Википедия:Тролдәрҙе ашатмағыҙ: өлгөләр араһындағы айырма

{{Nutshell|[[Уэйлс, Джимми|Джимми Уэйлс]]: ''«ЛучшийТролдәр методменән борьбыкөрәштең сиң троллямишәп ысулы — этоуларға игнорироватьиғтибар ихитмәү и удалятьһәм ихкомментарийҙарын комментарииюйҙырыу»''. ПроявляйтеШул приуҡ этомваҡытта максимальноебик спокойствиетыныс, выдержкутотанаҡлы, вежливостьитәғәтле, корректностьәҙәпле ибулығыҙ сами не нарушайтеһәм [[Википедия:ПравилаҠағиҙәләр|правилаҡағиҙәләрҙе]] боҙмағыҙ.}}Тролдәр менән эш иткәндә төп талап: '''зинһар, уларҙы ашатмағыҙ'''. Уларҙың тәртибенә һәм ҡыланышына комментарий бирмәһеҙбирмәгеҙ, уларҙың хәбәрҙәренә яуап яҙмағыҙ. Ҡайһы берҙә «тролдәрҙе ашатыу», уларҙың эшмәкәрлеге тирәләйәтирәләй флейм ҡабыҙыу йә уларға иғтибар йүнәлтеү уңышһыҙ ғына түгел, үҙе үк троллинг йә [[Википедия:Емерткес тәртип|емерткес тәртип]] тип баһаланырға, хатта бәхәсте һыуытыу һәм Википедияға зыян килмәһенкилтермәү өсөн «ашатыусыны» ҡыҫҡа мөҙҙәткә бикләп тороуға килтерергә мөмкин.

Ҡатнашыусы тролме, түгелме икәнен асыҡларға булһағыҙ, уның тәртибе изге ниәттәндер тип уйларға тырышығыҙ. УныңУға хаталарын мөмкин тиклем итәғәтле аңлатығыҙ һәм Википедия ҡағиҙәләре менән ҡулланмаларына, Юғары шураның был хәлгә ярашлы ҡарарҙарына һәм элекке фекер алышыуҙарға һылтанығыҙ. Башҡаларҙың фекерҙәренә һәм дәлилдәренә ҡолаҡ һалмауына, тәртибен үҙгәртергә йыйынмауына ныҡлап ышанмай тороп, ҡатнашыусыны тролль тип һанарға ашыҡмағыҙ. Ләкин ошо осраҡта ла өндәшмәй ҡалыу һәм башҡа ҡатнашыусыларға үҙҙәренә һығымта яһарға мөмкинлек биреү яҡшыраҡ. Бөтәһе алдында уны тролль тип атау низағты көсәйтеп ебәрергә, һеҙҙе [[Википедия:Кәмһетеүҙәргә, янауға һәм дошмансыллыҡҡа юл ҡуймағыҙ|кәмһетмәү]], [[Википедия:Тәртип этикаһы|тәртип этикаһы]] ҡағиҙәләрен боҙоуҙа ғәйепләүгә, хатта һеҙҙе бикләүгә килтереү ихтимал. Шулай уҡ «[[Википедия:Яңы килгәндәргә бәйләнмәгеҙ|яңы килгәндәргә бәйләнмәгеҙбәйләнмәү]]<nowiki/>» ҡағиҙәһен дә үтәгеҙ.

Тролдәр менән эш иткәндә төп кәңәш: «Зинһар, тролдәрҙе ашатмағыҙ». Тәжрибәле ҡатнашыусыларҙың күбеһе был кәңәште файҙаһыҙ тип иҫәпләй, сөнки һәр берләшмәлә тролдең хәбәрҙәренә яуап биргән ҡатнашыусылар табыла һәм уны «ашатыуашата» менән шөғөлләнә башлай. Ғәмәлдә уларға иғтибар итмәү троллинг менән көрәштә берҙән-бер дөрөҫ ысул булып тора. Әгәр «энергяэнергия һура алмаған» тролль һаман иғтибарҙы йәлеп итергә тырышһа һәм тәртибе емерткескә әйләнһә йәки вандалдарса булһа, уны [[Википедия:Бикләүҙәр|бикләп кенә йүгәнләргә мөмкин]].

Троллингҡа '''яуап бирмәү''' мөһим,. әлбиттәӘлбиттә, тролль тигән шик аҫтындағы кешегә был эссеға һылтанманы бирергә кәрәкмәй. Алдығыҙҙа ысыелапысынлап та тролль булһа, был һылтанма уға аҙыҡ булып ҡына хеҙмәт итәсәк, ә ул тролль булмаһа — [[Википедия:Тәртип этикаһы|намыҫлы ҡатнашыусыны рәнйетәсәк]].

Википедияла троллинг менән көрәштең һөҙөмтәле ысулдарының береһе ''яйлап сигендереү'' принцибы. Был принцип провокацион төҙәтеүгә мәҡәләлә йә фекер алышыуҙа булған провокацион төҙәтеүгә бер ни тиклем ваҡыт (бер-ике көн) «эленеп торорға» мөмкинлек бирергә, шунан ғына уны сигендерергә кәрәк. Кисекмәҫтән реакция күрмәһә, тролдең дәрте һүнә, ул «энергия һурыу» сығанағынан мәхрүм була, хатта ул провокацияһы эшләмәгәнгә аптырап, юғалып ҡала. Ә шунан һуң сигендереү мәҡәләләге троллинг эҙемтәләрен бөтөнләй юҡҡа сығара.

== Һеҙҙе яңылыш тролль тип иҫәпләһәләряңылышһалар, ни эшләргә ==

[[Файл:Abysinniayarrow.jpg|справа|мини|250x250пкс|Ҡайһы бер тролдәр күпер аҫтында йәшәй. Әммә күпер аҫтында йәшәгән һәр кем тролль түгел ]]

Кемделер тролль тип уйлау күп ваҡыт субъектив була, [[Википедия:Изге ниәт менәндер тип уйлағыҙ|намыҫлы ҡатнашыусының]] да, тәртибенә ҡарап, тролль тип баһаланыуы ихтимал. Әгәр һеҙҙе ғәҙелһеҙ һәм нигеҙһеҙ рәүештә троллингта ғәйепләйҙәр тип уйлаһағыҙ, проблеманы түбәндәге юлдар менән хәл итеп ҡарарға була:

* Әгәр һеҙ ''Х'' эше өсөн тролль тип һанаһалар, ''X'' эшен башҡарыуҙы туҡтатығыҙ.

* Башҡа ҡатнашыусыларҙың эшләгәнен [[Википедия:Изге ниәт менәндер тип уйлағыҙ|изге ниәттән тип ҡабул итегеҙ]]. Был һеҙгә бәхәстәрҙе көсәйтеүҙән ҡасырға һәм яуыз ниәттән эшләүсе булып күренмәҫкә ярҙам итер. Йыш ҡына һеҙҙең оппоненттар '''ысынлап та''' изге ниәтле була һәм низағты тыныс тамамларға йә консенсусҡа өлгәшергә теләй.

* Бер ни тиклем ваҡытҡа бәхәстә ҡатнашмай тороғоҙ. Бөтәһе лә үҙ юлы менән барһын, ялҡындар һүрелһен. страстям. Шунан ғына, кәрәк тапһағыҙ, бәхәсле мәсьәләгә әйләнеп ҡайтырға һәм уны мөмкин тиклем тыныс, дәлилле итеп тикшерергә мөмкин булыр. Шуны ла онотмағыҙ: мәсьәләне күтәргәндә кәрәгенән артыҡ ныҡышмаллыҡ та ҡайһы берәүҙәр яғынан троллинг тип ҡабул ителергә мөмкин.

* Оппоненттарға [[Википедия:Низағтарҙы хәл итеү|низағтарҙы хәл итеүҙең]] берәй ысулын ҡулланырға, мәҫәлән, аралашсылыҡҡа мөрәжәғәт итеү тәҡдим итергәитеһендәр йә башҡа ҡатнашыусыларҙыңҡатнашыусыларҙан комментарийҙар яҙыуыняҙыу һораһындар тип кәңәш итергә, йә үҙегеҙгә ундай ярҙамды һорарға мөмкин. Низағты хәл итеүҙә ҡатнашҡанда (мәҫәлән, аралашсы сифатында) эшлекле булырға кәрәк, башҡа ҡатнашыусылар һеҙҙең тролль түгеллекте һәм изге ниәттән эш иткәнде күрһен.

* Килеп тыуған хәлде анализлағыҙ: дәлилдәрегеҙ һәм яҙғандарығыҙ ысынлап та факттарға нигеҙләнәме, оппоненттарға яуаптарығыҙ етерлек дәлиллеме? ШәзсиШәхси битегеҙҙә троллингты хуплау булып баһаланырлыҡ бер ни ҙә юҡмы? Фекер алышҡанда тупаҫлыҡҡа, дошмансыллыҡҡа юл ҡуйманығыҙмы? Шәхси һөжүмгә һәм хурлашыуға күсеп китмәнегеҙме? Оппоненттарҙы «ойошҡан заговорҙа» йә «һүҙ ҡуйышыуҙа» ғәйепләмәнегеҙме? Ошоларға юл ҡуймаһағыҙ, һеҙгә мөнәсәбәт һәйбәт булыр, һеҙҙе тролль тип һанамаҫтар, троллингта ғәйепләмәҫтәр.

* Үҙегеҙ күтәргән мәсьәләне киләсәккә ҡалдырығыҙ. Ҡайһы берҙә, һеҙ хаҡлы булыуығыҙға йөҙ проценты менән ышанһағыҙ ҙа, берләшмәнең консенсусы икенсе төрлө һанарға мөмкин. Ул сағында мәсьәләне ҡалдырып тороғоҙ. Бәлки, киләсәктә берәй форсаты килеп сығыр һәм, бәхәс яңырып, һеҙгә ҡулайыраҡ һөҙөмтәгә килтерер.

* Кәмһетеүҙәрҙе, тупаҫлыҡты, шәхси һөжүмде, шул иҫәптән троллингта ғәйепләүҙе үтә ауыр ҡабул итмәгеҙ, үпкәләмәгеҙ. Ҡайһы берҙә үтә үпкәсел булыу башҡаларға троллинг булып күренеүе бар.

Әгәр, эшлекле һәм айыҡ аҡыллы ҡатнашыусы булыу өсөн бөтәһен дә эшләүегеҙгә ҡарамаҫтан, һеҙҙе һаман троллингта ғәйепләһәләр һәм тролль тип һанаһалар, һеҙҙең яңы иҫәп яҙмаһы булдырып, «бөтәһен яңынан башларға» теләүегеҙ бар. Был тыйылмаһа ла, һәйбәт ҡарар ҙа булып тормайтүгел. Эш боҙоп, яман исеменәнисемдән ҡасҡан ҡатнашыусы булғансы, электән килгән иҫәп яҙмағыҙҙа абруйығыҙҙы ҡайтарыу яҡшыраҡ булыр. Электән килгән иҫәп яҙмағыҙҙы һаҡлау — тәртибегеҙҙең ышаныслы булыуын раҫлаусы мөһим шарт ул.

* [[Википедия:Вандалдар менән әрләшмәгеҙ]]

* [[Википедия:Яңы килгәндәргә бәйләнмәгеҙ]]

* [[Википедия:Вандалдарҙы мәңгеләштермәгеҙ]]

* [[Википедия:Абсурдҡа еткермәгеҙ]]