Википедия

Ҡашҡабаш: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Ҡулланыусы Akkashka (фекер алышыу) 1014104 үҙгәртеүенән баш тартты
Тамғалар: кире алырға
Ҡулланыусы Akkashka (фекер алышыу) 1014103 үҙгәртеүенән баш тартты
Тамғалар: кире алырға
1 юл:
{{Таксон
'''Ҡашҡабаш''' (төркисә таҙ баш, тау түбәһе), йәки '''Романов ҡырласы''' — Әртә ҡала округы территорияһында, [[Ҡариҙел (йылға)|Өфө]] йылғаһының уң ярында урынлашҡан тау. Иң яҡын тораҡ пункт – 2 километрҙа ятҡан Курки ауылы, [[Әртә]] ҡасабаһына тиклем 12 км Бейек түгел, диңгеҙ кимәленән 600-700 м, тау йәшкелт һоро ҡомташ һәм балсыҡлы мергель һәм [[эзбизташ]]<nowiki/>тан торған ҡатлаулы палеозойҙан һаҡланған һәүерташтарҙан тора
| name =
| regnum = Хайуандар
| image file = 2006-06-05_blaesshuhn.jpg
| image title =
| image descr =
| parent = Fulica
| rang = Ырыу
| latin = Fulica atra
| author = [[Линней, Карл|Linnaeus]], [[1758]]
| syn =
| typus =
| children name = Ярым ырыуҙар
| children =
* {{bt|Fulica atra atra|Linnaeus, 1758}}
* {{bt|Fulica atra lugubris|S. Müller, 1847}}
* {{bt|Fulica atra novaeguinea|Rand, 1940}}
* {{bt|Fulica atra australis|Gould, 1845}}
| range map = Fulica_atra_distribution.png
| range map caption =
| range map width =
| range legend =
{{легенда|#ce6256|<small>Оя ҡороу ареалы</small>}}
{{легенда|#e58e7b|<small>Йыл әйләнәһенә</small>}}
{{легенда|#f2c1ad|Ҡышлау урыны</small>}}
| iucnstatus = LC
| wikispecies = Fulica atra
| commons = Category:Fulica atra
| iucn = 106002944
| itis = 1049300
| ncbi = 9121
| eol = 1049300
}}
'''Ҡашҡабаш''' ({{lang-ru|'''Лысу́ха, лы́ска''' }}, {{lang-la|Fulica atra}}) — тартай һымаҡтар ғаиләһендәге ҙур булмаған һыу [[ҡоштар|ҡошо]].
 
[[Евразия]], [[Төньяҡ Америка]], [[Австралия]]ла киң таралған. Тотош ҡара төҫтә, аҡ суҡышы һәм маңлайындаға аҡ табы менән башҡа ҡоштарҙан айырыла.
Иҫке сығанаҡтарҙа, тау итәгендәге ҡомташтан [[тирмән ташы]], заточка ҡылыс, ҡылыс, салғы һәм ураҡ үткерләү өсөн файҙаланылған сарлау ташы алғанлыҡтан, Яныуыс (Точильный) тауы тип аталған.
 
Был ҡош яҡшы сума, йөҙгәндә башын һәм ҡойроғон бәүелтеп йөҙә. Осҡанда һыу өҫтөнән ауыр күтәрелә, аяҡтары һыуҙы ярып бара.
1874 йылда геолог А. П. Карпинский баш-аяҡлы моллюска-аммониттарҙың ҡаҙылма ҡалдыҡтарын таба. Ғалим Пермь системаһының түбәнге ҡатын тасуирлай һәм Әртә ярусы тигән исем бирә.
 
Һулҡылдап илаған тауышҡа оҡшаған тауыш сығара. Йылға буйҙарында, күлдәрҙә, ҡамыш һәм үлән баҫҡан яр буйҙарында йәшәй. Үлән, тамыр-томор, ваҡ балыҡтар, һыу бөҗәктәре менән туҡлана. Ояһын һыуҙа ҡамыш төптәрендә ҡора.
Ҡашҡабаш тауы Свердловск өлкәһенең геологик тәбиғәт ҡомартҡыһы тип иғлан ителде. Ҡомартҡының дөйөм майҙаны 630 га <ref name="а">[http://docs.cntd.ru/document/801104370 Об утверждении перечней особо охраняемых природных территорий, расположенных в Свердловской области]</ref>.
 
Был һирәк осрай торған ҡош.
== Иҫкәрмәләр ==
<center>
{{Иҫкәрмәләр}}
<gallery>
Рәсем:Nesting_coots.jpg|<small></small>
Рәсем:Common_Coots.jpg|<small></small>
Рәсем:Common_Coot_with_Purple_Moorhen_I_IMG_9437.jpg|<small></small>
Рәсем:Fulica atra JPG1a.jpg|<small></small>
Fulica atra MHNT.ZOO.2010.11.67.11.jpg |Museum specimen
</gallery>
</center>
 
== Әҙәбиәт ==
Э.Ф. Ишбирҙин. Башҡортостан ҡоштары. Өфө, 1986 йыл, Өфө.
 
[[Категория:Әртә ҡала округыҠоштар]]▼
* Карпунин А. М. Геологические памятники природы России: Природное наследие России. / А. М. Карпунин, С. В. Мамонов, О. А. Мироненко, А. Р. Соколов / Под ред. академика РАЕН Орлова В. П. — СПб.: изд-во «ЛОРИЕН», 1998. — 356 с.
[[Категория:ГеологикБашҡортостан тәбиғәт ҡомартҡыларыҡоштары]]
▲[[Категория:Әртә ҡала округы]]
[[Категория:Свердловск өлкәһенең тау түбәләре]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ҡашҡабаш» битенән алынған