Ҡашҡабаш: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Тамғалар: Кире алынған
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Тамғалар: Кире алынған
1 юл:
{{Ук}}
'''Ҡашҡабаш''' (төркисә ''маңлайында аҡ билдәһе булған'' тигәнде аъңлата, тау түбәһе), йәки '''Романов ҡырласы'''  — Әртә ҡала округы территорияһында, [[Ҡариҙел (йылға)|Өфө]] йылғаһының уң ярында урынлашҡан тау. Иң яҡын тораҡ пункт — 2 километрҙа ятҡан Курки ауылы, [[Әртә]] ҡасабаһына тиклем 12 км Бейек түгел, диңгеҙ кимәленән 600-700 600—700 м, тау йәшкелт һоро ҡомташ һәм балсыҡлы мергель һәм [[эзбизташ]]тан торған ҡатлаулы палеозойҙан һаҡланған һәүерташтарҙан тора.
 
Иҫке сығанаҡтарҙа, тау итәгендәге ҡомташтан [[тирмән ташы]], заточка ҡылыс, ҡылыс, салғы һәм ураҡ үткерләү өсөн файҙаланылған сарлау ташы алғанлыҡтан, Яныуыс (Точильный) тауы тип аталған.
 
Әртә тимер эшләү заводы ла уның ҡарамағына ингәнлектән, Златоуст ҡала округы начальнигы металлург Павел Аносов сарлау ташы тураһында ишетеп белә һәм һынап ҡарарға була. Алтынтамаҡта (Златоуст) яһалған һалҡын ҡорал һәм Әртәлә эшләнгән салғылар үткер булырға тейеш. Сарлау түңәрәк таштарын Англиянан ҙур хаҡ түләп ташығансы, Аносов сарлау ташын Ҡашҡабаш итәгендә табыуҙы ойоштора.
1874 йылда геолог А. П. Карпинский баш-аяҡлы моллюска-аммониттарҙың ҡаҙылма ҡалдыҡтарын таба. Ғалим Пермь системаһының түбәнге ҡатын тасуирлай һәм Әртә ярусы тигән исем бирә.
 
Үҙенең урындағы табышы һәм сарлау ташын уңышлы ҡулланыуы тураһында Аносов «Горный журнал»да яҙып баҫтыра.
Ҡашҡабаш тауы Свердловск өлкәһенең геологик тәбиғәт ҡомартҡыһы тип иғлан ителде. Ҡомартҡының дөйөм майҙаны 630 га <ref name="а">[http://docs.cntd.ru/document/801104370 Об утверждении перечней особо охраняемых природных территорий, расположенных в Свердловской области]</ref>.
 
Ошо хәбәр геолог Александр Карпинскийға биллдәле була, һәм 1873 йылда ғалим Ҡашҡабашҡа килә.
== Иҫкәрмәләр ==
 
{{Иҫкәрмәләр}}
1874 йылда геолог А.  П.  Карпинский Уралдағы иң мөһим асышы тип атай: ҡомташта палеозой осорона ҡараған үҫемлектәр һәм спираль һымаҡ төрөлгән баш-аяҡлы моллюска-аммониттарҙың ҡаҙылма ҡалдыҡтарын таба. Ғалим Пермь системаһының түбәнге ҡатын тасуирлай һәм Әртә ярусы тигән исем бирә.
 
Ҡашҡабаш тауының көньяҡ битләүендә сарлау түңәрәктәренең элекке әҙерләнмәләре һаҡланған боронғо карьерҙар бар.
 
Ҡашҡабаш тауы Свердловск өлкәһенең геологик тәбиғәт ҡомартҡыһы тип иғлан ителде. Ҡомартҡының дөйөм майҙаны 630 га <ref name="а">[http://docs.cntd.ru/document/801104370 Об утверждении перечней особо охраняемых природных территорий, расположенных в Свердловской области]</ref>.
 
== Әҙәбиәт ==
* Карпунин А. М. Геологические памятники природы России: Природное наследие России. / А. М. Карпунин, С. В. Мамонов, О. А. Мироненко, А. Р. Соколов / Под ред. академика РАЕН Орлова В. П. — СПб.: изд-во «ЛОРИЕН», 1998. — 356 с.
 
== Һылтанмалар ==
* [https://xn-----8kca8cc4agt0f.xn--p1ai/places/223-pamyatnik-prirody-gora-kashkabash-v-artyah Ҡашҡабаш тауы]
* []
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
 
[[Категория:Геологик тәбиғәт ҡомартҡылары]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ҡашҡабаш» битенән алынған