемдәр миҫалы һәм уларҙы нейтраль торошҡа еткереү миҫалы ==
{{anchor|Пример 1}}
=== 1-се миҫал. Эмоциональ баһа ===
Нейтраль түгел:
{{начало цитаты}}
Поэт Стихоплётов, обладатель безусловного таланта, является гениальнейшим поэтом нашей эпохи, которым восторгается всё прогрессивное человечество.
{{конец цитаты}}
Нейтраль:
{{начало цитаты}}
Поэт Стихоплётов был высоко оценен критикой<ref name="p1"/><ref name="p2"/>, получил премию журнала «Огонёк» за лучшее лирическое стихотворение<ref name="p3"/>. Литературный критик А.
; Примечания
<references><ref name="p1">{{статья
Юл 59 ⟶ 56:
|год=2000
|номер=18
|страницы=
}}</ref>
<ref name="p2">{{статья
Юл 92 ⟶ 89:
{{anchor|Пример 2}}
=== 2-се миҫал. Эмоциональ тәнҡит ===
Нейтраль түгел:
{{начало цитаты}}
Поэт Стихоплётов
{{конец цитаты}}
Нейтраль:
{{начало цитаты}}
Против поэта Стихоплётова неоднократно высказывались критики и читатели<ref name="p5"/><ref name="p6"/>. Литературный критик Громилов в журнале «Новая Литература» отметил унылость и мрачность его стихов<ref name="p7"/>.
Юл 133 ⟶ 131:
{{anchor|Пример 3}}
=== 3-сө миҫал. Ғилми йүнәлештәре реклама ===
Нейтраль түгел:
{{начало цитаты}}
Хренография
{{конец цитаты}}
Нейтраль:
{{начало цитаты}}
Сторонники хренографии особенно выделяют «информационно-биологическое достоинство регулирования хрена в астральной проекции»<ref name="х1"/>. Основатель хренографии Хренов, создавший также Всемирную Академию Хренографических Наук, разработал программу широкого внедрения хренографии в школы, учреждения и семьи<ref name="х2"/>.
Юл 164 ⟶ 163:
{{anchor|Пример 4}}
=== 4-се миҫал. Ялған фәнни йүнәлештәге тәнҡит ===
Нейтраль түгел:
{{начало цитаты}}
Хренография
{{конец цитаты}}
Нейтраль:
{{начало цитаты}}
В академических кругах имеется немало высказываний с критикой хренографии<ref name="х11"/><ref name="х12"/> и сомнений в обоснованности теории и правильности выводов<ref name="х13"/><ref name="х14"/>. Всемирная Академия Хренографических Наук, созданная основателем хренографии Хреновым, не признана академическими учреждениями. Профессор Громилов обвинил сторонников хренографии в шарлатанстве<ref name="х15"/>.
Юл 180 ⟶ 179:
|год=2003
|номер=5
|страницы=
}}</ref><ref name="х12">{{статья
|автор=Антихрен Д. А.
Юл 188 ⟶ 187:
|год=2007
|номер=9
|страницы=
}}</ref><ref name="х13">{{статья
|автор=Цифиркин И.
Юл 196 ⟶ 195:
|год=2005
|номер=6
|страницы=
}}</ref><ref name="х14">{{статья
|автор=Проверялкин А. Б.
Юл 204 ⟶ 203:
|год=2002
|номер=11
|страницы=
}}</ref>
<ref name="х15">{{статья
Юл 213 ⟶ 212:
|год=2001
|номер=9
|страницы=
}}</ref>
</references>
Юл 219 ⟶ 218:
{{anchor|Пример 5}}
=== 5-се миҫал. Үҙ-ара сәйәси бәхәс һәм уны хәл итеү ===
Нейтраль түгел:
{{начало цитаты}}
Кабумба, Нбаки
{{конец цитаты}}
Кире ҡағылған, ләкин үҙгәртеүҙәр нейтраль түгел:
{{начало цитаты}}
Кабумба, Нбаки
{{конец цитаты}}
{{начало цитаты}}
Кабумба, Нбаки
Сторонники Кабумбы считают его выдающимся деятелем армии и культуры, борцом с коррупцией и преступностью (ссылка, ссылка, ссылка).
239 юл:
{{конец цитаты}}
Тәүҙә объектив мәғлүмәт килә, һуңынан — яҡлашыусылар һәм ҡаршы яҡ фекере. Шул уҡ ваҡытта, һәр осраҡта [[Википедия:Абруйлы сығанаҡтар|фекер сығанағы]]күрһәтелә.
== Иҫкәрмәләр ==
245 юл:
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* Википедия: Уйланылған аңлатма
* [[Википедия:
* Википедия: Стиль
* Википедия: Мәнфәғәттәр конфликты (ҡағиҙә проекты)
* Категория: Википедия: Эссе: Нейтраль ҡараш
{{Википедия ҡағиҙәләре}}
[[Категория:Википедия:Ҡағиҙәләр|Нейтраль ҡараш]]
[[Категория:Википедия:Белешмә|Нейтраль ҡараш]]
|