Могилёв: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Хата төҙәтеү. Морат Солтан. |
Айсар (фекер алышыу | өлөш) күренеште төҙәтеү |
||
2 юл:
'''Могилёв''' ({{lang-ru|Могилёв}}, {{lang-be|Магілёў}}, {{lang-pl|Mohylew}}, {{lang-lt|Mogiliavas}}) — Беларусия ҡалаһы, Могилёв өлкәһенең административ үҙәге. Могилёв өлкәһенең мәҙәниәт һәм иҡтисад үҙәге. Шулай ук ҡалала Химволокно, Лифтмаш, Строммаш һәм башҡа ойшмалар урынлашҡан.
Ҡалала 40 мәктәп, 4 лицей, 3 университет (Машиналар төҙөү, Технология, Педагогия) бар.
== Тарихы ==
=== 1812 йылғы һуғыш ===▼
[[Файл:Σαλτάνοφκα - Παρρεκλήσι.jpg|thumb|Солтановкалағы һәйкәл]][[Файл:Харугва і літаўра расейскага войска часоў Айчыннай вайны 1812 г..jpg|thumb|Рус ғәскәренең [[байрак|байрағы]] һәм литавраһы, 1812 йыл, ''Могилёв'' музейының экспозицияһы.]]▼
[[1812 йыл]]дың 12 июнендә 600 меңлек Наполеон ғәскәре [[Рәсәй]]гә баҫып инә. Өс тапҡыр артыҡ һанлы дошмандан урыҫ ғәскәре сигенә башлай. 11 июлдә, Могилёвтан 12 км көньяҡ-көнбайыштараҡ, Салтановка һәм Фатово ауылдары араһында, генерал-лейтенант Николай Раевский етәкселегендәге 7-се пехота корпусы Луи Даву етәкләгән француз ғәскәренә ҡаршы Салтановка янындағы һуғышты башлай. [[Рәсәй империяһы]] армияһы ([[1812 йыл]]) 2-се Көнбайыш армияһының күпселек көсөн [[Днепр]] йылғаһы аша йөҙөп сығыуын француздарҙан ситкә йүнәлдереү өсөн, урыҫ ғәскәрҙәре француздар менән ҡапма-ҡаршы һуғыш башларға мәжбүр булалар.▼
=== [[Беренсе бөтә донъя һуғышы]] ===▼
[[Беренсе бөтә донъя һуғышы]] ваҡытында ([[август]] [[1915]] — [[ноябрь]] [[1917]]) Юғары башкомандующий ставкаһы урынлашҡан ҡалала Рәсәй императоры Николай II йәшәгән.▼
=== [[Икенсе бөтә донъя һуғышы]] ===▼
==== Смоленск бәрелеше (1941) ====▼
Бөйөк Ватан һуғышы хроникаһы/1941 йылдың 26 июле. 35-се һуғыш көнө, 26 июлдә совет ғәскәрҙәре Могилёвты ҡалдыра (ҡарағыҙ «Могилёвты һаҡлау»).▼
== Халҡы ==▼
{| class='standard' style='text-align: center;' width=70%▼
|- class='bright'▼
! [[1840]]<ref>[http://dlib.rsl.ru/viewer/01003542943#page2?page=20 Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840]</ref> !! [[1897]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=793</ref> !! [[1959]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg2.php</ref> !! [[1970]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg2.php</ref> !! [[1979]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg2.php</ref> !! [[1989]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php</ref> !! [[2009]]<ref>http://web.archive.org/web/20100918181854/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-7.pdf</ref>▼
|- class='bright'▼
| 23 103||43 119 || 121 712 || 202 314|| 290 361 || 359 188 ||358 279▼
|}▼
Милли состав ([[2009]]): беларустар — 87,4 %, урыҫтар — 7,3 %, украиндар — 1,1 %.<ref>https://archive.is/20120523225241/belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/itogi1.php</ref>▼
== Географияһы ==
Юл 53 ⟶ 76:
</div>
▲=== 1812 йылғы һуғыш ===
▲[[Файл:Σαλτάνοφκα - Παρρεκλήσι.jpg|thumb|Солтановкалағы һәйкәл]][[Файл:Харугва і літаўра расейскага войска часоў Айчыннай вайны 1812 г..jpg|thumb|Рус ғәскәренең [[байрак|байрағы]] һәм литавраһы, 1812 йыл, ''Могилёв'' музейының экспозицияһы.]]
▲[[1812 йыл]]дың 12 июнендә 600 меңлек Наполеон ғәскәре [[Рәсәй]]гә баҫып инә. Өс тапҡыр артыҡ һанлы дошмандан урыҫ ғәскәре сигенә башлай. 11 июлдә, Могилёвтан 12 км көньяҡ-көнбайыштараҡ, Салтановка һәм Фатово ауылдары араһында, генерал-лейтенант Николай Раевский етәкселегендәге 7-се пехота корпусы Луи Даву етәкләгән француз ғәскәренә ҡаршы Салтановка янындағы һуғышты башлай. [[Рәсәй империяһы]] армияһы ([[1812 йыл]]) 2-се Көнбайыш армияһының күпселек көсөн [[Днепр]] йылғаһы аша йөҙөп сығыуын француздарҙан ситкә йүнәлдереү өсөн, урыҫ ғәскәрҙәре француздар менән ҡапма-ҡаршы һуғыш башларға мәжбүр булалар.
▲=== [[Беренсе бөтә донъя һуғышы]] ===
▲[[Беренсе бөтә донъя һуғышы]] ваҡытында ([[август]] [[1915]] — [[ноябрь]] [[1917]]) Юғары башкомандующий ставкаһы урынлашҡан ҡалала Рәсәй императоры Николай II йәшәгән.
▲=== [[Икенсе бөтә донъя һуғышы]] ===
▲==== Смоленск бәрелеше (1941) ====
▲Бөйөк Ватан һуғышы хроникаһы/1941 йылдың 26 июле. 35-се һуғыш көнө, 26 июлдә совет ғәскәрҙәре Могилёвты ҡалдыра (ҡарағыҙ «Могилёвты һаҡлау»).
▲== Халҡы ==
▲{| class='standard' style='text-align: center;' width=70%
▲|- class='bright'
▲! [[1840]]<ref>[http://dlib.rsl.ru/viewer/01003542943#page2?page=20 Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840]</ref> !! [[1897]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=793</ref> !! [[1959]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg2.php</ref> !! [[1970]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg2.php</ref> !! [[1979]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg2.php</ref> !! [[1989]]<ref>http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php</ref> !! [[2009]]<ref>http://web.archive.org/web/20100918181854/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-7.pdf</ref>
▲|- class='bright'
▲| 23 103||43 119 || 121 712 || 202 314|| 290 361 || 359 188 ||358 279
▲|}
▲Милли состав ([[2009]]): беларустар — 87,4 %, урыҫтар — 7,3 %, украиндар — 1,1 %.<ref>https://archive.is/20120523225241/belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/itogi1.php</ref>
== Иҫтәлекле урындар ==
Юл 80 ⟶ 81:
* Театр, 19-сы быуатта төҙөлгән.
== Туғандаш
# Шымкент, Ҡаҙағстан
# Виллербан, [[Франция]]
| |||