Википедия

Ғәлиәхмәтов Әхмәтзыя Ғәлиәхмәт улы: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
5 юл:
== Хәрби хеҙмәте ==
Әхмәтзыя Ғәлиәхмәтов [[1941 йыл]]дың 25 июнендә Асҡын хәрби комиссариатынан повестка ала. Башта ул [[Силәбе]] янындағы [[Саңғы]] десант батальонына эләгә. Кавалерия дивизияһы булдырылғас, хеҙмәтен унда дауам итә. [[1942 йыл]]дың мартында дивизия 275 кавалерия полкы составында Таһир Ҡусимов һәм Сәғит Алибаев етәкселегендә [[Липецк өлкәһе]] [[Елец]] ҡалаһы янында дошманға ҡаршы беренсе хәрби һынауға ебәрелә. Дивизия яугирҙарына дошман атакаһын көнөнә бер нисә тапҡыр кире ҡайтарырға тура килә. Әхмәтзыя Ғәлиәхмәтовтың [[1945 йыл]]дың [[9 май]]ында Преемниц немец ҡалаһы янында тамамланған фронт юлы шулай башлана.
 
Әхмәтзыя һуғыш йылдарында өс тапҡыр яралана. Озерки хуторы янында ул дошмандың пулемет расчетын тар-мар итә, ҡаты яралана, ҡанға батҡан килеш станок пулеметынан дошманға ут асып, үҙ полкы яугирҙарына ярҙам итә.
Легендар [[112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы]]ның 275 -се полкында хеҙмәт итә. Айырыуса [[Курск]] дуғаһы янындағы алыштарҙа батырлығын билгеләп үтергә кәрәк. [[1942 йыл]]да атаһы Ғәлиәхмәт Низаметдин улы Сәғит Алибаевтан хат ала. Ул ғаилә архивында һаҡланған.▼
«Һеҙгә Бөйөк Ватан һуғышы яу ҡырынан депутатығыҙ С.Алибаев(ул йылдарҙа С.Әлибаев СССР Верховный Советына округ депутаты була) яҙа. Часта беҙҙең командованиела улығыҙ Зыя Ғәлиәхмәтов хеҙмәт итә. Ул үҙен дисциплиналы, көслө ихтыярлы, сәйәси яҡтан үҫешкән итеп күрһәтте, хәрби ҡорал менән оҫта эш итеүгә ҡыҫҡа ваҡыт эсендә эйә булды. Изге Ватанына булған тәрән мәхәббәте уның йөҙөнә сыҡҡан, ул фронтта ошо хистәрен айырыуса күрһәтте. Ғәлиәхмәт ағай, бында, әлбәттә, һеҙҙең өлөш тә ҙур. Армия өсөн шундай лайыҡлы ул үҫтереүегеҙ менән ғорурланығыҙ, ә беҙ Һеҙгә ҙур рәхмәт белдерәбеҙ. Улығыҙ оборона ҡоролмалары төҙөгәндә ҙур оҫталыҡ күрһәтте, дошмандың өс һалдатын юҡ итте һәм үҙе лә еңелсә яраланды. Уға беренсе санитар ярҙамы күрһәткәндән һуң, ауыртыуҙарына һәмарыуына ҙарланмай алдынғы рәттә ҡалды. Ә бындай яра менән санчаста бер нисә көн дауаланырға тейеш ине. Алдағы алыштарҙа ла ул ҡыйыулыҡ һәм түҙемлек үрнәге күрһәтте.▼
Мәҫәлән, яугирҙар алдына бурыс ҡуйылды: төнлә дошман һағын юҡ итергә. Улығыҙ Зыя яраланған булыуына ҡарамаҫтан, бер төркөм һалдат менән алға ынтылды. Дошман уты аҫтында алғы һыҙыҡҡа яҡынлашҡас, ҡул гранатаһы ырғытты. Иптәштәре уға ярҙам итеп, дошманға ут асты. Дошман яу ҡырында ике пулемет, алты мылтыҡ һәм бер үле һалдатын ҡалдырып, ҡасырға мәжбүр булды. Ҡуйылған бурыс үтәлде.▼
Таң атыуғадошмандың төп көстәре миномет уты асты. Көслө шартлауҙан Зыя контузия алды, ҡолаҡтары ишетмәҫ булды. Әммә ул был яра түгел, ауыртынмайым тигән булып йәнә алғы һыҙыҡта ҡалды. Ул етеҙ атҡа атланып яуға барырға теләй ине, әммә был көндәрҙе беҙгә ергә ятып шыуышып барырға тура килде.
Бер ваҡыт улығыҙ ҡаты яраланды. Ул аяғында ла баҫып тора алмай ине. Ҡайғырмағыҙ, Ғәлиәхмәть ағай, ә тик ғорурланығыҙ. Улығыҙ сабыр, түҙемле, бурыстарын еренә еткереп үтәй. Оҙаҡламай һауығасаҡ һәмҙенең частына кире ҡайтасаҡ.▼
Беҙ уны хөкүмәтбүләгенә тәҡдим иттек, оҙаҡламай уның күкрәген орден биҙәйәсәк. Ул Ватанына булған мәхәббәтен күрһәтте. Улығыҙҙың бүләге — һеҙҙең дә бүләк ул.▼
Ғәлиәхмәт ағай, мөмкин булған, көсөгөҙҙән килгәнбөтә эште лә намыҫлы, яуаплы башҡараһығыҙ, фронтҡа ярҙам итәһегеҙ. Еңеү көнөн яҡынайтаһығыҙ.▼
Ҡайнар сәләм менән полк комиссары, депутатығыҙ С. Әлибаев. Август, [[1942 йыл]].»▼
 
▲Легендар [[112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы]]ның 275 -се полкында хеҙмәт итә. Айырыуса [[Курск]] дуғаһы янындағы алыштарҙа батырлығынбатырлығы билгеләп үтергә кәрәк. [[1942 йыл]]датураһында атаһы Ғәлиәхмәт Низаметдин улы Сәғит Алибаевтан [[1942 йыл]]да хат ала. Ул хат ғаилә архивында һаҡланған.
<blockquote>
▲«Һеҙгә Бөйөк Ватан һуғышы яу ҡырынан депутатығыҙ С.Алибаев (ул йылдарҙа С.Әлибаев СССР Верховный СоветынаЮғары округСоветы депутаты була) яҙа. Часта беҙҙең командованиела улығыҙ Зыя Ғәлиәхмәтов хеҙмәт итә. Ул үҙен дисциплиналы, көслө ихтыярлы, сәйәси яҡтан үҫешкән итеп күрһәтте, хәрби ҡорал менән оҫта эш итеүгә ҡыҫҡа ваҡыт эсендә эйә булды. Изге Ватанына булған тәрән мәхәббәте уның йөҙөнә сыҡҡан, ул фронтта ошо хистәрен айырыуса күрһәтте. Ғәлиәхмәт ағай, бында, әлбәттә, һеҙҙең өлөш тә ҙур. Армия өсөн шундай лайыҡлы ул үҫтереүегеҙ менән ғорурланығыҙ, ә беҙ Һеҙгә ҙур рәхмәт белдерәбеҙ. Улығыҙ оборона ҡоролмалары төҙөгәндә ҙур оҫталыҡ күрһәтте, дошмандың өс һалдатын юҡ итте һәм үҙе лә еңелсә яраланды. Уға беренсе санитар ярҙамы күрһәткәндән һуң, ауыртыуҙарына һәмарыуынаһәм арыуына ҙарланмай алдынғы рәттә ҡалды. Ә бындай яра менән санчаста бер нисә көн дауаланырға тейеш ине. Алдағы алыштарҙа ла ул ҡыйыулыҡ һәм түҙемлек үрнәге күрһәтте.
 
▲Алдағы алыштарҙа ла ул ҡыйыулыҡ һәм түҙемлек үрнәге күрһәтте. Мәҫәлән, яугирҙар алдына бурыс ҡуйылды: төнлә дошман һағын юҡ итергә. Улығыҙ Зыя яраланған булыуына ҡарамаҫтан, бер төркөм һалдат менән алға ынтылды. Дошман уты аҫтында алғы һыҙыҡҡа яҡынлашҡас, ҡул гранатаһы ырғытты. Иптәштәре уға ярҙам итеп, дошманға ут асты. Дошман яу ҡырында ике пулемет, алты мылтыҡ һәм бер үле һалдатын ҡалдырып, ҡасырға мәжбүр булды. Ҡуйылған бурыс үтәлде. Таң атыуға дошмандың төп көстәре миномет уты асты. Көслө шартлауҙан Зыя контузия алды, ҡолаҡтары ишетмәҫ булды. Әммә ул был яра түгел, ауыртынмайым тигән булып йәнә алғы һыҙыҡта ҡалды. Ул етеҙ атҡа атланып яуға барырға теләй ине, әммә был көндәрҙе беҙгә ергә ятып шыуышып барырға тура килде.
 
▲Бер ваҡыт улығыҙ ҡаты яраланды. Ул аяғында ла баҫып тора алмай ине. Ҡайғырмағыҙ, ҒәлиәхмәтьҒәлиәхмәт ағай, ә тик ғорурланығыҙ. Улығыҙ сабыр, түҙемле, бурыстарын еренә еткереп үтәй. Оҙаҡламай һауығасаҡ һәмҙенеңһәм үҙенең частына кире ҡайтасаҡ.
 
▲Беҙ уны хөкүмәтбүләгенәхөкүмәт бүләгенә тәҡдим иттек, оҙаҡламай уның күкрәген орден биҙәйәсәк. Ул Ватанына булған мәхәббәтен күрһәтте. Улығыҙҙың бүләге — һеҙҙең дә бүләк ул.
▲Ғәлиәхмәт ағай, мөмкин булған, көсөгөҙҙән килгәнбөтәкилгән бөтә эште лә намыҫлы, яуаплы башҡараһығыҙ, фронтҡа ярҙам итәһегеҙ. Еңеү көнөн яҡынайтаһығыҙ.
▲Ҡайнар сәләм менән полк комиссары, депутатығыҙ С. Әлибаев. Август, [[1942 йыл]].»</blockquote>
 
== Наградалары ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ғәлиәхмәтов_Әхмәтзыя_Ғәлиәхмәт_улы» битенән алынған