Бәсра (ғәр. البصرة‎; рус. Басра) — Ираҡтың көньяҡ-көнсығышында урынлашҡан ҡала, илдең төп порты, Шатт-әл-Ғәрәп йылғаһы буйында, Күвейт менән Иран араһында урынлашҡан. Исеме шундай уҡ исемле мөхәфазаның административ үҙәге. Бағдадтан һуң ҙурлығы буйынса икенсе һәм Ираҡта иң күп халыҡлы ҡала[6], шулай уҡ йәйгеһен температураһы 50 °C градустан юғары булған донъялағы иң эҫе ҡалаларҙың береһе.

Бәсра
ғәр. البصرة
Нигеҙләү датаһы 638[1][2]
Рәсем
Рәсми атамаһы البصرة
Этнохороним Basran, بصري һәм بصراوي
Дәүләт  Ираҡ
Административ үҙәге Басра[d]
Административ-территориаль берәмек Басра[d]
Сәғәт бүлкәте UTC+3:00[d]
Халыҡ һаны 1 326 564 кеше (2018)[3]
Диңгеҙ кимәленән бейеклек 5 ± 1 метр
Туғандаш ҡала Баҡы[4][5], Детройт, Дубай һәм Венеция
Майҙан 181 км²
Рәсми сайт basra.gov.iq
Элементтың күренеше өсөн категория Category:Views of Basra[d]
Карта
 Бәсра Викимилектә

Был ҡала Шумерҙың тарихи өлкәһенең бер өлөшө булып тора. Ул Синдбад-диңгеҙсенең тыуған ере һәм Библиялағы Эдем баҡсаһы урынлашҡан тип күҙалланған урындарҙың береһе тип һанала.

Исламға тиклемге дәүерҙә был төбәк ғәрәптәргә Әл-Хариба исеме менән билдәле булған, сөнки боронғо Әл-Харба ҡалаһы эргәһендә урынлашҡан булған. Хәҙерге Бәсра рәсми булмаған күп кенә исемдәр менән атала, шул иҫәптән «Ираҡ әсәһе», «ғәрәп бишеге», «Шәреҡ Венецияһы» тигән атамалары ла бар[7].

Бәсраға 636 йылда йәки 637 йылда Ғүмәр ибн әл-Хәттаб үҙе яулап алған Месопотамияла ғәрәптәрҙең терәк пункты булараҡ нигеҙ һала.

Бәсраның климаты — тропик сүл. Йәйге айҙарҙа, июндән авгусҡа тиклем, Бәсра планеталағы иң эҫе ҡалаларҙың береһе, температура даими +50 °C арта. Ҡышын Бәсраның уртаса температураһы +20 °C тирәһе, әммә ҡайһы берҙә ҡышҡы төндә температура 0°C-тан түбән төшә. Яуым-төшөм йылына 150 мм, башлыса ҡышын була. Юғары дымлылыҡ — ҡайһы берҙә 90%-тан аша — был Фарсы ҡултығына яҡын булыуы менән аңлатыла.

Ҡала климаты
Күрһәткес Ғин Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Йыл
Абсолют максимум, °C 27 31 35 41 46 52 51 49 47 46 37 29 54
Уртаса максимум, °C 18 20 24 29 35 38 40 41 39 34 27 21 30,4
Уртаса температура, °C 12,5 15,1 20,1 20,4 27,3 31,6 33,1 30,4 30,3 28,5 22,4 12,7 23,7
Уртаса минимум, °C 7 9 13 17 24 27 27 26 22 18 14 9 17,8
Абсолют минимум, °C −4 −2 2 8 9 21 22 20 14 7 3 −2 −4
Яуым-төшөм нормаһы, мм 30 20 20 21 10 0 0 0 0 1 20 40 152

Иҫтәлекле урындары

үҙгәртергә

Туғанлашҡан ҡалалары

үҙгәртергә

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. https://kids.britannica.com/students/article/Basra/317092
  2. Iraqi parliament recognizes Basra as economic capital
  3. https://cosit.gov.iq/documents/population/projection/projection2015-2018.pdf
  4. http://baku-ih.gov.az/page/26.html
  5. http://azerbaijans.com/content_1719_az.html
  6. Basra Governorate Profile. UN Joint Analysis Unit. Дата обращения: 5 декабрь 2014. Архивировано из оригинала 26 сентябрь 2015 года.
  7. Sam Dagher. In the 'Venice of the East,' a history of diversity. In the 'Venice of the East,' a history of diversity. The Christian Science Monitor (18 сентябрь 2007). Дата обращения: 22 декабрь 2015. Архивировано 20 июнь 2018 года.
  • Hallaq Wael. The Origins and Evolution of Islamic Law. Cambridge University Press, 2005
  • Hawting Gerald R.[en]. The First Dynasty of Islam: The Umayyad Caliphate AD 661—750. — 2nd ed. — L.; N. Y.: Routledge, 2002. — 176 p. — ISBN 0-415-24072-7. (инг.)
  • Madelung Wilferd. «Abd Allah b. al-Zubayr and the Mahdi» in the Journal of Near Eastern Studies 40. 1981. pp. 291—305.
  • Vincent Stephen. Into The Red Zone: A Journey Into the Soul of Iraq. ISBN 1-890626-57-0.
  • Басра // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
  • Густерин П. В. Ғәрәп Көнсығышындағы Ҡалалар. — М.: Көнсығыш—Көнбайыш, 2007. — 352 б. — (Энциклопедик белешмә). — 2000 экз. — ISBN 978-5-478-00729-4

Һылтанмалар

үҙгәртергә