Лученок Игорь Михайлович
Лученок Игорь Михайлович (бел. Ігар Міхайлавіч Лучанок; 6 август 1938 йыл, Минск — 12 ноябрь 2018 йыл, Минск) — СССР һәм Белоруссия композиторы, музыка педагогы. СССР-ҙың халыҡ артисы (1987). Ленин комсомолы премияһы лауреаты (1972).
Биографияһы үҙгәртергә
Игорь Михайлович Лученок 1938 йылдың 6 авгусында Минскиҙа (башҡа сығанаҡтар буйынса Марьино Горка ҡасабаһында) табип ғаиләһендә тыуа. Өс ай үткәс, ғаилә Минск өлкәһенең Марьино Горка ҡасабаһына күсенә.
Һуғыш ваҡытында, 1942 йылдан 1946 йылға тиклем, ғаилә Сальск ҡалаһында йәшәй, өс ай унда оккупацияла була, һәм, ҡала фашист илбаҫарҙарынан азат ителгәндән һуң, атаһы Сальск тимер юл станцияһы начальнигы итеп тәғәйенләнә. 1946 йылдың аҙағында атаһын Пуховичи тимер юл поликлиникаһында (Минск өлкәһе) йүнәлтмә биргәс, уларҙың ғаиләһе Сальскиҙан күсеп китә.
Бала саҡта, ғаилә Минскиға күскәндән һуң, консерватория ҡарамағындағы музыка мәктәбендә уҡый, уны бер юлы цимбалист һәм пианист булараҡ тамамлай.
1961 йылда А. В. Луначарский исемендәге Белоруссия дәүләт консерваторияһын тамамлай (хәҙер Белоруссия дәүләт музыка академияһы) (А.В. Богатырёв класы). 1963 — 1964 йылдарҙа Ленинград консерваторияһында стажировка үтә, 1967 йылда Мәскәү консерваторияһы аспирантураһын Т. Н. Хренниковта тамамлай.
1952 — 1953 йылдарҙа Белорус ССР-ының Дәүләт халыҡ оркестры артисы.
1957 — 1958 йылдарҙа Минскиҙа, 1960 — 1961 йылдарҙа һәм 1962 — 1963 йылдарҙа Минск педагогия институтында, 1961 — 1962 йылдарҙа Гомель музыка училищеһында уҡыта. 1963 йылдан — уҡытыусы, 1969 йылда — өлкән уҡытыусы, 1982 — 1986 йылдарҙа Белорус консерваторияһы ректоры (профессор).
1980 йылдан һәм ғүмеренең аҙағынаса Белорус Композиторҙар союзы идараһы рәйесе була.
Ул 2018 йылдың 12 ноябрендә Минскиҙа 81-се йәшендә вафат була. Ул Минскиҙың Көнсығыш зыяратында ерләнә.
Ғаиләһе үҙгәртергә
- Ҡатыны — Александра Григорьевна, 10-сы музыка мәктәбендә сольфеджио уҡытыусыһы. Ҡыҙы — Светлана, музыкант.
- Улы — Андрей, юрист.
Ижтимағи эшмәкәрлеге үҙгәртергә
- Белорус ЛКСМ-ның Үҙәк Комитеты ағзаһы һәм ВЛКСМ ҮК ағзаһы
- Белоруссия Үҙәк Комитеты ағзаһы.
- СССР-ҙың халыҡ депутаты (1989 — 1991)
- Республика хеҙмәт һәм ғәҙеллекте һәм ғәҙеллекте һаҡлау йәмғиәтен ойоштороу инициаторҙарының береһе.
- «Белорус пауэрлифтингыһы федерацияһы» йәмәғәт берекмәһе рәйесе (1993 — 1995).
Маҡтаулы исемдәре һәм бүләктәре үҙгәртергә
Маҡтаулы исемдәре
- Белорус ССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1973)
- Белорус ССР-ының халыҡ артисы (1982)
- СССР-ҙың халыҡ артисы (1987) — СССР музыка сәнғәтен үҫтереүҙәге ҙур ҡаҙаныштары өсөн
- Польша Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт эшмәкәре (1989)
- Минскиҙың почётлы гражданы (1999)
- Ростов өлкәһе Сальск ҡалаһының почётлы гражданы (1997)
- Минск өлкәһе Марьина Горка ҡалаһының почётлы гражданы.
Беларусь республикаһының дәүләт наградалары
- Белорус ССР-ының дәүләт премияһы (1976)
- Беларусь Республикаһы Президентының мәҙәниәт һәм сәнғәт эшмәкәрҙәренә махсус премия (2007) — сит илдә белорус музыкаль сәнғәтен пропагандалау һәм халыҡ-ара мәҙәни бәйләнештәрҙе үҫтереү буйынса уңышлы хеҙмәте өсөн.
- III дәрәжә Ватан ордены (2014) — күп йыллыҡ емешле эшләгәне, автомобиль төҙөлөшөндә, юл төҙөлөшөндә, сәнәғәттә, ауыл хужалығында юғары производство күрһәткестәренә өлгәшеү, мәғлүмәт технологияларын үҫтереүгә, халыҡты социаль яҡлауҙы, сауҙа хеҙмәтләндереүе өлкәһен, сауҙа, мәғариф, сәнғәт, мәҙәниәт һәм спорт өлкәһендәге ҡаҙаныштар өсөн ҙур өлөш индергәне өсөн булдырылған.
- Франциска Скорина ордены (1998)
- «Беларусь ИВ МУС» (1988) ордены
- «Совет ғәскәрҙәрен Афғанстандан сығарыуға 20 йыл» миҙалы (2009)
СССР дәүләт наградалары
- Октябрь Революцияһы ордены (1988) - совет музыка сәнғәтен үҫтереүҙәге ҡаҙаныштары өсөн
- Халыҡтар дуҫлығы ордены (1988)
- "Почёт Билдәһе" ордены (1971)
- Владимир Ильич Лениндың тыуыуына 100 йыл тулыу уңайынан «Намыҫлы хеҙмәт өсөн» миҙалы (1970)
- «1941 — 1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә 70 йыл» юбилей миҙалы. (2015)
Йәмәғәт наградалары:
- Ленин комсомолы премияһы (1972) — Тыуған ил, партия, комсомол тураһындағы йырҙар циклы, йәштәр араһында совет музыкаһының әүҙем пропагандалауҙары өсөн.
- Белоруссияның Ленин комсомолы премияһы (1967)
- Бөтә Союз совет йырҙары конкурсында "Йөрәк хәтере" тигән йыр-балладына тәүге премия (1966)
- Бөтә дөйөм профсоюздар конфедерацияһы премияһы (1997)
- Профсоюздарҙың халыҡ-ара премияһы (2001)
- «Инвалидтарға ярҙам өсөн» «Филантроп» тың халыҡ-ара премияһы (2006)
- Мәҙәниәт һәм сәнғәт өлкәһендә «Берләшмә йондоҙҙары» дәүләт-ара премияһы (2010)
- Беларусь Республикаһы Президентының «Сәнғәт аша тыныслыҡ һәм бер-береңде аңлауға» махсус наградаһы (2011)
- «Берләшмә йондоҙҙары» мәҙәниәт һәм сәнғәт өлкәһендәге премия (гуманитар хеҙмәттәшлек буйынса совет һәм БДБ дәүләттәре дәүләт-ара гуманитар хеҙмәттәшлек фонды, 2011)
Башҡалар
- А. В. Александровтың көмөш миҙалы (1971)
- А. П. Довженко исемендәге көмөш миҙал (1982)
- Полководец Г. К. Жуков исемендәге Халыҡ-ара йәмәғәт фондының «Батырлыҡ һәм мөхәббәт өсөн» почётлы билдәһе. (2006)
- «Милләт ғорурлығы» Кубогы (2011)
- Мәскәүҙә «Рәсәй» концерт залындағы Йондоҙҙар эстрадаһы майҙанында исемле йондоҙға лайыҡ булған беренсе белорус (1999).
Ижады үҙгәртергә
Төрлө жанрҙарҙа: вокал-симфоник, камера-инструменталь, камера-вокал, әммә иң һөҙөмтәлеһе — йыр жанрында эшләй. Уның әҫәрҙәренән Михаил Финберг оркестры , «Песняры», «Сябры», «Шпакi», «Верасы» вокаль инструменталь ансамблдәре, Иосиф Кобзон, София Ротару, Валентина Толкунова, Мария Пахоменко, Лев Лещенко, Виктор Вуячич, Эдуард Хиль, Татьяна Петрова һәм башҡа күптәрҙең репертуары әҙерләнә.
Әҫәрҙәре үҙгәртергә
- Кантаты: «Курган» (сл. Я. Купалы, 1962), «Баллада о солдатском сердце» (сл. А. Прокофьева, 1962), «Неизвестный солдат» (сл. П. Хорькова, 1968)
- Соната для скрипки и фортепиано (1959)
- Фантазия на белорусскую тему для фортепиано (1960)
- 12 прелюдий для фортепиано (1963)
- Вокальный цикл на стихи восточных поэтов (1963)
- Соната для гобоя и фортепиано (1964)
- 5 прелюдий (1965)
- Вокальный цикл «Синий цвет» (сл. Н. Бараташвили, С. Капутикян, Г. Эмина, С. Рободанова,1963)
- Струнный квартет (1965)
- Триптих на стихи советских поэтов «Человеку нужна тишина» (сл. М. Траата, В. Нулемина, Н. Грибачева, 1966)
- Соната (1968)
- Скерцо для цимбал и фортепиано (1970)
- Увертюра-фантазия для симфонического оркестра (1975)
- Поэма-легенда «Гусляр» (1979)
- Вокально-симфоническая поэма «Война не нужна» (1983)
- Соната и прелюдия для фортепиано
- Инструментальная пьеса «Прощание с летом»
- Песни: «Он родился весной» (сл. А. Чепурова, 1960), «Потому что у меня есть ты» (сл. З. Петровой, 1961), «Баллада о солдатском сердце» (хоровая) (1962), «Пробуждение весны» (сл. П. Тычины, 1962), «Где ты, зорька моя?» (сл. А. Русака, 1964), «Комсомольская юность» (сл. Н. Алтухова, 1965), «Я приду» (сл. М. Пляцковского, 1966), Память сердца (баллада) (сл. М. Ясеня, 1966), «Стоят на рейде наши бригантины» (сл. В. Лукши, 1967), «Баллада о Минске» (сл. А. Русака, 1968), «Журавли на Полесье летят[2]» (сл. А. Ставера, 1968), «Красные звёзды» (сл. Б. Брусникова, 1969), «Хатынь» (сл. Г. Петренко, 1970), «Старая будёновка» (сл. Б. Брусникова, 1971), «Если б камни могли говорить» (сл. Р. Рождественского, 1971), «Верасы» (сл. И. Скурко, 1971), «Алеся» (сл. А. Кулешова, 1972), «Спадчына» (сл. Я. Купалы, 1972), «Мы идём по стране» (сл. В. Фирсова, 1973), «Песня памяти Виктора Хары» (сл. Б. Брусникова, 1974), «Родине» (сл. Л. Ошанина, 1974), «Вероника» (сл. М. Богдановича, 1974), «Дударики» (сл. А. Гречаникова, 1975), «Заклинание» (сл. Е. Евтушенко, 1975), «Рябиновый гай» (сл. П. Панченко, 1975), «Товарищ Островский» (сл. Ю. Фатнева, 1976), «Кремль» (сл. Ю. Панкратова, 1976), «Журавли» (сл. Н. Рубцова), «Мой родны кут» (сл. Я. Коласа, 1976), «Поклянёмся, товарищ» (баллада) (сл. Г. Буравкина), «Майский вальс», «Дорогие мои земляки», «Письмо из 45-го», «Пока на земле существует любовь», «Авэ Марыя», «Вереск», «Наследие», «Полька белорусская», «Венский вальс», «Ой у лесе, у гушчары», «Че Гевара», «Зачарованая мая», «Трэба дома бываць часцей», «Закаси мае вёсны», «Я хаджу закаханы», «Бярозка», «Песня о Минске», «Світанак», «Куропаты», «Марьина Горка» (всего более 400 песен)
- Марши: «Марш легкоатлетов», «Под знамёна биатлона», "Марш общества «Динамо», «Марш волейболистов»
- Хоры на слова белорусских поэтов
- Произведения для эстрадного оркестра
- Музыка к драматическим спектаклям, радио- и телевизионным постановкам, телевизионным и кинофильмам
- Музыка для детей
- Гимн Союзного Государства России и Белоруссии.
Фильмографияһы үҙгәртергә
- 1971 — «Рудобельская республика»
- 1972 — «Перед первым снегом» (короткометражный)
- 1976 — «Осенние яблоки» (короткометражный)
- 1978 — «Дебют» (короткометражный)
- 1980 — «Третьего не дано»
- 1983 — «А также цирк» (документальный) (соучастие)
- 2019 — «Марьиногорский исследователь»
Хәтер үҙгәртергә
Һылтанмалар үҙгәртергә
- «Минск тураһында йырҙар» («Песня пра Мінск») көйө менән һәр сәғәтте ҡала ратушаһында (2004 йылда тергеҙелгән) куранттар һуға
- 2008 йылдың июлендә «Тынғыһыҙ йөрәк» тип аталған юбилей кисәһе Витебск ҡалаһында "Славян баҙары" фестивале программаһын аса һәм Игорь Лученокты 70 йәше менән ҡотларға Белоруссияның бик күренекле белорус башҡарыусылары һәм күптәнге дуҫы Иосиф Кобзон килә, ул конферансье сифатында сығыш яһай.
Иҫкәрмә үҙгәртергә
- ↑ Igor Luchenok // https://historygreatest.com/belarusian-composer-igor-luchenok-died-at-80
- ↑ „Журавли на Полесье летят“ исполняет заслуженный артист БССР Виктор Кириченко — видеозапись.