Катынь енәйәте: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Тутыйғош (фекер алышыу | өлөш) "Катынский расстрел" битен тәржемә итеп төҙөлгән |
Тутыйғош (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
{{мөхәррирләү|1=Тутыйғош|2=17 октябрь 2021}}
{{Ук}}
Атыуҙар СССР НКВД-һының махсус "тройкаһы" ҡарары менән 1940 йылдың 5 мартындағы ВКП(б) Үҙәк Комитеты Политбюроһы ҡарарына ярашлы башҡарыла<ref name="Sanford">{{Китап|автор=Sanford, George|заглавие=Katyn And The Soviet Massacre Of 1940: Truth, Justice And Memory|ссылка=https://books.google.com/books?id=PZXvUuvfv-oC&pg=PT2&vq=massacred&dq=Katyn+massacre&source=gbs_search_s&sig=ACfU3U1Uf3WCNuHbcnboiTsLHCXWFcoY8Q#PPT18,M1|издательство=Routledge|год=2009|allpages=268|серия=Basess/ Routledge Series on Russian and East European Studies; Book 20|isbn=978-0415545945}}</ref>.▼
'''Катынь енәйәте''' ({{Lang-pl|zbrodnia katyńska}}) — 1940 йылдың яҙында башҡарылған хәрби енәйәт, поляк граждандарын, башлыса поляк армияһының әсирлеккә эләккән офицерҙарын массауи үлтереү.
▲Атыуҙар СССР НКВД-һының
Халыҡҡа иғлан ителгән архив документтарына ярашлы бөтәһе {{Num|21857}} кеше атып үлтерелгән.
Катынь урманында табылған күмәк ҡәберлектәр тураһында тәүге тапҡыр 1943 йылда
[[Смоленск]] ҡалаһын
2004 йылда Рәсәй Баш хәрби прокуратураһы тикшереүҙе тамамлай һәм
Катынь атып үлтереү темаһы оҙайлы йылдар дауамында поляк-рәсәй мөнәсәбәттәрен
2010 йылдың 26 ноябрендә Рәсәй Дәүләт думаһы
2012 йылдың апрелендә ЕСПЧ Катынь атып үлтереүен хәрби енәйәт булараҡ раҫлай<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.ru/news/81064-espch-priznal-rasstrel-polskih-ofitserov-v-katyni-voennym-prestupleniem|title=ЕСПЧ признал расстрел польских офицеров в Катыни военным преступлением|publisher=Forbes.ru|date=2012-04-16|accessdate=2019-03-11}}</ref>.
Юл 25 ⟶ 27:
1939 йылдың 1 сентябрендә Германия Польшаға һөжүм итә .
1939 йылдың 3 сентябрендә [[Бөйөк Британия]] һәм Франция Польша алдындағы бурыстарын үтәү сиктәрендә Германияға һуғыш иғлан итәләр. Был һуғыш
17 сентябрҙә Польша территорияһына [[РККА]] көстәре бәреп инә. Рәсми нотала Мәскәү был ғәмәлдәрҙе поляк дәүләтенең ҡолатылыуы һәм был өлкәләрҙә көн күргән украин һәм белорус халыҡтарын яҡлау кәрәклеге менән аңлата<ref>[http://www.vilavi.ru/prot/071205/071205.shtml Вступление Советского Союза во вторую мировую войну. Документы и фотографии 1939 года]</ref><ref>[http://www.rg.ru/2005/04/11/pakt.html Наш ответ Керзону запоздал?]</ref>.
Польшаға совет ғәскәрҙәрен индереү Германия һәм Советтар Союзы араһында һуғыш башламау тураһындағы Килешеүгә өҫтәлгән Йәшерен протокол буйынса башҡарыла
Ҡыҙыл Армия Көнбайыш Украина һәм [[Көнбайыш Белоруссия]] территорияларын биләп ала, улар 1921 йылғы Рига солох килешеүе буйынса Польша составына, ә 1917 йылға тиклем [[Рәсәй империяһы|Рәсәй]] һәм [[Австро-Венгрия|Австро-Венгрия империяһы]] (Гродно, Волынь һ. б. губерналар, Галиция) составына инәләр.
28 сентябрҙә Мәскәүҙә СССР һәм Германия араһында дуҫлыҡ һәм сик тураһындағы килешеүгә ҡул ҡуйыла, уның сиктәрендә ҡабул ителгән йәшерен протоколдарға ярашлы СССР
1938 йылда СССР сит ил эштәре наркомы урынбаҫары В.
=== Офицерҙарҙы һәм
[[Файл:Polish_eagle_and_Soviet_soldier.JPG|справа|мини|241x241пкс|Поляктарға ҡаршы плакат: ҡыҙылармеец Аҡ бөркөттө үлтерә, алғы планда азат ителгән украин һәм белорус]]
Советтарҙың бәреп инеү барышында әсирлеккә алынған офицерҙарҙы, полиция хеҙмәткәрҙәрен һәм сик буйы һаҡсыларын күп һанлы язалау осраҡтары күҙәтелә.
''«Офицерҙар һеҙҙе
=== Әсирҙәр һәм тотҡондар ===
[[Файл:Jeńcy1.jpg|мини|300x300пкс|<center>Ҡыҙыл Армия ҡулға алған поляк әсирҙәре</center>]]
1939 йылдың 19 сентябрендә СССР эске эштәр халыҡ комиссарының 0308-се
Ҡыҙыл Армия хәрәкәте ваҡытында барлығы
ВКП(б)Үҙәк Комитеты Политбюроһының 1939 йылдың 3 октябрендәге ҡарарына ярашлы<ref name="POW37">«Катынь. Пленники необъявленной войны. Документы». М.: МФ «Демократия», 1999. [http://katynbooks.narod.ru/prisoners/Docs/037.html Документ № 37]</ref>, СССР-ға күсерелгән Польша территорияһында йәшәүсе ябай һалдаттар һәм унтер-офицерҙар өйҙәренә ҡайтарыла, Көнбайыш һәм Үҙәк Польшаның яҡынса 40 мең кешеһе Германияға тапшырыла. Ҡалған хәрби әсирҙәр ошо рәүештә бүленгән<ref name="POW76">«Катынь. Пленники необъявленной войны. Документы». М.: МФ «Демократия», 1999. [http://katynbooks.narod.ru/prisoners/Docs/076.html Документ № 76]</ref>:
Юл 103 ⟶ 105:
''«Дела <…> рассмотреть в особом порядке, с применением к ним высшей меры наказания — расстрела. Рассмотрение дела провести без вызова арестованных и без предъявления обвинения, постановления об окончании следствия и обвинительного заключения. <…> Рассмотрение дел и вынесение решения возложить на тройку, в составе т. т. [[Меркулов, Всеволод Николаевич|В. Е. Меркулова]], [[Кобулов, Богдан Захарович|Б. Кобулова]] и [[Баштаков, Леонид Фокеевич|Баштакова]] (начальник 1-го спецотдела НКВД СССР)»<ref name="politburo">{{Cite web}}</ref>.''
</blockquote>Март аҙағында НКВД-ла лагерҙарҙан поляк хәрби әсирҙәрен сығарыу буйынса планды әҙерләү буйынса эштәр тамамлана, уларҙы атып үлтереү урындарына ташый башлайҙар. Бөтә украин төрәләренән тотҡондарҙы
Осташков лагеры тотҡондарын
Апрель башынан алып эшелондарҙа
{{Цитата башы}}
''«20 апреля. С 12 часов стоим в Смоленске на запасном пути.''
Юл 114 ⟶ 116:
{{Цитата аҙағы}}
<blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote">
</blockquote>Берҙән-бер иҫән ҡалған поручик, Вилена университетының профессоры
[[Файл:Mercedes_black_crow.jpg|мини|250x250пкс|<center>Свяневич тасуирлаған тотҡондарҙы ташыған
{{Цитата башы}}
''Перед поездом было ровное место, слегка поросшее травой. (…)Площадка была окружена плотным кольцом солдат в форме НКВД Они стояли в боевой готовности, с примкнутыми штыками. Штыки эти бросились мне в глаза (…)насколько мне известно, примыкание штыков в условиях тыловой службы означает только акцентирование на важности порученного задания, не больше. (…) В это время подъехал автобус. Это был в общем-то ничем не примечательный пассажирский автобус, разве только он был несколько меньше тех, к которым мы привыкли в своих городах. Автобус вмещал около тридцати человек, вход располагался сзади, окна были закрашены белой краской. (…) автобус задним ходом подъехал к соседнему вагону и встал так, что пленные могли входить в него прямо из вагона, не ступая на землю. С обеих сторон его окружили энкаведешники. Автобус приезжал примерно каждые полчаса за новой партией зэков. Из этого я сделал вывод, что отвозили их не очень далеко от нашей стоянки. Вывод этот приводил к новому вопросу: для чего, если маршрут не был столь длинным, транспортировать зэков столь сложным способом, а не повести их, как это делалось раньше, просто под конвоем?''<ref>[https://www.sakharov-center.ru/asfcd/auth/?t=page&num=12034 Станислав Свяневич. В тени Катыни]</ref>{{Цитата аҙағы}}
<blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote">
</blockquote>Оҡшаш хәл Харьковта
[[Файл:1972_Walther_PP.jpg|мини|250x250пкс|
Катындә иһә атып үлтереү алдынан тотҡондарҙың ҡулдарын бәйләйҙәр
Шундай уҡ күренеште Харьков УНКВД эске төрмәһенең элекке
Язалауҙар 1940 йылдың апрель башынан алып май уртаһына тиклем
КГБ рәйесе
{| class="standard" style="margin:auto;"
!Место расстрела, по данным «Записки…» Шелепина
Юл 147 ⟶ 149:
|'''21 857'''
|}
[[Файл:Нормы_вооружения_ГТУНКВД.jpg|справа|мини|250x250пкс|НКВД наркомы бойороғонан биттәр
Язаланғандар араһында кадр офицерҙары (шул иҫәптән Харьковта үлтерелгәнбилдәле кинорежиссер
Язалауҙа башлыса 7, 65 (аҙ дәрәжәлә 6, 35) калибрлы
==
[[Файл:Stalin_Sikorski_December_1941.jpg|справа|мини|350x350пкс| Совет-поляк декларацияһына ҡул ҡуйыу
В мае 1940 года, когда в Катыни ещё продолжались расстрелы, военно-политическая обстановка в Европе кардинально изменилась. Франция была разгромлена, и Германия оказалась полным хозяином положения на континенте. Отношения между Германией и СССР обострились, и в Москве стали считаться с возможностью военного столкновения с Германией в недалёком будущем. В этой ситуации, возникла идея использования антинемецки настроенных поляков и формирования особых польских частей (ряд историков придерживается мнения, что Сталин планировал использовать польские части в превентивной войне для создания фикции «освобождения Польши самими поляками»)<ref> B. V. Sokolov,
Осенью 1940 года офицеров польского Генерального штаба, находившихся в Грязовецком лагере и о которых было известно, что они не настроены антисоветски, перевели в Москву. Они были заключены в Бутырскую тюрьму и на Лубянку, а затем привезены на подмосковную дачу. Там Берия и Меркулов, по воспоминаниям [[Чапский, Юзеф|Юзефа Чапского]], собрали поляков для обсуждения с ними вопроса об организации ядра Польской Красной Армии. В ходе дискуссий был поднят вопрос и о пропавших из Козельска, Старобельска и Осташкова польских офицерах. Юзеф Чапский так описывает дальнейшее в своей книге воспоминаний «На бесчеловечной земле»:
{{Цитата башы}}<poem>
Юл 168 ⟶ 170:
<blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote">
</blockquote>Германия СССР-ға һөжүм иткәндән һуң, хәлдәр үҙгәрә.
{{Цитата башы}}<poem>
СИКОРСКИЙ: Я заявляю вам, господин президент, что ваше распоряжение об амнистии не выполняется. Большое количество наших людей, причём наиболее ценных для армии, находится ещё в лагерях и тюрьмах.
Юл 175 ⟶ 177:
СТАЛИН: Это невозможно. Они убежали.
АНДЕРС: Куда они могли убежать?
СТАЛИН: Ну, в [[Маньчжурия|Маньчжурию]]<ref name=andersbook>Андерс В. ''Без последней главы'' «[[Иностранная литература (журнал)|Иностранная литература]]», 1990, № 11 °C. 231—255 ; № 12 °C. 219—250. [http://www.sakharov-center.ru/asfcd/auth/auth_pagesdedf.html?Key=19173&page=20#33 Переговоры: Сикорский — Сталин]</ref>.<ref>В советской записи этот момент выглядит так:
{{Цитата аҙағы}}
<blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote">
</blockquote>Архивтар асылғандан һуң Сталин Берияға Сикорский һәм Андерс тәҡдим иткән исемлекте тикшерергә ҡуша. Исемлектә 3825 кеше теркәлә.Тикшереү һөҙөмтәләрен Берия 26 декабрҙә хәбәр итә: 408 кеше
{{Цитата башы}}
«Меня всё более грызла тревога. Со стороны советских властей — молчание или уклончивые формальные ответы. А тем временем появились страшные слухи о судьбе пропавших. Что их вывезли на северные острова за Полярным кругом, что их утопили в [[Белое море|Белом море]] и т. п.
Юл 192 ⟶ 194:
=== Немец тикшеренеүе ===
[[Файл:Katyn_massacre_10.jpg|мини|356x356пкс|<center>1943 йылғы немец аэрофотосъемкаһы (
[[Файл:The_Katyn_Massacre,_1940_HU106221.jpg|мини|250x250пкс|<center>Проф. Оршош мәйетте тикшерә. Уның янында
[[Файл:Katyń,_ekshumacja_ofiar.jpg|мини|250x250пкс|<center>Катынь ҡәберлегендә эксгумация</center>]]
[[Файл:Katyn_massacre_1.jpg|мини|250x250пкс|<center>Ҡаҙылған ҡәберлек</center>]]
[[Файл:Katyn_massacre_7.jpg|мини|250x250пкс|<center>Ҡаҙылған ҡәберлек</center>]]
[[Файл:Аренс.png|мини|350x350пкс|<center>Аренс Нюрнбергта күрһәтмәләр бирә</center>]]
1941 йылдың көҙөндә Козьи Горы исемле урында НКВД-ының элекке дачаһында 587-се немец элемтә полкы штабы уранлаша, ул
* 8 ҡәберлектән 4143 мәйет сығарыла һәм ерләнә.
* Гәзиттәренән тыш, башҡа документтар һәм шәхсән әйберҙәр
* Мәйеттәрҙең торошо вафат булыу ваҡытын билдәләргә мөмкинлек бирмәй, әммә 1940 йылғы документтар офицерҙар 1940 йылдың яҙында юҡ ителеүенә дәлил булып тора.
* Бөтә язаланғандар «Geco 7,65 D» маркалы һәм
* Ҡорбандарҙың ҡулдары 3-4 мм ҡалынлыҡтағы үрелгән бау менән бәйләнгән. Элмәк ысҡындырмаҫлыҡ булып эшләнгән. Ҡайһы бер башлыса йәш ҡорбандарҙың баштары шинель йәки мундир менән ҡапланған. Ҡайһы бер ҡорбандарҙа совет дүрт ҡырлы штыҡ менән һуғылған эҙҙәре күҙәтелә .(һылт) Күп осраҡтарҙа ҡорбандар
Поляктар һәм халыҡ-ара комиссия Бутцтың һығымтыларын хуплай.
Поляк комиссияһы ла немецтарҙың һығымтаһын хуплай һәм был хаҡта Лондаонда һөргөндә булған поляҡ хөкүмәтенә еткерә. Отчетҡа ярашлы. комиссия ағзаларына
Комиссия һығымталарына ярашлы, поляктар
=== Совет тикшереүе ===
1943 йылдың октябренән алып Смоленск өлкәһендә НКВД һәм КГБ вәкилдәренән торған комиссия эшләй башлай, комиссия Ғәҙәттән тыш дәүләт комиссияһы ҡарарына ярашлы төҙөлә. Комиссия алдында немецтар тикшермәгән ҡәберлекте эҙләү, ялған документтар һәм бигерәк тә ялған шаһиттар табыу
Шулай итеп, был «бөтөнләй йәшерен» отчетта ваҡиғалар версияһы һәм артабан киң билдәле дәлилләү системаһы тасуирлана (шаһиттарҙың күрһәтмәләре һәм башҡалар), һуңынан әлеге отчетҡа рәсми
1990-сы йылдарҙаРәсәй Федерацияһының Баш хәрби прокуратураһында
Совет документтарында әсирҙәр өсөн лагерҙар рәүешендә Вяземлаг системаһындағы реаль өс лагерь (ябай холоҡ төҙәтеү лагерҙары) тасуирлана), был лагерҙар тотҡондары ысынлап та юл төҙөлөшө менән шөғөлләнә<ref name="автоссылка572">[http://katynfiles.com/content/romanov-katyn-antikatyn.html С.Романов. Катынь и анти-Катынь: критический анализ современных общественных дискуссий]//Трагедия войны. Гуманитарное измерение вооруженных конфликтов XX века, М., 2021, с.
1944 йылдың 12 ғинуарында Ғәҙәттән тыш комиссия Катынь урманында
26 ғинуарҙа Бурденко комиссияһы йомғаҡлау
=== Нюрнбергта Катынь эше ===
[[Файл:PAC-History-7.jpg|мини|300x300пкс|Президент Гарри Трумэн һәм Катынь енәйәтен тикшереү буйынса комиссия ағзалары. 1951 йыл.<br
Менән [[20 ноябрь]] [[1945 йыл|1945 йылдың]] 20 ноябренән алып 1 946 йылдың 1 октябернә тиклем Нюрнбергта Халыҡ-ара хәрби трибуналда төп хәрби енәйәтселәргә [[Нюрнберг процесы|суд процесы]] үтә.
Катынь енәйәтен Советтар Союзы, трибунал рәсми тикшеренеү комиссияһының мәғлүмәттәрен ҡабаттан тикшермәйенсә ҡабул итеүенә өмөтләнеп,
1946 йылдың 14 февралендә баш совет ғәйепләүсеһе урынбаҫары полковник Ю.
=== АҠШ Конгресы комиссияһы (
[[Файл:PAC-History-7.jpg|мини|300x300пкс|Президент Гарри Трумэн һәм Катань енәйәтен тикшереү буйынса комиссия ағзалары, 1951 йыл.<br
[[1951 йыл
Комиссия түбәнге билдәләр буйынса СССР-ҙы Катынь атып үлтереүҙә ғәйепле итеп таный:
# 1943 йылда Халыҡ-ара комиссияның эшенә ҡамасаулаудың МКК ҡаршы тикшереү.
# "Бурденко комиссияһы"ның эше барышында нейтраль күҙәтеүселәрҙе саҡырырға теләмәү.
# Нюрнбергта немецтарҙың ғәйебен дәлилләү өсөн етерлек дәлилдәр килтерә алмау.
# Конгресс тикшеренеүе менән хәҙмәттәшлек итеүҙән баш тартыу.
# Өс лагерь тотҡондарының, медицина эксперттары һәм күҙәтеүселәрҙең бәхәсләшергә урын ҡалдырмай торған шаһитлыҡтары.
# Сталин, Молотов
# СССР-ҙа Конгресс тикшеренеүенә ҡаршы ойошторолған көслө пропагандистик кампания. Комиссия тикшеренеү һөҙөмтәләрен асыҡ бәхәсләшеү һәм Халыҡ-ара трибуналды саҡырыу маҡсатында
2012 йыда асылған документтарға ярашлы, Аҡ йорт Катынь енәйәтендә Советтар Союзының ғәйебен баштан уҡ белә, әммә сәйәси сәбәптәр арҡаһында бер ниндәй аҙымдар эшләмәй.
=== Ике илдең тарихын өйрәнеү буйынса совет-поляк комиссиһы ===
СССР-ҙа үҙгәртеп ҡороу осоронда киҫкен мәсьәләләр буйынса совет-поляк комиссияһы эшләй башлай. Баштан уҡ комиссияның поляк өлөшө Бурденко комиссияһының версияһын ҡаты тәнҡиткә тота һәм өҫтәмә материалдарҙы талап итә.
Комиссия туранан-тура СССР-ҙың ғәйебениҫбат итә алмай, әммә 1987 йылдың декабрендә Үҙәк Комитеттың поляк секторында, комиссия эше һөҙөмтәһендә,
1989 йылдың яҙ-йәйендә
=== Милли хәтер институты тикшеренеүе ===
1991 йылдан алып Катынь атып үлтереү менән бәйле материалдарҙы Польшалағы Поляк халҡына ҡаршы енәйәттәрҙе тикшереү комиссияһы шөғөлләнә (1998 йылдан
=== СССР һәм Рәсәй Федерация Баш хәрби прокуратураһы тикшереүе ===
1990 йылдың 3 мартында Харьков
1990 йылдың 27 сентябрендә Баш хәрби прокуратура поляк офицерҙарын үлтереү буйынса енәйәти эште (159-сы) тикшереүҙе башлай. Эш барышында СССР-ҙың вазифалы кешеләренең ғәмәлдәре 1926 йылғы РСФСР Енәйәт Кодексына ярашлы 193-17 статьяһының
2004 йылдың 21 сентябрендә Рәсәй Федерацияһының баш хәрби прокуратураһы ғәйепленәүселәрҙең вафаты айҡанлы
Польша етәкселеге башланғысына ярашлы тикшеренеү барышында 1940 йылдың яҙындағы ваҡиғалар ваҡытында поляк халҡы геноциды версияһы тикшерелә
183 томдан поляктарға 167 том тапшырыла, сөнки хәрби прокурорҙың һүҙҙәренсә, ҡалған 116 том дәүләт йәшерен мәғлүмәттәрен үҙ эсенә алған<ref name="Interfax">{{Cite web|author=Шишлин, Владимир|url=https://www.interfax.ru/russia/16977|title=Новый ход катынскому делу|publisher=[[Интерфакс]]|date=2008-06-10|accessdate=2019-03-11}}</ref><ref name="gvpreply">{{Cite web|url=http://old.memo.ru/daytoday/5katyn2.htm|title=Письмо из Генпрокуратуры России обществу Мемориал по Катынскому расстрелу|publisher=[[Мемориал (организация)|Общество «Мемориал»]]|date=2006|accessdate=2019-03-11}}</ref>.
== Совет яғының Катынь енәйәтен рәсми таныуы ==
=== ТАСС белдереүе ===
[[Файл:Gorbyaruz1.jpg|мини|200x200пкс|1990 йылдың 13 апрелендәСССР Президенты [[Горбачёв Михаил Сергеевич|М. С. Горбачев]] Польша Республикаһы президенты
1990 йылдың 22 февралендә КПСС Үҙәк комитетының Халыҡ-ара бүлеге мөдире В. Фалин М.
{{Цитата башы}}
«Выявленные архивные материалы в своей совокупности позволяют сделать вывод о непосредственной ответственности за злодеяния в катынском лесу Берии, Меркулова и их подручных.
Юл 282 ⟶ 284:
</blockquote>Горбачев Ярузельскийға Козельск, Осташков һәм Старобельск лагерҙарында тотолған поляк офицерҙарының НКВД тарафынан төҙөлгән исемлектәрҙе тапшыра.
Бынан һуң
=== 1-се пакетты иғлан итеү ===
Совет һәм поляк тарихсылары Катыннь буйынса документтарҙы эҙләгән саҡта, Катынь менән бәйле булған мөһим документтарКПСС ҮҘәк Комитеты Архивының
== Катынь
Катынь атып үлтереү темаһы даими рәүештә поляк һәм рәсәй матбуғатында яҡтыртыла.
=== Суд тикшереүҙәре ===
2008 йылдың 24 октябрендә Мәскәүҙәге Хамоничи суды Баш хәрби прокуратураһының һәләк булғандарҙың сәйәси реабилитацияһында
=== Рәсәй Федерация властарының рәсми позицияһы ===
[[Путин Владимир Владимирович|В.
{{Цитата башы}}
«Попытки поставить эти документы под сомнение, говорить о том, что их кто-то сфальсифицировал, это просто несерьёзно. Это делается теми, кто пытается обелить природу режима, который создал Сталин в определённый период в нашей стране».
Юл 300 ⟶ 302:
<blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote">
</blockquote>2010 йылдың 26 ноябрендә Рәсәй Дәүләт думаһы, [[Рәсәй Федерацияһы Коммунистар партияһы|КПРФ]] фракцияһы яғынан ҡаршылыҡҡа ҡарамаҫтан
2011 йылда шулай уҡ Рәсәй рәсми кешеләре атып үлтереү ҡорбандарының реабилитацияһы тураһында мәсьәләне ҡарарға әҙер булыуы тураһында белдерә
== Ваҡиғаларҙың тәүге совет версияһына теләктәшлек күрһәтеү ==
[[Файл:Amtliches_Material_p330.jpg|справа|мини|371x371пкс|Документ из Катыни<br
Гродзьское староство Варшавы. <br
Варшава, ….дня, 193…г. <br
СВИДЕТЕЛЬСТВО О ГРАЖДАНСТВЕ <br
Стефан Альфред Козлинский<br
Проживает в Варшаве на ул. Медовой,<br
Под № 12. Род. 24 сентября …..года. <br
Сын Францишека и Розалии Козлинских.<br
Обладает гражданством Государства Польского. Подтверждение сего, записано в регистре под l.b. <br
Подпись: староста гродзьский (нрзб)<br
Для представления в Варшавский университет. (увеличенно [http://dassie2001.livejournal.com/2519.html?thread=7639#t7639 см.] [http://dassie2001.livejournal.com/2519.html?thread=7639#t7639 здесь]). <br
<small>Немецкий сопроводительный текст: «Капитан Козлинский, Стефан Альфред из Варшавы, M. XII, жена Франциска Розалия, Варшава, 20 октября 1941 (так!) г. Подп.: обербургомистр Варшавы». (по: Amtliches Material zum Massenmord von Katyn. Berlin, 1943). Явная небрежность составителей, приблизительно перевёдших документ и допустивших опечатку (1941 вместо 1931?), широко используется негационистами как доказательство более поздней даты расстрела</small>]]
[[Файл:Веревки-катынь.jpg|справа|мини|250x250пкс|«Үрелгән аҡ
[[Файл:Учетная-карточка-маловейского.jpg|справа|мини|333x333пкс|Л.Маловейскийҙың иҫәп карточкаһы]]
СССР-ҙың ғәйебен рәсми рәүештә танығандан һуң СССР Оборона министрлығы тарихсылары совет версияһын яҡлап маташалар<ref>Zaur T. Gasimov: ''Militär schreibt Geschichte. Instrumentalisierung der Geschichte durch das Militär in der Volksrepublik Polen und in der Sowjetunion 1981—1991.'' LIT Verlag, 2009, ISBN 978-3-643-10001-6, [https://books.google.com/books?id=wTWE4P9N3aIC&pg=PA103 S. 103]{{ref-de}}</ref> әммә СССР ҡолатылыуы
Совет версияһын яҡлаусыларҙың фекере буйынса, Катынь эшенең төп документтары ХХ быуат тарихында Иосиф Сталиндың һәм СССР ролен боҙоп күрһәтеү маҡсатында уйлап табылған (һылт)
Шулай уҡ ,
== Фотогалерея ==
Юл 333 ⟶ 335:
== Мәҙәниәттә ==
* А. Вайда фильмы «Катынь» (2007).
* Уның буйынса ҡуйылған фильм һәм китабы «Энигма» (2001) китабы һәм уның буйынса ҡуйылған фильмда Катынь ҡәберлеген табыу үҙәк сюжет булып тора. .
* Нателла
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
Юл 379 ⟶ 380:
== Һылтанмалар ==
* [www.katyn-books.ru/ Библиотека по Катынскому делу]
* [http://www.ipn.gov.pl/ Институт национальной памяти — Комиссия по расследованию преступлений против польского народа]{{Ref-pl}}{{Ref-en}}
|