Ростов метрополитены: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Вәхит (фекер алышыу | өлөш)
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}'''Ростов метрополитены''' —Дондағы Ростовта планлаштырылған метрополитен системаһы. Проектлау буйынса тәүге эштәр 1979-19891979—1989 йылдарҙа бара һәм һуңғы [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|СССР]]-ҙың ҡатмарлы социаль-иҡтисади хәле арҡаһында ябыла. 2008 йылда метро төҙөү буйынса эштәр ҡайтанан тергеҙелә, 2013 йылда беренсе линияны проектлауға конкурс иғлан ителә, әммә 2015 йылда уҡ ул ғәмәлдән сығарыла. 2019 йылда проект буйынса фекер алышыу дауам итә, төҙөлөш алдағы 5 йылда башланыуы көтөлә.
 
== Тарихы ==
 
=== Беренсе проект (1980 йыл) ===
Ростовтағы метро тураһында тәүге тапҡыр 1960 йылдар аҙағында һүҙ алып барылды. Ул саҡта ер өҫтө тибындағы метрополитен тимер юл буйлап тиҙ йөрөшлө хәрәкәт ойоштороу планлаштырыла, ләкин тормошҡа ашырылмай.
Ҡала халҡы үҫә башлай, һәм 1979 йылда СССР Хөкүмәте ер аҫты метрополитены төҙөлөшөнөң техник-иҡтисади нигеҙен әҙерләргә ҡарар итә. Проект менән "«Мосгипротранс"» һәм «Армгипротранс» шөғөлләнә. 1980 йылдың мартында проектланған станциялар урынында инженер-геологик тикшеренеүҙәр башлана. Был эштәрҙең һөҙөмтәһе булып ике линия трассаһы торҙо: ҡаланың көньяғынан һәм төньяҡтан Батайскиға табан көнбайыштан.
1987 йылдың майында СССР Министрҙар Советы Ростов метрополитенын төҙөү тураһында ҡарар ҡабул итә. Еревандың «Армгипротранс» белгестәре көнбайыштан көнсығышҡа табан йүнәлешенең беренсе линияһы проектын әҙерләй. 9 станция төҙөү күҙаллана: «Ворошиловская» (икенсе линияға күсеп ултырыусы), «Киров», «Театр майҙаны», «К. Маркс», «Шолохов майҙаны», «Сельмаш» һәм электр депоһы  — беренсе сиратта; «Будёновская», «Вокзал» һәм артабан Стачка проспектынан көнбайышҡа  — икенсе сиратта. 2000 йылда төҙөлөш тамамланырға тейеш була. Әммә 1989 йылда илдәге ҡатмарлы иҡтисади хәлгә бәйле бөтә эштәр ҙә туҡтатыла.
 
=== Икенсе проект (2010 йыл) ===
Проектҡа йәнә 2000-се йылдар башында әйләнеп ҡайталар. 2008 йылда мэрия «Ростов метро идаралығы» муниципаль ҡаҙна учреждениеһы (МКУ) булдыра. 2010 йылдың майында ОАО «[[:ru:Метрогипротранс|Метрогипротранс]]<nowiki/>» институты Мәскәүҙең Генераль планы институты дәүләт унитар предприятиеһы менән берлектә 1980-се йылдарҙағы проекттар нигеҙендә буласаҡ Ростов метрополитены трассаһы буйынса тәҡдимдәр әҙерләй.
2011 йылдың 21 февралендә Дондағы Ростовта метрополитенды төҙөүгә инвестицияларҙы нигеҙләү дәүләт экспертизаһына ҡарауға тәҡдим ителә һәм ыңғай һығымта ала. 2013 йылдың 18 ғинуарында метрополитендың тәүге линияһын урынлаштырыу өсөн биләмәне планлаштырыу һәм межалау проекты раҫлана.
Беренсе линия төҙөлөшөнөң проект документацияһын әҙерләү хаҡы 2014 йылда 945 миллион һумға баһалана (беренсе башланғыс суммаһы - — 942 миллион һум). Проект эштәрен финанслау ҡала һәм өлкә бюджетына 2013-20162013—2016 йылдарҙа һалына. 2015 йылда проектлауҙы тамамлау һәм 2016 йылда федераль программалар буйынса төҙөлөштө финанслауға дәғүә итеү ҡарала. Әммә 2013 йылдың декабрендә генә проектлауға конкурс иғлан ителә һәм ғаризалар тапшырыу ваҡыты уларҙың булмауы сәбәпле бер нисә тапҡыр оҙайтыла. 2015 йылдың ғинуарында «Ростов метро идаралығы» 2016-20172016—2017 йылдарҙа Рәсәй иҡтисады тотороҡланғандан һуң 2018 йылда төҙөй башларға ниәтләй.
2015 йылдың 8 июлендә «Ростов ҡалаһы метро идараһы» муниципаль ҡаҙна учреждениеһы «Дондағы Ростов ҡалаһының транспорт инфраструктураһы объекттарын төҙөү буйынса дирекция»һына ҡушылыу юлы менән үҙгәртеп ҡорола. Ҡала мэры [[Чернышёв Михаил Анатольевич|Михаил Чернышев]] етәкселегендәге эш төркөмө лә ошоға оҡшаш яҙмышҡа дусар була. 2015 йылдың 30 октябрендә метрополитен ҡоролмаларын проектлауға конкурс ғәмәлдән сығарыла, «Ростов Метро идаралығы» 2015 йылдың 10 ноябрендә эшләүҙән туҡтай.
 
17 юл:
2017 йылдың йәйендә Ростов өлкәһе губернаторы Ростов метрополитены проектының «реанимация»" пландары тураһында белдерә, өлөшләтә йәки тулыһынса ер өҫтө метроһы идеялары иғлан ителә.
 
2019 йылдың апрель башында Ростов өлкәһе губернаторы [[:ru:Голубев,_Василий_Юрьевич Василий Юрьевич|Голубев]] [[:ru:Голубев,_Василий_Юрьевич Василий Юрьевич|Василий]] метрополитен төҙөлөшөнә әҙерләнә башларға ҡуша. Уны 2024 йылдан да һуңға ҡалмайынса башларға йыйыналар.
 
2019 йылдың 25 майында Ростов өлкәһе губернаторы Голубев Василий 2020 йылдың уртаһында метрополитен станцияларының (йәки тиҙ йөрөшлө трамвай) схемаһын проектлай башларға ҡуша, шул уҡ көндә метрополитен линиялары планы (йә иһә юғары тиҙлекле трамвай) күрһәтелә.
 
== Линиялар ==
2010 йылдың майында «Көнбайыш  — Төньяҡ-Көнсығыш» линияһын төҙөргә ҡарар итеүҙәре хаҡында иғлан ителә. Был метро линияһы ҡаланың үҙәген автомобиль тығындарынан кәметергә тейеш. Сираттағы линия Стачки проспектындағы Левенцов торлаҡ үҙәгендә планлаштырылған, 17 метрлыҡ эстакаданан тимер юл вокзалы аша үтәсәк, артабан Ростовтың үҙәк урамы Ҙур Садовый һәм Совет урамдары аҫтынан Карл Маркс майҙанына тиклем дауам итә. Левенцов районында, 2-се ТЭЦ янында, линия өсөн электр депоһы төҙөү күҙаллана. «Левенцовская»" станцияһынан алып «Нахичеванская» станцияһына тиклем (Карл Маркс майҙаны) участканың тулы өлөшө 16 саҡрым тәшкил итергә тейеш. Линияның билдәләнгән участкаһында 12 станцияһы буласаҡ, уның эксплуатация оҙонлоғо  — 15,8 саҡрым. Линия буйынса юл йөрөү ваҡыты 17,5 минуттан ашасаҡ. Төҙөлөштөң беренсе этабы 8 саҡрым булырға тейеш («Малиновский урамы» станцияһынан алып «Ворошиловская» станцияһына тиклем).
 
2010 йылдың майында «Көнбайыш — Төньяҡ-Көнсығыш» линияһын төҙөргә ҡарар итеүҙәре хаҡында иғлан ителә. Был метро линияһы ҡаланың үҙәген автомобиль тығындарынан кәметергә тейеш. Сираттағы линия Стачки проспектындағы Левенцов торлаҡ үҙәгендә планлаштырылған, 17 метрлыҡ эстакаданан тимер юл вокзалы аша үтәсәк, артабан Ростовтың үҙәк урамы Ҙур Садовый һәм Совет урамдары аҫтынан Карл Маркс майҙанына тиклем дауам итә. Левенцов районында, 2-се ТЭЦ янында, линия өсөн электр депоһы төҙөү күҙаллана. «Левенцовская»" станцияһынан алып «Нахичеванская» станцияһына тиклем (Карл Маркс майҙаны) участканың тулы өлөшө 16 саҡрым тәшкил итергә тейеш. Линияның билдәләнгән участкаһында 12 станцияһы буласаҡ, уның эксплуатация оҙонлоғо — 15,8 саҡрым. Линия буйынса юл йөрөү ваҡыты 17,5 минуттан ашасаҡ. Төҙөлөштөң беренсе этабы 8 саҡрым булырға тейеш («Малиновский урамы» станцияһынан алып «Ворошиловская» станцияһына тиклем).
 
2013 йылдың ғинуар айында Ҙур Садовой урамы менән Будёнский проспекты киҫелешендә алдан планлаштырылған «Будённовская» станцияһы Ростов метрополитенының тәүге линияһы составына инмәүе билдәле булды.
Юл 34 ⟶ 33:
Икенсе һәм артабанғы линияларҙы төҙөү 2025 йылдан һуңға планлаштырыла<ref>{{Cite web|url=http://www.rostov-gorod.ru/?ID=20468|title=Схема второй линии Ростовского метрополитена|publisher=Городская Дума и Администрация Ростова-на-Дону|accessdate=2013-03-07|archiveurl=|archivedate=}}</ref>.
 
«Большая Садовая» станцияһынан (бында беренсе линияға күсереп ултыртыу күҙ уңында тотола) алып «Площадь Королёва» станцияһына тиклемге «Төньяҡ-Көньяҡ» линияһының тулы төҙөлөш оҙонлоғо 9,9 саҡрым тәшкил итә. Уның файҙаланыу оҙонлоғо 7,8 саҡрым тәшкил итергә тейеш, ә үтеү ваҡыты  — 12,1 минут. Участкала 6 станция урынлаштырыу планлаштырыла:
 
* «Большая Садовая» станцияһы (тәрәнлеге 37 м) Ҙур Садовая урамы һәм [[Пушкин урамы (Дондағы Ростов)|Пушкин]] урамдары араһындағы Ворошилоская проспекты аҫтынан тәғәйенләнә. Станция пассажир тәғәйенләнешендәге төп нөктәләрҙең береһе , шулай уҡ Ростов метрополитенының икенсе линияһынан беренсе линия Ворошилов станцияһына , ҡала пассажирҙар транспортына (автобустарға һәм троллейбустарға) транспорт-күсеп ултырыу узелы булараҡ планлаштырыла.
* «Площадь Гагарина» станцияһы (тәрәнлеге 41 м) бер үк исемле майҙанда урынлаштырырға тәҡдим ителә. Станция икенсе, өсөнсө һәм хорда линиялары араһында Ростов метрополитенының күсеп ултырыу быуындарының береһе итеп планлаштырыла.
* «Ленин проспекты» станцияһы (тәрәнлеге (38 м) Ленин проспектынан көньяҡтараҡ Нагибина проспекты аҫтына урынлаштырырға тәҡдим ителә.
* «Конституцион майҙаны» станцияһы (тәрәнлеге (38 м) Конституция майҙаны аҫтында, Нагибин проспекты буйлап,Нариман урамы менән киҫешкән урында тәҡдим ителә.
* «Космонавтар майҙан» станцияһы (тәрәнлеге (8 м) Космонавтар проспекты аҫтында, төньяҡтараҡ билдәләргә тәҡдим ителә.
* «Королев майҙаны» станцияһы (тәрәнлеге (10 м) Королёв майҙанының төньяҡ майҙанынан Космонавтар проспекты аҫтында тәҡдим ителә.
 
Артабан Дон йылғаһы аша көньяҡҡа Батайск ҡалаһына һәм төньяҡҡа табан,Ростов өлкәһенең [[:ru:Аксайский_районАксайский район|Аксай район]] ы биләмәһенә, линияны оҙайтыу күҙаллана. 11 станция урынлаштырыпған линияның тулы оҙонлоғо 14 саҡрым самаһы тәшкил итергә тейеш.
 
=== Өсөнсө линия ===
Ҡаланың Октябрьский һәм Пролетар райондарын хеҙмәтләндереүгә йүнәлтелә, киләсәктә линияны [[:ru:Аксай_Аксай (Ростовская_областьРостовская область)|Аксай]] ҡалаһына тиклем оҙайтыу планлаштырыла. Аксай ҡалаһы буйлап трассаны иҫәпкә алып, «Төньяҡ-көнбайыш  — Көнсығыш» линияһының оҙонлоғо, 16 станция урынлаштырылып, яҡынса 19 саҡрым тәшкил итергә тейеш
 
== Дондағы Ростов метроһы мәҙәниәттә ==
* Дондағы Ростов метроһы 2011 йылдың ғинуарында «[[:ru:Вселенная_Метро_2033Вселенная Метро 2033|Вселенная Метро 2033]]<nowiki/>» серияһында сыҡҡан Руслан Мельниковтың «[[:ru:Метро_2033Метро 2033:_Муранча Муранча|Муранча]]<nowiki/>»" романында һүрәтләнә.
 
* Дондағы Ростов метроһы 2011 йылдың ғинуарында «[[:ru:Вселенная_Метро_2033|Вселенная Метро 2033]]<nowiki/>» серияһында сыҡҡан Руслан Мельниковтың «[[:ru:Метро_2033:_Муранча|Муранча]]<nowiki/>»" романында һүрәтләнә.
* «Ростов метроһы» бард йыры фестивале.
 
Юл 57 ⟶ 55:
 
== Һылтанмалар ==
** [http://metro-rostova.ru/ Ростовское метро  — сайт Сергея Филатова]
 
** [http://metro-rostova.ru/ Ростовское метро — сайт Сергея Филатова]
** [https://www.youtube.com/watch?v=P3fB8H4ee7k Презентация метро Ростова-на-Дону. Видео]
** [https://www.youtube.com/watch?v=yTbdjmixMD8 В Ростове начали георазведку территорий под метро. Видео]