Әрмәндәрҙе юҡ итеү сәйәсәте: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) |
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) |
||
128 юл:
Ван ваҡиғалары алдан әҙерләнгән характерҙа булмай, әрмәндәр Фарсыстанғапотенциаль ҡасыу өсөн коридорҙы һаҡларға тырышҡан, ә Жәүдәт күҙенә күренгән «әрмән ихтилалы ҡурҡынысы»н баҫыу маҡсатында репрессиялар ҡулланған. Уның хәрәкәте ул осорға хас булмаған. Шул уҡ ваҡытта происходили восстания курдов в районе Битлис районында курдтар ихтилалы һәм Башҡалда ассирийҙар ихтилалы ҡупҡан<ref name="The great game of genocide? 76-78" />.
=== Депортациялар дауамы ===
{| class="toccolours" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#ffffff; color:black; width:37em; max-width: 37%;" cellspacing="5"
| style="text-align: left;" |'''
Башта ғосман чиновниктары балаларын тартып алды, уларҙың ҡайһы берен Трапезундтағы америка консулы ҡотҡарырға тырышып ҡараны. Трапезунд мосолмандары әрмәндәрҙе яҡлаған өсөн үлем язаһы янауы тураһында иҫкәртелгәйне. Шунан өлкән ир-атты, улар хеҙмәттә ҡатнашырға тейеш, тип айырҙылар. Ҡатын-ҡыҙҙы һәм балаларҙы, һаҡ аҫтында һәм хәүефһеҙлек гарантиялары менән, Мосул яғына алып киттеләр, артабан ирҙәр ҡаланан сығарылды һәм алдан ҡаҙылған канауҙар янына ҡуйып атып үлтерелде. Ҡатын-ҡыҙҙарға һәм балаларға, талаусы һәм көсләүсе «четтес» һөжүмдәре ойошторолдо, ә һуңынан уларҙы үлтерҙеләр. Хәрбиҙәргә «четтес»тарҙың хәрәкәтенә ҡамасауламҫҡа тигән ҡәтғи бойороҡ бирелгәйне. Тартып алынған балалар ҙа шулай уҡ ҡаланан сығарылып үлтерелде. Дети на попечении Америка консулы ҡарамағындағы балалар ҙа, Сивасҡа ебәрелеү һылтауы менән, алынды һәм, кәмәләргә ултыртып диңгеҙгә сығарылды һәм сәнсеп үлтерелде, мәйеттәре ҡапсыҡтарға һалынып, диңгеҙгә ташланды. Бер нисә аҙнанан ҡайһы бер мәйеттәр Трапезунд ярҙарында табылды. Июлдә Сәйед Әхмәдкә Трапезунд әрмәндәренең 120 ир-аттан, 400 ҡатын-ҡыҙҙан һәм 700 баланан торған һуңғы конвойын оҙатыу эше ҡушыла. Башта конвойҙан бөтә ирҙәр ҙә айырып алынды, аҙаҡ Сәйед Әхмәдкә уларҙың барыһының да үлтерелеүе тураһында хәбәр итәләр. Юл буйҙарында меңәрләгән әрмән кәүҙәһе ятҡан. «Четтес»тарҙың бер нисә төркөмө пытались взять из конвойҙан ҡатын-ҡыҙҙарҙы һәм балаларҙы алырға маташты, әммә Сәйед Әхмәд уларға әрмәндәрҙе биреүҙән баш тартты. Юл буйында ул 200-гә яҡын баланы, улар тураһында хәстәрләргә вәғәҙә биргән мосолман ғаиләләренә биреп китте. Кемахта Сәйед Әхмәдкә әрмәндәрҙе, улар үлеп бөткәнсе, конвойларға ҡушыла. Уға әрмәндәрҙең был партияһын Эрзерумдан килгән жандармерия вәкиле Мөхәммәд Эффенди командалыҡ иткән төркөмгә ҡуша алды. Эффенди аҙаҡ Сәйед Әхмәдкә ул төркөмдөң Евфрат ярына килтерелеүен һәм, конвойҙан айырып алынып, «четтес» бандалары ҡулынан юҡ ителеүен әйтте. Матур әрмән ҡыҙҙары систематик рәүештә күмәк халыҡ алдында көсләнә, һәм һуңынан, шул иҫәптән трапезунд чиновниктары тарфынан үлтерелә ине. Сәйед Әхмәд Эрзурумда әрмәндәрҙе үлтереүҙе ойоштороусылар тип Шакир Бехаэддинды, Трапезундта — Наил бейҙе, Кемахта — Эрзинжандан парламент ағзаларын атаны. «Четтес» штабтары Кемахта урынлашҡайны.
|}
<!--
Если общая депортация и не была заранее запланирована, тем не менее, после совещаний в марте [[1915 год]]а представители [[Иттихат]] развернули агитацию за массовые убийства армян. События в Ване и убийство, согласно официальной турецкой статистике, 150 000 мусульман (Халил Берктай даёт оценку в 12 000 убитых армянами мусульман во всей восточной Анатолии за 1915 год), также были использованы османскими властями как предлог для антиармянских действий.
24 апреля в Константинополе были арестованы 235 видных армян, которые затем были сосланы. Вслед за этим последовал арест 600 армян, затем ещё пяти тысяч. Большинство из них было убито в окрестностях Стамбула. Эти действия не были санкционированы каким-либо законом, а в разговоре с послом [[США]] [[Моргентау, Генри (старший)|Генри Моргентау]] Талаат характеризовал эти действия как «самооборону». 30 мая советом министров Османской империи был принят закон о высылке, согласно которому военное командование было уполномочено подавлять вооружённое сопротивление населения и депортировать подозреваемых в измене и шпионаже. Для придания законности предусматривались охрана высланных и компенсация утерянного имущества, однако на деле ни одно из этих условий не выполнялось. Главную роль в уничтожении армян играла расположенная в [[Эрзерум]]е «Особая организация» — [[Тешкилят-и Махсуса]], насчитывающая до {{nobr|34 000}} членов и в значительной степени состоявшая из «четтес» — выпущенных из тюрем преступников. «Особая организация» подчинялась непосредственно Талаату. Впервые она проявила себя в репрессиях против армян в декабре 1914 года в районах, оставленных отступающими русскими войсками, за полгода до событий в Ване, послуживших официальной причиной депортации армян. Активное участие в массовых убийствах принял также [[Шакир, Бехаэддин|Бехаэддин Шакир]], возглавлявший спецслужбы страны и создавший специальные эскадроны смерти<ref name="Richard G. Hovannisian:The Armenian People from Ancient to Modern Times, 249-255" /><ref name="see also suni" group="Комм" /><ref name="роль специальной организации" group="Комм" />.
| |||