Шайморатова Әсмә Сабир ҡыҙы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Айсар (фекер алышыу | өлөш) аныҡлаштырыу |
Айсар (фекер алышыу | өлөш) аныҡлаштырыу, күренеште төҙәтеү |
||
1 юл:
{{Ук}}
'''Шайморатова Әсмә Сабир ҡыҙы''' ([[9 декабрь]] [[1910 йыл]] — [[11 ғинуар]] [[1992 йыл]]) — йырсы (лирик-колоратура сопрано). 1942 йылдан [[Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры]], 1948 йылдан — Татар филармонияһы (Ҡазан), 1950—1960 йылдан [[Башҡорт дәүләт филармонияһы]] солисы. [[Башҡорт АССР-ы]]ның атҡаҙанған артисы (1950).
== Биографияһы ==
Әсмә Сабир ҡыҙы Шайморатова (Хәбибуллина) 1910 йылдың 9 декабрендә [[Өфө губернаһы]] [[Өфө өйәҙе]] (хәҙер [[Башҡортостан Республикаһы]]ның [[Шишмә районы]]) [[Арыҫлан (Шишмә районы)|Арыҫлан]] ауылында ябай крәҫтиән ғаиләһендә тыуған.
1932 йылда [[Өфө сәнғәт училищеһы|Башҡорт сәнғәт техникумын]] тамамлай<ref name="БЭ">{{БЭ2013|/index.php/component/content/article/8-statya/16691-shajmoratova-sm-sabir-y-y}}</ref>.
Һуңынан Мәскәү консерваторияһы
[[1942 йыл]]дан
1948—1950 йылдарҙа Ғ. Туҡай исемендәге Татар филармонияһында ([[Ҡазан]]) композитор һәм музыкант Сәлих Сәйҙәшев төркөмөндә эшләй. 1950 йылда Өфөгә әйләнеп ҡайта һәм артабан, 1960-сы йылдарға тиклем, Башҡорт филармонияһы солисы булып эшләй.
Әсмә Шайморатованың тауышы сағыу һәм матур тембр, киң диапазон, һығылмалылыҡ һәм йомшаҡлыҡ менән айырылып торған. Концерт репертуарында башҡорт, татар, урыҫ һәм сит ил композиторҙары әҫәрҙәре бар, шулай уҡ классик оҙон көй өлгөләрен ([[Ашҡаҙар (йыр)|«Ашҡаҙар»]], [[Бейеш (йыр)|«Бейеш»]], [[Буранбай (йыр)|«Буранбай»]], [[Ғилмияза (йыр)|«Ғилмияза»]], [[Зөлхизә (йыр)|«Зөлхизә]]», [[Таштуғай (йыр)|«Таштуғай»]], [[Һандуғас (йыр)|«Һандуғас»]], [[Әрме (йыр)|«Әрме»]] һәм башҡалар) айырыуса тәьҫирле башҡарған.
Йырсы карьераһында артабанғы ун йыл ысын мәғәнәлә йондоҙло
Үҙенә хас булған талант, тәбиғәттән бирелгән бай диапозонлы тауыш аша ул халыҡҡа халыҡ ижад иткән йырҙарҙы ҡайтара: «Әрме», «Ашҡаҙар», «Бейеш», «Буранбай», «Ғилмияза», «Зөлхизә», «Таштуғай», «Һандуғас» һәм башҡа йырҙарҙы. Һәр йырҙың тарихын өйрәнергә тырышыуы уға әҫәрҙең үҙенсәлектәрен һәм драматургияһын асырға ярҙам итә<ref name="Юбилей"></ref>.
Элекке ваҡытта Әсмә Шайморатованың йырҙарын башҡорт радиоһында бик йыш тапшырғандар. Һәр йортта әлеге тапшырыуҙарҙы көтөп алыр булғандар, шулай итеп, тыңлаусыларҙың музыкаль культураһын тәрбиәләүҙә һәм башҡорт йырын пропагандалауҙа Әсмә Сабир ҡыҙы ҙур роль уйнай.
[[1972 йыл]]да «Мелодия» Бөтә Союз фирмаһында Әсмә Шайморатованың тәүге ҙур пластинкаһы донъя күрә, бында композиторҙар [[
Халыҡ йырҙарын башҡарыуҙа Әсмә Шайморатова үҙенең йырлау һәләтен, бай вокаль мөмкинлектәрен, юғары музыкаль һәм опера культураһын, башҡорт халҡының үҙенсәлектәрен тулы мәғәнәлә аңлап ҡуллана. Шуға күрә йырсы тамашасы һөйөүен яулауға өлгәшә. Әсмә Шайморатованан һуң башҡорт халыҡ йырҙары концерт репертуарҙарына инә башлай, уларҙы ҙур уңыш менән [[
[[1950 йыл]]да Әсмә Шайморатова музыкаль культура өлкәһенә индергән ҙур өлөшө өсөн «Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған артисы» почетлы исеменә лайыҡ була.
Юл 30 ⟶ 31:
== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|95564}}{{V|10|02|2021}}
* [http://www.bashinform.ru/news/794562-asma-shaymuratova-legenda-bashkirskoy-muzykalnoy-kultury-k-105-letiyu-so-dnya-rozhdeniya/ Асма Шаймуратова — легенда башкирской музыкальной культуры (К 105-летию со дня рождения)]
|