Википедия

РККА-лағы репрессиялар (1937—1938): өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
20 юл:
 
=== 1937 йыл ===
* [[23 февраль]]—[[5 март]] — Пленум ЦК ВКП(б) Үҙәк Комитеты пленумы. СССР Оборона наркомы [[Ворошилов Климент Ефремович|К. Е. Ворошилов]] на заседании Пленума ЦК ВКП(б) Үҙәк Комитеты ПленумындаПленумы ултырышында: «…Армияла хәҙерге мәлгә әле ул тиклем күп дошман фашланмаған. Бәхеткә күрә, тип әйтәм, сөнки Ҡыҙыл Армияла дошмандар ғөмүмән күп түгелдер, тигән өмөттәмен. Шулай булырға тейеш тә, сөнки армияға партия үҙенең иң яҡшы кадрҙарын ебәрә; ил иң сәләмәт һәм ныҡ кешеләрҙе ебәрә», — тип әйтә.
* [[29 март]] — [[ВКП(б) Үҙәк Комитеты Политбюроһы]] № 47/10-се ҡарарын ҡабул итә, уның беренсе пунктында: «НКО-ға сәйәси мотивтар буйынса ВКП(б-нан)сығарылған бөтә команда-етәкселек составын РККА сафтарынан сығарырға тәҡдим итергә» — тип яҙыла{{sfn|Гуляев|2013|с=225|name="ГАА225"}}.
* [[12 май]] — М. В. Фрунзе исемендәге хәрби академияһы начальнигы, 2-се ранг командармы ] [[А. И. Корк]]ты ҡулға алыу{{sfn|Сувениров|1998|с=375|name="ТКА375"}}<ref name="П2" group="прим."/>.
* [[15 май]] — Мәскәү хәрби округы командующийы урынбаҫары комкор [[Фельдман Борис Миронович|Б. М. Фельдманды]] ҡулға алыу{{sfn|Сувениров|1998|с=380|name="ТКА380"}}<ref name="П2" group="прим."/>
[[Файл:May 25 1937 Tukhachevsky recognition.jpg|thumb|250px| Маршал [[Тухачевский Михаил Николаевич|Тухачевскийҙың]] хәрби-троцкист заговоры менән етәкселек итеүе тураһында таныуы<ref>{{книга
35 юл:
|isbn = 2-221-08-204-4
}}</ref>]].
* [[22 май]] — Волга буйы хәрби округы командующийы [[Тухачевский Михаил Николаевич|Советтар Союзы Маршалы М. Н. Тухачевскийҙы]]{{sfn|Сувениров|1998|с=373|name="ТКА373"}}<ref name="П2" group="прим."/> һәм СССР Осоавиахимының Үҙәк советы рәйесе комкор [[Р. П. Эйдеман]]ды ҡулға алыу<ref name="ТКА380"/><ref name="П2" group="прим."/>. [[26 май]]ҙа Примаков, Путна һәм [[Фельдман Борис Миронович|Фельдман]] менән осраштырғандан һуң Тухачевский тәүге таныу күрһәтмәләрен бирә һәм үҙен РККА-ла хәрби заговор әҙерләүҙә ғәйепле тип таный, йәғни, уның маҡсаты власты ҡолатыу һәм СССР-ҙа хәрби диктатураһын урынлаштырыу уныңбулды, маҡсатытип булатаный. Уңышҡа өлгәшеү өсөн, йәнәһе, Германия һәм, бәлки, Япония сенән буласаҡ һуғышта РККА-ның еңелеүен әҙерләү планлаштырыла.
* [[28 май]] — Киев хәрби округының элекке командующийы 1-се ранг командармы [[И. Э. Якир]]ҙы ҡулға алыу<ref name="ТКА373"/><ref name="П2" group="прим."/>.
* [[29 май]] —Белорус хәрби округы командующийы, 1-се ранг командармы [[И. П. Уборевич]]ты ҡулға алыу<ref name="ТКА373"/><ref name="П2" group="прим."/>.
42 юл:
* [[7 июнь]] — Оборона Халыҡ Комиссариаты № 072-се бойороҡ сығара, уға ярашлы РККА-ның шәхси составына армияла контрреволюцион хәрби фашистик ойошмаһы булыуы, уның ахырғы маҡсаты совет ҡоролошон юҡҡа сығарыу, совет власын һәм эшсе-крәҫтиән хөкүмәтен ҡолатыу һәм СССР-ҙа капитализмды тергеҙеү булған, тип иғлан ителә; был бойороҡ буйынса фетнәнең «юғары етәкселегенә» 10 кеше ингән: Гамарник, Тухачевский, Якир, Уборевич, Корк, Примаков, ОКДВА командующийы урынбаҫары комкор [[М. В. Сангурский]], Б. М. Фельдман, Путна һәм Эйдеман{{sfn|Приказы НКО. 1937 — 22 июня 1941 г.|1994|с=16—18}}.
* [[11 июнь]] — Тухачевский, Уборевич һәм Якир, Корк, Б. М. Фельдман, Эйдеман, Примаков һәм Путналарҙың шпионажда, Ватанға хыянат итеүҙә һәм террористик акттар әҙерләүҙә ғәйепләү эше СССР Юғары судының Махсус суд присутствиеһының ябыҡ ултырышында ҡарала. 23 сәғәт 35 минут та хөкөмиғлан ителә — бөтә һигеҙ кешене атып үлтереүгә хөкөм итәләр.
* [[12 июнь]] —НКО— НКО-ның 96-сы бойороғо сыға, уға ярашлы РККА-ның шәхси составына Ҡыҙыл Армиялағы «хәрби-фашистик заговоры» етәкселәренә үлем хөкөмө сығарылыуы тураһында иғлан ителә. Фетнәселәрҙең маҡсаттары 072-се бойороҡтағы кеүек ҡала, әммә етәкселер араһында 9 кеше исемләнә — үҙ-үҙенә ҡул һалған Гамарник һәм процеста хөкөм ителгән 8 кеше; әммә улар араһындағы Сангурский «юҡҡа сыға»{{sfn|Черушев. 1937 год|2003|с=29—31}}.
* [[13 июнь]] — НКО-ның 96-сы бойороғо [[Правда (гәзит)|«Правда»]] гәзитендә баҫтырыла{{sfn|Черушев. 1937 год|2003|с=29|name="ЧЭГ29"}}.
* [[21 июнь]] —НКО— НКО-ның һәм НКВД-ның берлектәге бойороғо сыға — 082-се, уға ярашлы килгән контрреволюцион һәм ҡоротҡос фашистик ойошмаларҙа ҡатнашҡан, әммә үҙ ғәйебен таныған, үҙ енәйәттәре тураһында һөйләү һәм үҙҙәренең фекерҙәштәрен күрһәтеү шарты менән, ҡулға алыныуға һәм енәйәти эҙәрлекләүгә дусар ителмәйәсәк тип иғлан ителә{{sfn|Приказы НКО. 1937 — 22 июня 1941 г.|1994|с=18|name="НКО18"}}.
* [[Июнь]] — округтар һәм флоттарҙың хәрби советтарына офицерҙарҙы хеҙмәттән бушатырға һәм ҡулға алыуҙы санкциялау хоҡуғы бирелә{{sfn|Военный совет при НКО. 1-4 июня 1937 г.|2008|с=543|name="ВСИ543"}}.
* [[31 июль]] — ВКП(б) Үҙәк Комитеты Политбюроһы «обкомдарҙы, крайкомдарҙы и ЦК милии компартиялар Үҙәк Комитеттарына» эштән бушатылған, шул иҫәптән сәйәси мотивтар буйынса ВКП(б)-нан сығарылған офицерҙарҙы хужалыҡ наркоматтары предприятиеларына һәм учреждениеларына эшкә урынлаштырыуҙы тәьмин итеүҙе йөкмәтә {{sfn|Сталин и Главное управление госбезопасности|2004|с=283|name="СГУГБ283"}}.
«https://ba.wikipedia.org/wiki/РККА-лағы_репрессиялар_(1937—1938)» битенән алынған