Катынь енәйәте: өлгөләр араһындағы айырма

1939 йылдың 23 августаавгусында Мәскәүҙә СССР һәм Германия араһында һөжүм итмәү тураһында Килешеү төҙөлдөтөҙөлә, уға ҡараған йәшерен протоколдарпротоколдарҙа Польшаны НаревНарва-Висла-Сан һыҙаты буйлап бүлеү раҫлана.

1939 йылдың 1 сентябрендә Германия Польшаға һөжүм итә .

Ҡыҙыл Армия Көнбайыш Украина һәм [[Көнбайыш Белоруссия]] территорияларын биләп ала, улар 1921 йылғы Рига солох килешеүе буйынса — Польша составына, ә 1917 йылға тиклем [[Рәсәй империяһы|Рәсәй]] һәм [[Австро-Венгрия|Австро-Венгрия империяһы]] (Гродно, Волынь һ.һәм б.башҡа губерналар, Галиция) составына инәләр.

28 сентябрҙә Мәскәүҙә СССР һәм Германия араһында дуҫлыҡ һәм сик тураһындағы килешеүгә ҡул ҡуйыла, уның сиктәрендә ҡабул ителгән йәшерен протоколдарға ярашлы СССР Висланың көнсығышҡа табан поляк ерҙәренән баш тартыу ҡарала, улар урынына Литва совет зонаһына Литва индерелә.

СоветтарҙыңСоветтар бәреп инеүингән барышындасаҡта әсирлеккә алынған офицерҙарҙы, полиция хеҙмәткәрҙәрен һәм сик буйы һаҡсыларын күпкүпләп һанлы язалау осраҡтары күҙәтеләязалайҙар. Ҡайһы бер осраҡта граждан халҡы, шул иҫәптән ҡатын-ҡыҙҙар һәм балалар, ҡорбан булыуы билдәле. Ошо уҡ ваҡытта совет пропагандаһы «синфи һуғыш» риторикаһын ҡуллана, революция һәм Граждандар һуғышы традицияларына мөрәжәғәт итә. Командарм [[Тимошенко Семён Константинович|Тимошенко]] поляк һалдатарына үҙ офицерҙарын үлтереүүлтереүгә өндәй:

''«Офицерҙар һеҙҙе мәғәнәһеҙ һуғышҡа ҡыуалар. Улар һеҙҙе һәм һеҙҙең ғаиләләрегеҙҙе күралмайкүрә аалмай. (…) Офицерҙарығыҙға ышанмағыҙ. Офицерҙар һәм генералдар — һеҙҙең дошмандарығыҙ, улар һеҙҙең үлемде теләй! Һалдаттар—Һалдаттар, офицер һәм генералдарҙы үлтерегеҙ! Офицерҙар бойорҡтарынабойороҡтарына буйһонмағыҙ. Үҙ ерегеҙҙән уларҙы ҡыуығыҙ.»''<ref>Юзеф Мацкевич. Катынь. Изд-во Заря, б.м., 1988, стр. 17</ref> 22 сентябрҙә Гродно ҡалаһын алғандан һуң 300-гә яҡынәсирлеккә эләккән офицерҙар, курсанттар, ябай һалдаттар һәм хатта уҡыусылар атып үлтерелә<ref>{{Cite web|url=http://pth.uwb.edu.pl/biuletyn/bhp6.pdf|title=Zbrodnie sowieckie na obrońcach. Grodna 1939 r.|author=Mariusz Filipowicz, Edyta Sawicka|date=2005|pages=C.18|publisher=Polskie Towarzystwo Historyczne}}</ref> Шул уҡ көндө совет танк отряды тарафынан үҙ автомобилендә «Гродно» оператив төркөмө командующийы генерал Юзеф Ольшина-Вильчинский тотоп алына һәм отряд комисары Григоренко бойороғо буйынса арт яҡтан башынасоңҡаһына атып үлтерелә (уның менән адъюданты ла)<ref> Мельтюхов Михаил Иванович Советско-польские войны. Военно-политическое противостояние 1918—1939 гг — М.: Яуза, 2004, стр. 504. </ref><ref>[https://rcin.org.pl/Content/47698/WA303_63824_A507-DN-R-23-1_Bielski.pdf Воспоминания Альфреды Ольшины-Вильченской о последних днях и смерти ее мужа]//DZIEJE NAJNOWSZE, ROCZNIK XXIII — 1991, 1</ref>. 21 сентябрҙә Львовты ҡамауға алған 6-сы армияның хәрби шураһы 10 кешене атып үлтереү буйынса ҡарар сығара. Бойороҡ нигеҙендә һәм «тәғәйенләнгән лимит иҫәбенә» Злочевта 10 полиция хеҙмәткәре ҡулға алына һәм атып үлтерелә; 6-сы армияла үҙ белдеге менән атып үлтереүҙәр башлана. Язалауҙарҙы йыш ҡына политруктар һәм махсус бүлектәр вәкилдәре ойоштора<ref>[https://www.svoboda.org/a/30265023.html День красного карателя. Поляков расстреливали «по лимиту»]</ref><ref>[https://1wrzesnia39.pl/39p/artykuly/47248,Agresja-zbrodnie-zniewolenie.html Agresja, zbrodnie, zniewolenie Związek sowiecki wobec polski w latach ii wojny światowej]</ref>. Юғары власть башбаштаҡлыҡ менән көрәш алып барырға маташа<ref> Мельтюхов Михаил Иванович Советско-польские войны. Военно-политическое противостояние 1918—1939 гг — М.: Яуза, 2004, стр. 557.</ref>, мәҫәлән, 15-се танк корпусының махсус бүлеге начальнигы иванов Гроднолағы атып үлтереүҙәр өсөн 15 тәүлеккә ҡулға алына (һылт).