Киев: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
185 юл:
== Ҡаланың айырым хоҡуҡи статусы ==
;Украинаның баш ҡалаһы
[[Конституция Украины|Украина Конституцияһының]] 133-сө стстаьяһына ярашлы<ref>[http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/p/print?nreg=254%EA%2F96-%E2%F0 Конституція України &#124; від 28.06.1996 № 254к/96-ВР (Стор. 1 з 3)]{{ref-uk}}</ref>, Киев ҡалаһы, Украинаның баш ҡалаһы булараҡ, Украинаның «Украинаның баш ҡалаһы — герой-ҡала Киев тураһындағы» Законында билдәләнгән<ref>[http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/p/print?nreg=401-14 Про столицю України — місто-герой Київ &#124; від 15.01.1999 № 401-XIV]{{ref-uk}}</ref>махсус статусҡа эйә һәм өлкә етәкселегенә буйһонмай (Украина Конституцияһы [[Территория, подчинённая Севастопольскому городскому совету|Севастополь]]) ҡалаһына ла шундай уҡ хоҡуҡтар бирә). Атап үтелгән Законға ярашлы, уны Украинаның Конституция суды аңлатыуынса, [[Киевская городская государственная администрация|Киев ҡалаһы дәүләт хакимиәтенең]] (КГГА) башлығы ҡала башлығын һайлауҙарҙа ҡатнашҡан һайлаусыларҙың иң күп һандағы тауыштарын йыйыу юлы менән автоматик рәүештә туранан-тура һайлауҙарҙа һайлап ҡуйылған Киев ҡалаһы башлығы була.
 
== Власть органдары ==
{{Обновить|2020}}
[[Файл:Klov Palace. Listed ID 80-382-0462. - 8 Pylypa Orlyka Street, Pechersk Raion, Kiev. - Pechersk 28 09 13 396.jpg|thumb|250px|[[Кловский дворец|Украинаның Юғары суды бинаһы]]]]
2014 йылдың майында [[Киевский городской совет|ҡала советына]] [[Местные выборы в Киеве (2014)|һайлауҙар]] барышында 120 депутат һайлана:
{{electiontable|Kiev local election, 2014}} '''[[2014 йыл]]дың [[25 май]]ында Киев ҡала советы депутаттарын ваҡытынан алда һайлауҙар һөҙөмтәләре'''<ref>[http://vibori2014.rbc.ua/rus/-udar-poluchil-77-iz-120-mest-v-kievsovete-ne-opublikovany-04062014105600 «Удар» получил 77 из 120 мест в Киевсовете, не опубликованы данные по 37-му округу]</ref>
|-
323 юл:
1648 йылда, Украинала йәшәгән бөтә йәһүдтәр кеүек үк, Хмельницкийҙың казак ихтилалынан община ҙур зыян күрә. 1654 йылда Киевты Мәскәү батшалығына ҡушҡандан һуң йәһүдтәргә ҡалала төпләнеү тыйыла, тик 1793 йылда Польшаны бүлгәндән һуң ғына был тыйыу алына, шунан һуң ғына Киевҡа поляк йәһүдтәре килеп ултыра башлай.
 
[[Файл:Будинок Гінзбурга.jpg|thumb|250px|[[ДомГинзбург Гинзбургайорто (Киев)|Гинзбург йорто]]]]
XIX быуатта община артабан үҫә һәм оҙаҡламай Украинаның мөһим йәһүд общиналарының береһенә әйләнә. Был осорҙа ҡала бик күп синагога, шул иҫәптән ҡаланың төп синагогаһы — Бродский синагогаһы ла төҙөлә. Шулай уҡ бер нисә мәктәп һәм оҫтахана төҙөлә.
 
XIX быуаттың тәүге яртыһында һәм XX быуаттың башында община бер нисә ҡыйралыш кисерә — 1882 йылда тиҫтәләгән йәһүд үлтерелә һәм яралана, күп йорттар талана. 1905 йылда община тағы ла ҡыйралыштан зыян күрә. 1913 йылда Киевта [[дело Бейлиса|Бе́йлис эше]] киң билдәлелек ала — йәһүд Менахем Мендел Бейлисты 12 йәшлек уҡыусыны ритуаль үлтереүҙә ғәйеләү буйынса суд процесы була. Процесс һөҙөмтәләре буйыса Бейлис аҡлана.
 
Граждандар һуғышы һәм Украинаның бойондороҡһоҙлоҡ өсөн һуғышы барышында община бер-береһенә ҡаршы булған көстәр тарафынан бер нисә ҡыйралыштан зыян күрә. Һуғыш тамамланып, совет власы урынлаштырылғас, община йәһәт үҫә һәм 1939 йылға {{s|224 000}} кешегә етә<ref name="jewishvirtuallibrary"/>
365 юл:
2019 йылдың июленә Киевта уртаса эш хаҡы 16 249 гривен (560 евро/630 долларов США) тәшкил итә<ref name="Gross Domestic Product"/><ref>[https://index.minfin.com.ua/labour/salary/average/kiev/ index.minfin.com.ua/ua/labour/salary/average/Київ/]</ref>.
 
Киев, һис шикһеҙ, Украинаның бизнес һәм коммерция үҙәге булып тора, илдең [[Нафтогаз Украины|Украина Нефтогазы]], Энергобаҙар һәм [[Киевстар]] кеүек эре компаниялары бында урынлашҡан. 2010 йылда милли [[Розничная торговля|ваҡлап һатыуҙың]] 18 проценты һәм төҙөлөш эшмәкәрлегенең 24 проценты ҡала өлөшөнә тура килә<ref name="kiev.ukrstat.gov.ua"/><ref name="Gross Domestic Product"/>. Күсмәҫ милек — Киев иҡтисады нигеҙҙәренең береһе. Фатирҙарҙың уртаса хаҡы илдәге иң юғарыһы, Көнсығыш Европа менән сағыштырғанда ла иң юғарыһы<ref>[https://www.globalpropertyguide.com/Europe/Ukraine/square-meter-prices Price per Square Meter Ukraine | Ukrainian Cost per Square Meter<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Киев шулай уҡ [[Коммерческая недвижимость|коммерция күсмәҫ милке]] буйынса ла юғары урындарҙы биләй, сөнки илдең иң юғары офис биналары ла Киевта урынлашҡан («[[Гулливер (бизнес-центр)|Гулливер]]», «[[Парус (бизнес-центр)|Парус]]») кеүектәре һәм Украинаның иң эре сауҙа үҙәктәре («Dream Town» һәм «Ocean Plaza»кеүектәре).
 
=== Сәнәғәте ===
404 юл:
Киев — эре тимер юл узелы. [[Юго-Западная железная дорога|Көньяҡ-Көнбайыш тимер юлының]] баш идаралығы Киевта урынлашҡан. Үҙәк тимер юл станцияһы — [[Киев-Пассажирский]].
 
[[Фастов]], [[Коростень|Коростень]], [[Нежин]], [[Гребёнка (ПолтавскаяПолтава областьөлкәһе)|Гребёнка]], [[Мироновка|Мироновка]] йүнәлештәрендәге биш магистраль юл Киевта киҫешә. Шулай уҡ «Төньяҡ ҡулса» юлы ла Киев аша үтә, ул Борщаговка һәм Святошин станцияларынан Почайна һәм Киев-Днепровский станциялары аша Дарница станцияһына тиклем бара. Бөтә магистраль юлдар ҙа электрлаштырылған. Почайна станцияһынан Вышгородҡа тиклем электр үткәрелмәгән ведомстово тимер юлы бар. 2011 йылда көнөнә бер нисә тапҡыр ҡала яны дизель-поезы йөрөй. Пассаржирҙар ағымы түбән кимәлдә булыу сәбәпле, хәҙер был линияла поезд йөрөмәй.
[[Файл:Киев. Ж-Д-Вокзал.jpg|thumb|Вид на [[Киев-Пассажирский|Киев тимер юл вокзалы]]]]
[[2009 йыл]]да [[КиевскаяКие городскаяҡала электричкаэлектричкаһы|ҡала электричкаһының]] тәүге сираты эшләй башлай, 011 йылдың 4 октябренән ҡулса тимер юлы буйлап 2 поезд йөрөй.
 
Тимер юл вокзалдары:
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Киев» битенән алынған