Туберкулёз: өлгөләр араһындағы айырма

ТуберкулезТуберкулёз микобактерияһы менән осрашҡан һәр кеше ауырымай. Бының сәбәбе − организмдың ҡаршы тороусанлығы, йәғни [[иммунитет]]ы. Ә инде теге йәки был сәбәптәр арҡаһында организм көсһөҙләнә икән, был осраҡта тын юлына эләккән туберкулезтуберкулёз таяҡсыҡтары үрсей башлай һәм үпкәлә ялҡынһыныу башлана. Ҡайһы бер осраҡта ул еңелсә генә уҙып, хатта ауырыған кеше уны үҙе лә һиҙмәй ҡалыуы бар. Икенсе берәүҙә был ялҡынһыныу үпкәнең күп өлөшөнә тарала. Был айырма микробтың күпме миҡтарҙа эләгүенә генә ҡарамай, ә күпселек осраҡта кешенең ниндәй шарттарҙа йәшәүенә һәм организмдың ни дәрәжәлә көслө булыуына ла бәйле. Билдәле булыуынса, туберкулезтуберкулёз микробы тын юлдары аша керә. Үпкәгә еткәнсе уға оҙон юл үтергә тура килә (танау, тамаҡ, боғаҙ, бронхалар). Был тын юлдары эске яҡтан лайлалы ҡатлам менән ҡапланған. Һулыш алғанда тын юлына эләккән туҙан бөртөктәре һәм төрлө микробтар ошо лайлалы ҡатламға йәбешеп ҡалалар һәм кире сығарып ташланалар. Ләкин туберкулездантуберкулёздан яфаланған ауырыу менән йыш һәм дауамлы аралашҡан кешеләрҙең тын юлына күпләп эләккән микробтарҙың бер өлөшө үпкәгә үк үтеп инә. Шулай булһа ла, күп кешенең организмы бирешмәй, сөнки аҡ ҡан тәнсектәре (лейкоциттар) микробты йота, эретә һәм юҡҡа сығаралар. Бындай күҙәнәктәрҙе фагоцит тип йөрөтөләр.

ТуберкулезТуберкулёз менән көрәшкән организм өсөн нерв системаһының әһәмиәте бик ҙур. [[Нервы системаһы|Нерв системаһы]] организмдың бөтә һаҡланыу механизмы менән идара итә.

Шулай итеп, туберкулез микробтарының сәләмәт кеше организмына үтеп инеүе төрлө нәтижәләргә килтерергә мөмкин. Беренсе осраҡта — туберкулез микробы таҙа кеше организмына үтеп инә, ләкин кешегә ауырыу йоҡмай, сөнки кеше организмының ҡаршы тороусанлығы инфекцияны еңә. Икенсе осраҡта — организм үтеп ингән миллионлаған туберкулезтуберкулёз микробтарын тиҙ генә еңә алмай, ҡайһы бер микробактериялар иҫән ҡала. Әммә был осраҡта ла улар кешелә ауырыу тыуҙырмаҫҡа мөмкин, сөнки ҡан составындағы кальций тоҙҙары был микробактерияны төрөп алып, тышса хасил итәләр һәм томалап ҡалдыралар. Өсөнсө осраҡта — тәндең сиргә ҡаршы тороусанлығы (иммунитеты) бик ныҡ кәмегән осраҡта, организмда туберкулез микробтары күпләп үрсей башлай һәм кеше сиргә бирешә. Сиргә ҡаршы тороусанлыҡ ғүмер буйына үҙгәреп тора. Эскеселек, ныҡ арыуҙар, йыш [[аборт]] яһатыу, насар һәм тәртипһеҙ туҡланыу һ.б. ҙа— туберкулезтуберкулёз ауырыуының килеп сығыуына уңай шарттар тыуҙырусы сәбәптәр .

ТуберкулезТуберкулёз инфекцияһы организмда бармы-юҡмы икәнен Манту реакцияһы буйынса белеп була. Манту тигән һүҙ шул ысулды тәҡдим иткән автор исеменән алынған. Был ысулды мәктәптәрҙә, йәштәр уҡыған башҡа коллективтарҙа киң ҡулланалар. Һәм шуның нәтижәһенә ҡарап БЦЖ тип аталған прививкалар яһала. Беренсе мәртәбә БЦЖ прививкаһы бала тыуғас уҡ бала табыу йортонда яһала, һуңыраҡ, Манту реакцияһының нәтижәһенә ҡарап, яңынан ҡабатлана. БЦЖ прививкаһы профилактик сара булараҡ ҡулланыла.