Черногория географияһы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
18 юл:
}}
'''[[Черногория]]''' (черног. <span lang="cg" style="font-style:italic;">Црна Тауҙар, Crna Gora</span>) — көньяҡ-көнсығыш [[Европа]]<nowiki/>ла, [[Балҡан ярымутрауы]]<nowiki/>ның [[Адриатик диңгеҙ|Адриатик]] ярҙарындағы дәүләт. Исеме Котор ҡултығы эргәһендәге һәм илдең тарихи үҙәгендә урынлашҡан Ловчен тауынан (1749 м) алынған.<ref name="britannica">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/390727/Montenegro Montenegro] — Britannica Online Encyclopedia</ref>
== Яр буйы һыҙаттары һәм сиктәре ==
[[Файл:Kotor,_Montenegro,_Boka_Kotorska.jpg|слева|мини|200x200пкс|Котор ҡултығына һәм Котор портына күренеш бейектән күренеш]]
Ҡоро ер сиктәренең оҙонлоғо 625 саҡрым тәшкил итә. [[Черногория]] көнбайыштан [[Хорватия]] (25 саҡрым), төньяҡ-көнбайыштан — [[Босния һәм Герцеговина|Босния]] һәм [[Герцеговина (өлкә)|Герцеговина]] (225 саҡрым), төньяҡ-көнсығыштан — [[Сербия]] (124 саҡрым), көнсығыштан — [[Косово Республикаһы|Косово]] менән (79 саҡрым), көньяҡ-көнсығыштан [[Албания]] (172 саҡрым) менән сиктәш.<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mj.html Montenegro] — [[The World Factbook]], [[CIA]]</ref>
Черногорияның яр буйының оҙонлоғо — 293,5 саҡрым, территориаль һыуҙары 12 диңгеҙ миле тәшкил итә.<ref name="cia" /> Черногория составында 14 диңгеҙ утрауы бар, яр буйының дөйөм оҙонлоғо 15,6 саҡрым тәшкил итә. Илдең төньяҡ-көнбайышында һыу өҫтөнөң майҙаны 87,3 км² тәшкил иткән иң ҙур ҡултыҡ Бока Которск урынлашҡан. Ул ҡоро ергә 29,6 км инеп тора. Унан көньяҡта ҙур булмаған ҡултыҡтар Трашта һәм Жуковац-Лука, шулай уҡ Будва районында урынлашҡан Трстено-Лука, Язи-Лука һәм Лука бухталары бар. Төп диңгеҙ курорттары Будвань ривьерҙарында урынлашҡан.
== Рельефы ==
Илдең территорияһын шартлы рәүештә өс төбәккә бүлергә мөмкин: илдең төньяҡ-көнсығышындағы тау системалары, [[Адриатик диңгеҙ]] яры, шулай уҡ Скадар күле ҡаҙанлығысағыштырмаса тигеҙлеге һәм уға ҡойоусы йылғалар. Унда илдең ике ҙур ҡалаһы: Подгорица һәм Никшич урынлашҡан. <ref name="krugosvet">{{Кругосвет|title=Черногория}}</ref>▼
▲Илдең территорияһын шартлы рәүештә өс төбәккә бүлергә мөмкин: илдең төньяҡ-көнсығышындағы тау системалары, [[Адриатик диңгеҙ]] яры, шулай уҡ Скадар күле ҡаҙанлығысағыштырмаса тигеҙлеге һәм уға ҡойоусы йылғалар. Унда илдең ике ҙур ҡалаһы: Подгорица һәм Никшич урынлашҡан.
[[Файл:Lovcen-008-p1010045.jpg|слева|мини|200x200пкс|Ловчен тауы]]
Черногорияның ҙур өлөшө Динар таулығында урынлашҡан, Черногорияла бейек нөктәһеләрҙең береһе — Дурмитор массивындағы Боботов Кук тауы (2522 м). Черногорияның иң юғары түбәһе — Проклетие тауҙарындағы [[Зла-Колата]] (2534 м.). Албания һәм Косово сиктәре буйлап Төньяҡ Албан Альптары урынлашҡан. Черногория тауҙары ярымутрау тауҙары араһында һуңғы Боҙ осоронда эрозияға ҙур йоғонтоға дусар була. Илдең көньяҡ-көнбайыш өлөшөндә Балҡан ярымутрауының карст төбәге — Черногор карст ҡатламы урынлашҡан. Уның уртаса бейеклеге — 900 метр, ҡайһы бер өлөштәре 1 800 метрға тиклем күтәрелә. Таулыҡтың иң түбән өлөшө — Зета йылғаһы үҙәне (450 м), ул Никшич районында ялан уртаһында урынлашҡан.<ref name="britannica" />
Тау һырттары тар (2—6 саҡрым киңлектә) яр буйы һыҙатына терәлә. Яр буйы райондарында ҙур сейсмик әүҙемлек күҙәтелә.<ref name="bse">{{БСЭ3|заглавие=Черногория}}</ref><ref name="britannica" />
Файҙалы ҡаҙылма байлыҡтар: Бокситтар, [[баҡыр]], [[ҡурғаш]], [[тоҙ]].<ref name="geo" />
== Климаты ==
| |||