Иҫке Кәңгеш

Иҫке Кәңгеш
	Ауыл
	Иҫке Кәңгеш
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Дүртөйлө районы
Координаталар	55°35′23″ с. ш. 54°57′00″ в. д.HGЯO
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 224 816 003
ОКТМО коды	80 624 416 116
ГКГН номеры	0521844
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Иҫке Кәңгеш

Иҫке Кәңгеш (рус. Старокангышево) — Башҡортостандың Дүртөйлө районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 363 кеше^[1]. Почта индексы — 452304, ОКАТО коды — 80224816003.

Тарихы

Кәңгеш ауылы 1732 йылда төҙөлгән документта атап үтелә. Унда һүҙ Йәрми һәм тағы ла бер нисә ауылдың аҫабаларының (Кинйә Ишембәтов һәм Әҙек Бортин) Сөләймән Бикмәтовты (ҡустылары менән бергә) күрһәткән шәжәрәләре нигеҙендә яҡын туғандар тип таный һәм, уртаҡ шәжәрәгә нигеҙләнеп, аҫаба ерҙәрен бергәләп ҡулланырға ҡарар итеүе тураһында бара. Әммә ни өсөндөр 1816 йылғы рәүиздә 66 аҫаба башҡорт йәшәгән был ауыл иҫәпкә алынмай. 1834 йылда ауылда 320 кешенең йәшәүе иҫәпкә алына^[2].

1859 йылда Яңы Кәңгеш ауылы барлыҡҡа килә һәм ундағы 47 ихатала 264 кешенең йәшәүе теркәлә. Иҫке Кәңгештә лә шул уҡ һанда кешеләрҙең йәшәүе билдәләнә. 1870 йылдаИҫке Кәңгештә 242 башҡорт, 1920 йылда Яңы Кәңгештә 143 башҡорт, Иҫке Кәңгештәге 156 ихатала 844 башҡорт иҫәпкә алына^[2].

1843 йылда 320 башҡортҡа 480 бот ужым һәм 608 бот яҙғы иген сәселә. 52 ихатаға 142 ат, 132 һыйыр, 120 һарыҡ һәм 105 кәзә тура килә. Ауыл халҡында 150 солоҡ һәм 100 умарта тотола^[2].

Географик урыны

Район үҙәгенә тиклем (Дүртөйлө): 13 км
Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Миәҙәк): 4 км
Яҡындағы тимер юл станцияһы (Яңауыл): 122 км

Тарихы

Иҫке Кәңгеш

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	363	179	184	49,3	50,7

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Билдәле шәхестәре

Мирзаянов Вил Солтан улы (9 март 1935) — химик. Химия фәндәре докторы (1985), профессор (1985).

Һылтанмалар

Иҫке Кәңгеш // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — ISBN 978-5-295-04683-4.

Иҫкәрмәләр

↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 11 декабрь 2019)

[1] Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)

[Иҫке_Кәңгеш-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 11 декабрь 2019)

[1]

[2]