Чёрная гора (Черногора): өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
"Чёрная гора (Черногора)" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
'''Чёрная гора''' ('''Поп-Иван Черногорский''', '''Черногорец''' ; {{Lang-uk|Піп Іван}})  — Черногора һыртының иң бейек түбәләренең береһе, һырттың көньяҡ-көнсығыш осонда, [[Ивано-Франковск өлкәһе|Ивано-Франковск]] һәм [[Карпат аръяғы өлкәһе|Карпат аръяғы]] өлкәләренең сигендә урынлашҡан. Бейеклеге 2020,5 м<ref>{{Карта|M-35-134}}</ref>. Поп Иван Черногорский түбәһен, Румыния һәм Украина сигендә урынлашҡан Карпаттың икенсе түбәһе  — Поп-Иван Мармарошский менән бутарға ярамай.
 
== Тасуирлама ==
Чёрная гора пирамида формаһында, өҫкө өлөшөндә таш һибелмәләре. Ҡомташтарҙан тора. Карпат дәүләт милли паркы сиктәрендә урынлашҡан. Һуғышҡа тиклемге поляк карталарында тау 16-сы бағана кеүек булып билдәләнгән. Башлыса субтропик <nowiki><i>бейек тау</i></nowiki> үҫемлектәре менән ҡапланған. Ҡыуаҡлыҡтар (себер артышы, [[рододендрон]]) һәм шыршы урмандары (1500-1600 1500—1600 м бейеклектә) таралған.
[[Файл:Вершина_Піп_Іван_з_старою_обсерваторією.jpg|слева|мини|250x250пкс|Тау түбәһендә обсерватория емереклектәре ]]
Тау исемен, риүәйәт буйынса, түбәһендәге рясалы попҡа оҡшаған ҡаяһы өсөн алған. Хәҙер ҡаянан тик һыныҡтары ғына ҡалған. Ысынында тауҙың боронғо исеме «Чёрная гора» булған. УлТау исеменбыл тауисемен, легендар Довбуш унда шайтанды, йәки «Ҡара бәләне» еңгәндән һуң ала. «Поп-Иван» атамаһын тау карта төҙөгәндә '''яҙыуҙағы хатанан''' һуң ала. Хәйер, әлегә тиклем ғалимдар, тауға ҡайһы исеме тәүҙәрәк бирелгән икәнен асыҡлайҙар.
[[Файл:Білий_слон.jpg|слева|мини|250x250пкс|Тау түбәһе «Аҡ фил» ҡышын]]
Поп-Иван Черногорский тауы башлыса үҙенең иң түбәһендә урынлашҡа '''«Аҡ фил»''' обсерваторияһы менән''' билдәле. Обсерватория исемен, моғайын, һәр ҡыш ҡар һәм боҙ менән ныҡ итеп ҡапланып, алыҫтан ҙур аҡ йәнлеккә оҡшап ҡалғанға алғандыр.
 
Обсерватория 1936 йылда төҙөлә башлай, уны төҙөүгә башлыса тирә-яҡ ауылдарҙың кешеләре йәлеп ителә. 1938 йылдың 29 июлендә асыу тантанаһы үтә. Комплекс 43 бинанан тора. Обсерватория биш ҡатлы ҡунаҡхананан, хужалыҡ төкәтмәләренән һәм телескоплы башнянан тора. Башня автоматик рәүештә асыла торған 10 метрлы баҡыр көмбәҙ менән ослана. Бинаның үҙенең электр станцияһы була. Һыу ике ҡеүәтле насос ярҙамында бара.
 
[[1939 йылдайыл]]да бина [[СССР]]-ға күсәекүсә. Бында [[Советтар СоюзындаСоюзы]]нда тәүге '''бейек тауҙағы геофизик обсерватория һәм метеостанция''' ойошторола. Ләкин һуғыш башланыу менән бында венгр ғәскәрҙәре килә, улар түбәлә күҙәтеү пункты ойошторалар. Венгрҙар киткәндән һуң обсерватория эшен дауам итмәй.
 
[[1996 йылдыңйыл]]дың октябрь айында [[Яремче]] ҡалаһында «Поп Иван тауында метеорологик-астрономик обсерватория» мәсьәләһе буйынса фәнни-ғәмәли кәңәшмә уҙғарыла, унда [[Польша]] һәм Украинаның[[Украина]]ның төрлө учреждение вәкилдәре ҡатнаша. Әммә һөҙөмтәлә Украинаның Милли фәндәр академияһы уны файҙаланыу кәрәкмәй тип иҫәпләй.
 
== Иҫкәрмәләр ==
[[Файл:Чорногірський_хребет_-_підйом_на_Піп_Іван.jpg|мини|Поп Иванға (Чёрная Гора) күтәрелеү. ]]
{{Иҫкәрмәләр}}
 
== Топографик картаһы ==
 
* {{Карта|M-35-134}}
 
== Һылтанмалар ==
 
* [http://www.7ways.com.ua/docs/about/pop-ivan.html Маршруты, фотографии и легенды о горе Поп-Иван]
* [http://www.karpaty.com.ua/?chapter=13&item=314 Варианты подходов к вершине Поп-Иван]